Sau gần 1 năm thực hiện đề án đóng cửa mỏ sắt Phong Hanh (từ ngày 14/8/2012), hiện Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang Phú Yên (Công ty Sơn Giang) mới chỉ hoàn phục được hơn 48% khối lượng. Mặc dù công ty này đã xin gia hạn hoàn thành phục hồi môi trường vào cuối tháng 8/2013, nhưng theo các ngành chức năng, việc này rất khó thực hiện được.

Đoàn giám sát HĐND tỉnh kiểm tra việc phục hồi môi trường mỏ sắt Phong Hanh - Ảnh: T.THẢO

Đề án đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường mỏ sắt Phong Hanh, xã An Định, huyện Tuy An của Công ty Sơn Giang Phú Yên được UBND tỉnh phê duyệt từ ngày 14/8/2012. Theo đó, công ty này có trách nhiệm phục hồi môi trường, san gạt, trồng cây xanh trên diện tích 18ha, trong đó khu vực khai thác mỏ trồng 11,549ha; xử lý 2 hố lắng bùn thải phía đông có diện tích 6,451ha; thời gian hoàn thành đóng cửa mỏ 10 tháng (đến ngày 14/6/2013). Ngay sau đó, UBND tỉnh cũng đã chỉ đạo Sở TN-MT yêu cầu Công ty Sơn Giang đẩy nhanh tiến độ hoàn thổ, khẩn trương vận chuyển lượng bùn thải tại 2 hồ lắng phía đông, đổ vào các hố trũng ở moong khai thác để hạ cao độ và khối lượng bùn thải các hồ lắng. Đến ngày 14/11/2012, Công ty Sơn Giang vận chuyển được 23.000m3 lượng bùn thải từ hồ lắng phía đông, đổ vào các hố trũng ở moong khai thác; san phẳng các đống đất, đá cao ở bãi thải phía tây - bắc xuống đáy moong khai thác với khối lượng khoảng 162.000m3 và trồng được 12.500 cây keo lá tràm trên diện tích 6ha. Công ty Sơn Giang cam kết đến tháng 6/2013 sẽ hoàn tất công tác hoàn thổ, phục hồi môi trường theo nội dung đề án được duyệt.

Do tiến độ hoàn thổ, phục hồi môi trường mỏ sắt Phong Hanh quá chậm, nên ngày 4/12/2012, UBND tỉnh tiếp tục ra Công văn số 3673 đôn đốc đơn vị này thực hiện. Đến ngày 6/12/2012, lãnh đạo tỉnh cùng các ngành liên quan và UBND huyện Tuy An thị sát thực tế, kiểm tra tiến độ khôi phục môi trường; đồng thời yêu cầu Công ty Sơn Giang khẩn trương khắc phục tồn tại, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện đề án; tăng cường các giải pháp chống sạt lở bờ hồ, đảm bảo môi trường và an toàn cho vùng sản xuất của các hộ trong khu vực mỏ sắt. Qua kiểm tra 4 vị trí xung yếu mức độ an toàn, chống sạt lở bờ bao 2 hồ chứa phía đông cho thấy, các hố đào kiểm tra có tầng sét dày từ 0,9 đến 2,5m đã no nước nên không thể ngậm thêm nước, dẫn đến trương nở gây áp lực vỡ bờ bao. Tại buổi kiểm tra, lãnh đạo UBND tỉnh đã yêu cầu Công ty Sơn Giang chú trọng đến việc thoát nước mặt, kiểm tra khả năng thoát nước tại các cống; đồng thời lắp thêm một số cống thoát nước tại hồ phía đông bắc (1 cống có đường kính 60cm và 1 cống có đường kính từ 40 đến 60cm); có giải pháp thoát nước mặt tại khu vực đã và đang thi công, vận chuyển bùn thải đổ vào các moong khai thác.

Theo báo cáo của Công ty Sơn Giang, đến cuối tháng 6/2013 đơn vị này đã vận chuyển bùn tại hồ phía đông được 266.080m3, đạt 62,38% khối lượng; việc trồng cây xanh chỉ dừng lại ở diện tích 6ha. Tuy nhiên, theo Sở TN-MT, khối lượng thực tế mới chỉ đạt hơn 48%. Trong khi đó, kết quả giám sát ngày 7/7/2013 của Đoàn giám sát HĐND tỉnh cho hay, bờ bao xung quanh khu vực hoàn thổ và cốt nền công ty này thực hiện chưa đúng với hiện trạng ban đầu; đê bao rọ đá chưa đúng với nội dung đề án; đất bề mặt boong chứa bùn chưa đủ độ cao 1m theo quy định để trồng cây.

KHÓ THỰC HIỆN NHƯ CAM KẾT

Theo Đoàn giám sát HĐND tỉnh, việc hoàn phục môi trường tại mỏ sắt Phong Hanh đã được Công ty Sơn Giang đẩy nhanh tiến độ, nhưng khối lượng thực hiện chưa đạt yêu cầu. Cụ thể, việc nạo vét bùn chưa được hợp lý, gây nham nhở mặt bằng. Hiện hồ phía đông còn ẩm ướt, công ty đang tích cực triển khai làm thêm giờ để đẩy nhanh tiến độ. Theo ông Nguyễn Xuân Khiêm, Trưởng phòng TN-MT huyện Tuy An, muốn hoàn thổ đúng cam kết, Công ty Sơn Giang phải tăng cường phương tiện, nhân lực đẩy nhanh tiến độ. Tuy nhiên, đại diện công ty này cho hay, do địa hình, giao thông không thuận lợi nên không thể đưa thêm phương tiện vào công trường để nạo vét, vận chuyển bùn; trong khi đó, liên tục gặp phải mưa lớn, gây cản trở công việc. Vì vậy, rất khó có thể hoàn phục môi trường tại mỏ sắt Phong Hanh vào cuối tháng 8/2013 như đã cam kết với UBND tỉnh. Từ thực tế trên, Phòng TN-MT huyện Tuy An đề nghị Công ty Sơn Giang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án đóng cửa mỏ sắt Phong Hanh; đồng thời có kế hoạch chi tiết gửi chính quyền các cấp, ngành chức năng để theo dõi, kiểm tra.

Hiện UBND tỉnh đã cho phép giải ngân 1 tỉ đồng trong 4,4 tỉ đồng từ tiền bán tinh quặng còn giữ lại trong tài khoản của Công ty Sơn Giang tại Ngân hàng NN-PTNT chi nhánh Phú Yên và tiền ký quỹ phục hồi môi trường để công ty tạm ứng cho đơn vị thi công hoàn phục môi trường. Còn lại 3,4 tỉ đồng sẽ tiếp tục giải ngân theo khối lượng, tiến độ thực hiện và chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của đơn vị thi công theo hợp đồng đã ký kết. UBND tỉnh giao Sở TN-MT chủ trì, phối hợp các sở, ngành liên quan và địa phương thường xuyên kiểm tra, đôn đốc Công ty Sơn Giang khẩn trương thực hiện Đề án đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường theo đúng tinh thần chỉ đạo của UBND tỉnh; chịu trách nhiệm giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện đề án, gia cố bờ bao bãi thải, đặt cống thoát nước không cho nước vào hồ và vận chuyển bùn trong hồ chứa; đồng thời báo cáo hàng tuần, đề xuất kịp thời để xử lý.

PHƯƠNG NAM