Trong những năm qua, việc đào tạo, bồi dưỡng nhân lực có kỹ năng nghề được Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp đặc biệt quan tâm. Từ đó tạo nhiều chuyển biến tích cực về nhận thức, quy mô tuyển sinh, chất lượng và hiệu quả đào tạo, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội.

Nâng tầm kỹ năng lao động trong tình hình mới

Tại hội thảo quốc tế “Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam trong tình hình mới” vừa được Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB-XH) tổ chức, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Nguyễn Thị Hà cho biết, tính đến quý II/2021, lực lượng lao động Việt Nam từ 15 tuổi trở lên có hơn 51,1 triệu người. Trong đó, lực lượng lao động qua đào tạo có văn bằng, chứng chỉ là 26,1%; gần 74% lao động còn lại chưa qua đào tạo có văn bằng chứng chỉ, chưa được công nhận trình độ (kỹ năng, đào tạo).

Những con số thống kê nói trên cho thấy lực lượng lao động Việt Nam khá dồi dào, sẵn sàng đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, tỉ lệ quy mô, cơ cấu và chất lượng nhân lực có kỹ năng nghề của Việt Nam hiện nay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong bối cảnh hiện nay và cũng như trong tương lai. Do đó, các chuyên gia khẳng định, việc nâng tầm kỹ năng cho người lao động về cả số lượng và chất lượng là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tăng năng suất lao động, tăng năng lực cạnh tranh của quốc gia…

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh, thời gian qua, bộ đã tham mưu nhiều chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh; đồng thời đã cùng các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) triển khai các chương trình, hoạt động về phát triển kỹ năng nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường lao động và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 phức tạp, bộ đã ban hành và triển khai kế hoạch truyền thông GDNN giai đoạn 2021-2025; đẩy mạnh tuyển sinh, đào tạo theo hình thức trực tuyến, kể cả phương thức đào tạo đối với những lớp theo đặt hàng của Nhà nước, doanh nghiệp. “Các hoạt động trên đang góp phần lan tỏa cảm hứng, truyền động lực, đam mê kỹ năng nghề đến học sinh, sinh viên và những người lao động trẻ; nêu cao giá trị nghề nghiệp, củng cố lòng yêu nghề, yêu lao động và đề cao kỹ năng nghề trong xã hội”, bà Nguyễn Thị Hà khẳng định.

Chủ động nguồn nhân lực có kỹ năng nghề

Hiện nay, với xu thế hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, cũng như tác động của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, yêu cầu về nâng tầm kỹ năng lao động đang trở nên hết sức cần thiết. Vì thế, việc đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn bị nguồn nhân lực có kỹ năng nghề là “chìa khóa” để nâng cao năng suất lao động.

Các cơ sở đào tạo nghề ngày càng thu hút người học vì tỉ lệ học sinh, sinh viên tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp ngày càng tăng. Ảnh: THÚY HẰNG

Tại Phú Yên, trong 5 năm (2015-2020), toàn tỉnh đã giải quyết việc làm mới cho gần 120.000 lao động; tỉ lệ thất nghiệp giảm còn dưới 2,5%; đào tạo nghề hệ cao đẳng, trung cấp cho hơn 11.800 người và tổ chức dạy nghề thường xuyên cho hơn 26.000 lao động nông thôn. Tỉ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 55% năm 2015 lên 70% năm 2020, trong đó lao động qua đào tạo nghề là 51%. Các doanh nghiệp đều nhận thấy vai trò quan trọng của dạy nghề, nên trong thời gian gần đây, bản thân các doanh nghiệp cũng đã chủ động liên kết với cơ sở GDNN trong đào tạo… nhằm hướng tới nâng cao kỹ năng cho lao động.

