Rối loạn lo âu - một rối loạn tâm thần khá phổ biến - đang có xu hướng gia tăng, nhất là ở các nước công nghiệp phát triển.
Tại Việt Nam, thống kê cho thấy rối loạn lo âu đang có xu hướng gia tăng. Trong phân loại bệnh quốc tế của tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ICD-10 rối loạn lo âu thuộc nhóm rối loạn tâm thần và hành vi, có ký hiệu là F41.1. Vậy rối loạn lo âu biểu hiện như thế nào? Làm thế nào để hạn chế rối loạn lo âu?
Trước hết, cần nhớ rằng lo âu là cảm giác tự nhiên của cơ thể chuẩn bị cho bản thân trước những sự kiện quan trọng. Nhiều người có biểu hiện run hay vã mồ hôi, nhất là ở lòng bàn tay, khi phỏng vấn việc làm hoặc trước kỳ thi. Đó chính là phản ứng tự nhiên của cơ thể. Trước các sự kiện, việc giữ được bình tĩnh, điều hòa được nhịp thở hay giảm đánh trống ngực là rất cần thiết.
Tuy nhiên, không phải ai cũng làm được như vậy. Trước các sự việc mà người khác xem là bình thường, nhiều người lại lo lắng, sợ hãi quá mức dẫn đến thiếu bình tĩnh, nhịp thở nhanh, khó thở, vã mồ hôi toàn thân... Nếu có những dấu hiệu này, có thể bạn đang bị rối loạn lo âu. Nếu bạn khó kiểm soát lo âu và nếu những lo âu này ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày của bạn thì có lẽ bạn đang bị rối loạn lo âu.
Các yếu tố gây nên rối loạn lo âu gồm: yếu tố gia đình (trong gia đình có người bị tâm thần), bị sang chấn tâm lý như mất đi người thân, căng thẳng ở nơi làm việc, trục trặc trong quan hệ tình cảm... Những vấn đề về sức khỏe như bệnh tuyến giáp, hen phế quản, đái tháo đường hoặc bệnh tim mạch cũng có thể dẫn đến rối loạn lo âu. Ngoài ra, một số trường hợp lạm dụng rượu, thuốc an thần... cũng có thể dẫn đến các triệu chứng rối loạn lo âu.
Khi một người có các triệu chứng rối loạn lo âu thì nên tìm kiếm sự giúp đỡ của thầy thuốc chuyên khoa. Họ sẽ đánh giá sức khỏe thể chất cũng như sức khỏe tâm thần của người bệnh một cách đầy đủ và chính xác, từ đó có hướng hỗ trợ tâm lý hoặc điều trị bằng thuốc.
Điều trị rối loạn lo âu thường bằng tư vấn tâm lý hoặc sử dụng thuốc, hoặc phối hợp cả hai. Nếu trong gia đình hoặc bạn bè có người bị rối loạn lo âu, sự ủng hộ của bạn sẽ có tác dụng rất tốt đến việc giảm stress cho người bệnh. Người bệnh nào cũng muốn được chia sẻ, cảm thông, giúp đỡ để họ giảm bớt lo âu, mặc cảm. Chúng ta cần học cách chia sẻ, đầu tiên là đặt mình trong hoàn cảnh của người bệnh để có phương pháp hỗ trợ hiệu quả nhất, giúp người bệnh mạnh mẽ hơn, sẵn sàng đối mặt với vấn đề của họ, giúp họ cân bằng về tâm lý.
Người tư vấn tâm lý cần giúp họ có tư duy tích cực, giải tỏa stress, thực hiện lối sống lành mạnh và thư giãn. Nếu không giải quyết được, bạn hãy tìm kiếm sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý. Đối với những người rối loạn lo âu trầm trọng, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tâm thần, chất lượng cuộc sống, bên cạnh sử dụng liệu pháp tâm lý, thầy thuốc có thể phối hợp các thuốc trấn an tâm lý, chẹn beta giao cảm để điều trị.
BS NGUYỄN VINH QUANG
