Hiện nay, mô hình bán hàng đa cấp đã trở nên phổ biến. Một lực lượng lớn hoạt động trong lĩnh vực này đang “bủa vây” khách hàng để mở rộng thị trường, tạo sự phản cảm, khó chịu ở nhiều người.
Rất nhiều người dễ bị lôi kéo vào mạng lưới bán hàng đa cấp - Ảnh: T.HÀ
LÔI KÉO NGƯỜI THAM GIA
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam: Chính phủ đang sửa Nghị định về kinh doanh đa cấp theo hướng sẽ xiết chặt hoạt động kinh doanh này. Theo cơ chế hiện nay, doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm. Do đó, để cấm một hình thức kinh doanh nào hay thêm điều kiện cho hình thức kinh doanh nào thì phải có văn bản pháp luật. Bộ Công thương cũng đang có dự thảo nghị định trình lên Chính phủ, trong đó có quy định cấm hình thức kinh doanh đa cấp theo mô hình kim tự tháp và có những quy định về ký quỹ.
Lực lượng bán hàng đa cấp hiện nay rất đông đảo và có thể tìm thấy họ ở nhiều nơi: Quán xá, chợ, những người thân quen, nhóm bạn bè… Họ làm việc theo mô hình kim tự tháp, với những cấp bậc khác nhau nhưng cùng nằm trong một hệ thống chặt chẽ từ trên xuống dưới và luôn trong tư thế sẵn sàng phối hợp.
Đến nhiều quán cà phê ở TP Tuy Hòa, chúng ta dễ dàng bắt gặp cảnh một nhóm bán hàng đa cấp đang “tác nghiệp”. Họ thường đi chung từ 3 đến 5 người để phối hợp thuyết phục 1 khách hàng, lôi kéo vào đường dây bán hàng đa cấp. Trong suốt buổi nói chuyện, người thì dùng lời ngon ngọt, người thì khiêu khích, người thì đe dọa nhằm đánh thức sự kiêu hãnh của đối phương, ép đối phương tham gia. Vì vậy, có nhiều người không thoát khỏi đường dây này.
Anh Nguyễn Tấn Minh (thị trấn Hòa Vinh, Đông Hòa), sau khi tốt nghiệp THPT, do không làm được công việc nặng nhọc nên nghe lời một anh trong xóm tham gia đường dây bán hàng đa cấp. Bỏ ra 2 triệu đồng, ôm đống hàng Amway về, anh mon men làm quen với nhiều người để bán hàng, đồng thời, rủ rê những người khác tham gia vào đường dây. Tuy nhiên, với giá cả tương đối cao, không phù hợp với túi tiền người nông thôn, nên sau một thời gian dài, mớ sản phẩm vẫn còn nguyên. Tiếc của, anh Minh đem sản phẩm cho những người thân sử dụng, sau đó từ bỏ việc bán hàng.
Thấy rõ mình bị lừa, nhưng sau đó, anh Minh lại tiếp tục rơi vào mạng lưới này lần nữa. Lần này, anh phân bua: “Lần trước, người bảo trợ tự động nâng giá sản phẩm lên cao để thu lời. Lần này, gặp một người bảo trợ khác, họ bán đúng giá và hứa hỗ trợ tôi trong công việc đến khi tôi có thể làm tốt, nên tôi quyết định làm tiếp”. Sau những lời hứa hẹn ngon ngọt, người bảo trợ bán cho anh một bộ sản phẩm có giá 3 triệu đồng và khuyến khích anh tự đi tìm khách hàng. Cũng như lần trước, anh Minh không bán được sản phẩm nào. Vậy là vài triệu bạc lại mất toi.
LÀM KHÁCH HÀNG ẢO TƯỞNG
Nói về lý do biết bị lừa nhưng sau đó vẫn tiếp tục tham gia bán hàng đa cấp, anh Minh cho biết: “Thường người bảo trợ trực tiếp của mình mà không thuyết phục được mình là sẽ có những người “cao tay” khác đến gặp mình, thậm chí là cả một nhóm. Họ có cách gây áp lực, động chạm đến sự kiêu hãnh, khơi gợi lên những mơ ước cao xa của mình, nên tôi cứ như là bị bỏ bùa”.
Văn Thị Mến (Hòa Tâm, Đông Hòa) là thành viên của hệ thống bán hàng đa cấp Amway. Khi tiếp cận với những người bạn học cùng trường THPT, Mến luôn nói về những thành công của mình: “Một năm, Mến chỉ đi làm 6 tháng; 6 tháng còn lại Mến đi du lịch nước ngoài. Làm cho Amway được cái là làm cũng có tiền mà không làm cũng có tiền. Chưa kể là cho con cháu của mình sau này có thể kế thừa”.
Còn Trọng (Hòa Tân Đông, Đông Hòa) tự nhận mình là giảng viên của Trường đại học Bách khoa Đà Nẵng, nhưng sau đó bỏ việc vì thấy Amway quá hấp dẫn: “Amway đã mang lại cho tôi môi trường làm việc độc lập, một nguồn thu nhập đáng kể và cơ hội để thăng tiến. Và tôi muốn chia sẻ công việc này để bạn cũng có cơ hội thành công như tôi”.
Mẫu số chung của những thành viên thuộc mạng lưới bán hàng đa cấp là họ có thể giao tiếp với bất kỳ ai, lôi kéo khách hàng tham gia các buổi hội thảo, họp nhóm. Tại đây, họ giới thiệu sản phẩm, cách làm việc; đưa ra những món lợi nhuận siêu hấp dẫn, và khẳng định nếu có ước mơ ai cũng có thể kinh doanh và làm giàu.
Những lời giới thiệu như thế khiến nhiều người cảm thấy rất khó chịu, thậm chí phản ứng gay gắt nhưng cũng không ít người gật gù nghe theo. Khi thấy khách hàng có vẻ “xiêu lòng”, họ sẽ giới thiệu cho khách hàng làm thủ tục vào công ty, với các điều khoản đơn giản: Không phải mua sản phẩm, không cần chuyên môn… chỉ cần nộp 250.000 đồng để được gửi tài liệu và làm mã số nhân viên. Thế nhưng, sau khi đã nộp tiền, người bảo trợ tiếp tục yêu cầu người tuyến dưới mua hàng để dùng thử và để giới thiệu cho khách. Như vậy, nói là không ép mua sản phẩm nhưng số tiền bỏ ra để tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp phải mất 2 đến 3 triệu đồng. Với những người không có sẵn tiền thì lực lượng này bày cách cầm cố tài sản; chỉ cách đi lừa bạn bè, người thân gia đình cho vay tiền để tham gia.
Chia sẻ một số kinh nghiệm đối phó với lực lượng này, thạc sĩ Bùi Hữu Mô (Trưởng Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường đại học Phú Yên) nói: Thứ nhất, cần thẳng thắn nói rõ mình không có nhu cầu kinh doanh; thứ hai, thủ sẵn vài sản phẩm này trong nhà để hễ có người của mạng lưới bán hàng đa cấp tới thì đưa ra, làm như trước đó mình đã hiểu rất rõ. Nhưng quan trọng nhất vẫn là dựa vào bản lĩnh của từng người để có thể khéo léo từ chối mà không làm mất lòng người khác, bởi lực lượng này thường có mối quan hệ gần gũi với gia đình. Còn theo kinh nghiệm của những người đã từng tham gia vào mạng lưới này: Tuyệt đối không đi tham dự các hội thảo. Bởi đó là chốn “hung hiểm”: Dễ vào, khó ra.
THÁI HÀ
