Trước đây, những thợ săn mật ong rừng phải đỏ mắt mới bắt được tổ ong ruồi, vắt lấy mật. Nay ong ruồi xuất hiện nhiều, người săn ong không cần dùng “chiêu” bắt ong chuyên nghiệp mà cứ dàn hàng ngang “lội” trên những cánh rừng gần nhà thì bắt được ong về bán với giá rẻ. Tuy vậy, người mua cần đề phòng “tổ ong thật… nhưng mật giả”.

Tổ ong ruồi bày bán dưới chân đèo Quán Cau - Ảnh: H.NAM

ONG RUỒI XUẤT HIỆN NHIỀU

Những ngày qua, dưới chân đèo Quán Cau (quốc lộ 1) thuộc địa bàn xã An Hiệp (Tuy An) xuất hiện nhiều người bán tổ ong ruồi đường kính từ 20 đến 60cm. Ông Trần Văn Sang, một người bán ong ruồi ở đây cho hay: Năm nay ong ruồi xuất hiện nhiều ở khu rừng gần đèo Quán Cau. Mỗi ngày có người bắt được 2 đến 3 tổ, dùng không hết nên đem bán”. Nhiều người đi đường kể cả xe đường dài biển số Hà Nội, Đà Nẵng ghé lại mua với giá từ 80.000 đồng đến 300.000 đồng/tổ (tùy lớn nhỏ).

Tại các cánh rừng ở xã Xuân Quang 3 (Đồng Xuân), ong ruồi xuất hiện nhiều làm người dân bất ngờ. Ông Nguyễn Ngọc Tân ở xã Xuân Quang 3 cho biết, hôm rồi ông đi chăn bò ở khu vực Lỗ Da trước nhà, bắt được 3 tổ ong ruồi, mỗi tổ trái ké (nơi chứa mật) bằng bắp chân người lớn, lấy được cả lít mật. “Chưa năm nào tôi thấy ong ruồi xuất hiện nhiều như vậy. Trước đây muốn bắt ong ruồi phải lên núi cao, hiếm lắm mới gặp”, ông Tân nói. Theo kinh nghiệm của ông Tân, ong ruồi xuất hiện nhiều là do các khu rừng già trải dài từ xã Xuân Lãnh, Xuân Quang 1, Xuân Quang 2 không còn nhiều, nên ong tìm ra các khu rừng bạch đàn mới trồng đóng tổ.

Ong ruồi xuất hiện nhiều nên gần đây một số người dân ở huyện Tuy An, TX Sông Cầu tìm đến các cánh rừng ở huyện Đồng Xuân. Từng tốp 4 đến 5 người dàn hàng ngang bắt ong, trung bình mỗi mùa ong, họ bắt gần 100 tổ. Anh Trần Ngọc Tiến ở xã Xuân Thọ 1 (TX Sông Cầu) - một người chuyên đi bắt ong rừng thổ lộ: “Năm ngoái, tại cánh rừng Lỗ Chảo (thị trấn La Hai, Đồng Xuân), nhóm tôi bắt được gần 50 tổ ong ruồi. Năm nay đi bắt các khu rừng lân cận cũng trúng to”.

Trước đây ong rừng hiếm gặp, cánh thợ săn ong chuyên nghiệp phải bỏ công lùng sục, tìm kiếm chỗ ong lấy mật, hút nước đón hướng ong bay rồi “cắt” rừng mà tìm. Ông Mai Xuân Long, một người chuyên đi bắt ong rừng ở xã Xuân Phước (Đồng Xuân) cho hay: “Người bắt ong phải tinh mắt, có tầm nhìn xa trên 80m. Muốn được như vậy, thì khi đến chỗ ong lấy mật, hút nước người đi bắt phải chọn đúng thời điểm buổi sáng hoặc buổi chiều khi mặt trời vừa “chen” chân núi, mắt nheo lại theo dõi đường ong bay”. Theo kinh nghiệm của ông Long, con ong nào hút mật, nước no bụng khi cất cánh bay lên cao dựng đứng rồi cắt ngang lao thẳng về một hướng thì tổ ong đó ở gần. Còn con ong nào bay vèo thấp dưới đất rồi từ từ cất lên cao thì tổ ong đóng xa. Xác định hướng và vị trí gần xa còn phải biết đặc thù những loại ong làm tổ ở cụm rừng nào. Loại ong ruồi thường làm tổ ở những cụm thấp, nếu thấy cụm rừng trước mặt hướng ong bay đều là rừng rậm thì tổ ong đó nằm ở trên đỉnh núi. Tìm tổ ong theo phương pháp này có khi phải leo núi 3 giờ đồng hồ.

Theo kinh nghiệm của nhiều người đi rừng, tổ ong ruồi bắt rất dễ. Tổ chúng không lớn, tổ to nhất là bằng cái sàng, còn thường thì bằng cái khay uống nước. Nếu phát hiện tổ ong ruồi, người bắt cầm cái rựa bén chặt cành cây có tổ ong bám rồi cầm chạy đi chỗ khác ngồi vắt mật, có con nào bay theo thì dùng cành lá đập…

ĐỪNG HAM MẬT RẺ

Theo nhiều người dân, gần đây thỉnh thoảng có một vài người xách thùng mật ong đi rao bán. Trong thùng mật ong có cả sáp ong ruồi, vài con ong đu bám. Nhiều người thấy vậy mua, tuy nhiên đó không phải là ong rừng nguyên chất. Chị Trần Thị Thủy ở xã Xuân Phước cho biết, hôm trước một người đàn ông xách nửa thùng mật bán dạo với giá 80.000 đồng/lít, tôi và một số người xúm mua. Hôm sau đi xuống xã Xuân Quang 3 cũng thấy người đó với chiêu “rao” vừa đi bắt ong trên rừng về, lại gần thì thấy nửa thùng mật như hôm trước. Từ đó tôi nghi ngờ chất lượng mật ong đã mua nên nhờ người “sành” mật ong kiểm định thì phát hiện không phải là mật xịn mà là mật pha đường.

Ông Tạ Ngọc Huệ, ở xã Xuân Quang 3 vừa mua tổ ong ruồi của một người ở trong xóm với giá 100.000 đồng. “Cách đây 3 năm với 1 lít mật ong ruồi tôi mua với giá 1 triệu đồng. Nay tổ ong cỡ một lít mật, người ta bán giá rẻ nên tôi mua về ngâm rượu chuẩn bị đám cưới cho con nhưng không biết thiệt hay giả?”, ông Huệ nói.

Hiện người đi rừng có nhiều cách bán những sản phẩm thu được từ ong. Người bán cầm nguyên cả cành cây tổ ong đu bám còn tươi chưa rụng lá để “chứng minh” là ong rừng vừa bắt. Tuy nhiên gặp trường hợp này người mua cần cẩn thận vì có thể là “tổ ong thật… nhưng mật giả”. Ông Trần Văn Dũng, ở xã Xuân Phước, một người chuyên đi rừng tiết lộ bí mật: “Nhiều người dùng kim tiêm hút 2/3 lượng mật nguyên chất ở trái ké ra rồi bơm nước đường vào lấp chỗ trống. Mật nguyên chất hút ra pha với nước đường. Đừng thấy rẻ mà ham...”.

MẠNH HOÀI NAM