Vừa qua, Công ty TNHH CCIPY Việt Nam (Khu công nghiệp An Phú) đã có chuyến khảo sát cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo hai ngành Cơ khí và Điện - Tự động hóa tại Trường cao đẳng Công Thương Miền Trung trước khi đưa công nhân tới trường học tập nâng cao kỹ năng nghề. Theo đó, trường này sẽ đào tạo 11 mô đun thuộc 2 ngành Cơ khí và Điện - Tự động hóa cho các công nhân của công ty trong thời gian tới. Ông Ngô Quốc Thoại, Giám đốc sản xuất Công ty TNHH CCIPY Việt Nam cho hay: Đại dịch COVID-19 đã tác động tiêu cực đến thị trường lao động: nguồn cung lao động giảm, số lượng lao động bị mất việc làm tăng... Sau dịch, việc tái cơ cấu sản xuất đòi hỏi doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng lao động có chuyên môn, kỹ thuật hơn là sử dụng lao động phổ thông chưa qua đào tạo. Cùng với đó, xu thế phát triển chung trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đòi hỏi lao động phải nâng cao kỹ năng, trình độ. Vì vậy cần phải có sự chuẩn bị để người lao động có thể thích nghi.

Có thể thấy, nâng tầm kỹ năng lao động là một yêu cầu cấp bách trước sự biến động nhanh chóng của thị trường lao động. Hiện nay có 2 hệ thống để đánh giá, cấp chứng chỉ cho người lao động đã qua đào tạo gồm khung trình độ quốc gia (VQF) và khung trình độ kỹ năng nghề quốc gia (VSQF). Để được đánh giá, cấp chứng chỉ, người lao động có thể học tập tại nhà trường; được đào tạo tại doanh nghiệp, nơi làm việc; tự học, tự trải nghiệm…

Linh hoạt trong đào tạo nghề

Bên cạnh sự cố gắng của doanh nghiệp, quyết tâm của từng người lao động để thay đổi kỹ năng của mình phù hợp với xu thế thì việc đào tạo thích ứng với thị trường lao động từ các trường là rất cần thiết.

Hiện nay, Phú Yên có 20 cơ sở GDNN đáp ứng nhu cầu học tập, nâng cao kỹ năng của người lao động ở nhiều mức độ khác nhau. Đặc biệt, Trường cao đẳng Công Thương Miền Trung là một trong 45 trường được Bộ LĐ-TB-XH chọn đào tạo nghề theo chuẩn Đức đối với nghề Cắt gọt kim loại. Sinh viên sau khi tốt nghiệp chương trình đào tạo này sẽ được cấp hai bằng (một bằng tốt nghiệp cao đẳng của Việt Nam do trường tổ chức đào tạo cấp và một bằng tốt nghiệp của Đức - tương đương với trình độ bậc 4 theo khung trình độ quốc gia Đức). Những trường tham gia đào tạo thuộc chương trình này đều có thế mạnh của ngành nên có nhiều lợi thế về việc làm cho người học sau khi tốt nghiệp, đáp ứng những yêu cầu của Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế.

Một lợi thế khác đối với các cơ sở đào tạo nghề hiện nay là một số trường đã áp dụng chương trình 9+ trong đào tạo. Theo đó, học sinh tốt nghiệp THCS có thể đăng ký học hệ cao đẳng chính quy (tổng thời gian đào tạo khoảng 4 năm) theo 2 hình thức: học nghề và học 4 môn văn hóa (người học được cấp bằng cao đẳng và xác nhận hoàn thành chương trình phổ cập nội dung văn hóa); học nghề và học 7 môn văn hóa theo chương trình giáo dục thường xuyên (người học được cấp bằng cao đẳng và được tham gia thi tốt nghiệp THPT).

Với những giải pháp đồng bộ, hiệu quả từ Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp, chắc chắn người học sẽ có việc làm phù hợp sau khi tốt nghiệp và kỹ năng lao động Việt Nam không ngừng nâng cao, đáp ứng nhu cầu sử dụng nhân lực của thị trường lao động cũng như sự phát triển bền vững của đất nước, của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế. 

THÚY HẰNG