Thống kê của Bộ GD-ĐT cho biết, năm 2021, cả nước có hơn 1 triệu thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT với hơn 3,8 triệu nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học. Điều đáng lo ngại là sự lựa chọn ngành nghề của các thí sinh đang có sự mất cân đối, có thể ảnh hưởng đến nguồn nhân lực sau này.
Nhóm ngành kinh doanh và quản lý lên ngôi
Nhóm ngành thí sinh đăng ký nhiều nhất là kinh doanh và quản lý với gần 1,3 triệu nguyện vọng trong khi chỉ tiêu chỉ có 118.679 sinh viên. Kế đến là nhóm ngành máy tính và công nghệ thông tin với 336.001 nguyện vọng, trong khi chỉ tiêu chỉ lấy 49.582 sinh viên. Nhóm ngành khoa học xã hội và nhân văn thu hút tổng số 512.183 nguyện vọng và chỉ lấy 72.182 chỉ tiêu. Nhóm ngành khoa học và đào tạo giáo viên trình độ đại học thu hút 228.821 nguyện vọng, chỉ lấy 50.737 chỉ tiêu. Nhóm ngành ít thí sinh lựa chọn nhất là cao đẳng sư phạm mầm non, khi nhu cầu tuyển 14.534 chỉ tiêu nhưng nguyện vọng đăng ký chỉ có 9.641.
Ông Phạm Ngọc Thơ, Trưởng Phòng Quản lý chất lượng (Sở GD-ĐT), cho biết năm nay trung bình mỗi học sinh trên địa bàn tỉnh chỉ đăng ký 3-5 nguyện vọng. So với những năm trước, năm nay các em có sự tính toán kỹ càng khi đăng ký nguyện vọng. Bởi mỗi học sinh có nhiều con đường để xét tuyển vào đại học mà điểm thi tốt nghiệp THPT chỉ là một trong những phương thức phổ biến. “Như mọi năm, mùa tuyển sinh năm nay, học sinh trên địa bàn tỉnh chủ yếu chọn những tổ hợp truyền thống để xét tuyển ở các khối ngành liên quan đến kinh tế, quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng, khoa học máy tính, kỹ thuật, công nghệ hay ngôn ngữ, nhân văn”, ông Thơ nhìn nhận.
Lợi thế của thí sinh khi đăng ký nguyện vọng là được phép đăng ký không giới hạn số lượng. Điều này mở ra cơ hội giúp học sinh rộng cửa vào đại học, cao đẳng. Tuy nhiên, trên thực tế không phải học sinh nào cũng biết tận dụng hiệu quả cơ hội đó. Mùa tuyển sinh năm nào cũng có trường hợp học sinh đăng ký quá nhiều nguyện vọng mà không cân nhắc, tính toán kỹ. Các chuyên gia tư vấn cho rằng tổng số nguyện vọng của nhóm ngành mà các em đăng ký xét tuyển phản ánh tương đối xu hướng chọn ngành của thí sinh. Tuy nhiên, việc các em đổ xô vào một nhóm ngành nghề nào đấy sẽ rất dễ dẫn đến sự mất cân đối nguồn nhân lực trong tương lai.
Vẫn còn cơ hội điều chỉnh
Tổng chỉ tiêu tuyển sinh đại học năm nay là 545.104, trong khi nguyện vọng đăng ký xét tuyển là hơn 3,8 triệu. Tuy nhiên, theo các trường, tỉ lệ chọi, số lượng thí sinh đăng ký không quyết định điểm chuẩn của các ngành nghề. Số liệu này chỉ là một tham số để thí sinh tham khảo.
Nhìn bức tranh lựa chọn nguyện vọng của thí sinh cho thấy có sự mất cân đối giữa các ngành nghề. Kỷ nguyên số cần nhiều nguồn nhân lực kỹ thuật công nghệ, vậy mà thí sinh lại ùa vào kinh doanh và kinh tế, điều này sẽ dẫn đến tình trạng cung quá cầu, dẫn đến tình trạng thất nghiệp khi ra trường. Nhất là trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng khó tính, cơ hội nghề nghiệp rộng mở nhưng các nhà tuyển dụng cũng yêu cầu người lao động có kỹ năng cao hơn, áp lực cạnh tranh ngày càng căng thẳng. Vậy nên, việc định hướng nghề nghiệp, giúp học sinh hiểu đúng, có sự lựa chọn phù hợp với khả năng của bản thân, đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động là cần thiết.
Năm nay, kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ diễn ra từ 6-9/7. Sau khi có kết quả thi, thí sinh được điều chỉnh nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học, cao đẳng tối đa 3 lần. Do đó, trong thời gian điều chỉnh nguyện vọng, các trường cần phải có dự báo, khuyến cáo giúp các em chọn đúng ngành nghề.
Nhắc đi nhắc lại nguyên tắc “cứng” khi chọn ngành xét tuyển vào đại học, cao đẳng, TS Lê Thị Thanh Mai, Trưởng Ban Công tác sinh viên (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: Các em cần phải cân nhắc trên nhiều yếu tố, trong đó yếu tố năng lực, sở trường, đam mê, sự phù hợp với ngành nghề và môi trường đào tạo cần được nghiên cứu kỹ. Mặt khác, các em nên cân nhắc lựa chọn trường có uy tín, đảm bảo chất lượng để sau khi tốt nghiệp các em có thể gia nhập ngay thị trường lao động.
THÚY HẰNG
