LTS: Ông Lê Văn Thưa, tác giả bài viết này, 56 tuổi, ở thôn Tiền, xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, là tác giả sáng kiến “Giữ sạch nước giếng vùng lũ lụt” đã được trao giải Phát hiện sáng kiến bảo vệ môi trường do Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức. Sáng kiến của ông được giới thiệu trong bài báo “Giữ sạch nước giếng bị ngập lụt” trên Báo Phú Yên số ra ngày
Sau khi đọc bài báo trên Phú Yên điện tử, ông Thưa gởi đến Báo Phú Yên bài viết này nhằm giới thiệu cụ thể hơn phương pháp giữ giếng sạch mà ông đã nghĩ ra và đã áp dụng rất hiệu quả ở nhiều tỉnh miền Trung.
GIẢI PHÁP GIỮ SẠCH NƯỚC GIẾNG
Giếng nước gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người từ thời xa xưa cho đến nay. Tuy nhiên, khi giếng bị ngập lụt, nước giếng thường bị ô nhiễm nặng, nguy cơ gây ra dịch bệnh rất cao. Có một giải pháp đơn giản giữ cho nước giếng sạch, ngay cả khi nước lụt tràn qua miệng giếng.
Trước hết cần hiểu về giếng nước. Dù ta đứng ở bất kỳ địa điểm nào trên trái đất cũng là đang đứng trên một “bình nước lớn”. Nếu ta đào một cái hố, dù nông hay sâu, dưới có nước, cũng có thể gọi là “bình nước nhỏ”, “bình nước nhỏ” nằm lọt trong “bình nước lớn”. Ta lấy nước từ giếng chính là từ “bình nước lớn” (không gian chứa giếng) chảy qua do 2 bình thông nhau. Nước được lọc sạch qua lớp đất cát sỏi ở đáy giếng. Theo nguyên tắc vật lý, 2 bình thông nhau cân bằng áp lực chất lỏng. Như vậy giếng nước xưa nay cung cấp nước cho con người sử dụng đều theo nguyên lý đó. Đây chính là mấu chốt của vấn đề.
Giếng nước thường được xây bằng xi măng, có thành giếng cao hơn mặt đất. Chỉ khi nước lụt vượt qua khỏi thành giếng thì nước giếng mới bị nhiễm bẩn. Bởi lẽ nước ngầm ở đáy giếng vẫn luôn hiện hữu chiếm chỗ. Mặt khác, đáy giếng đã có lớp cát sỏi lọc sạch nên nước lụt bẩn không thể lọt qua đường này. Khi lũ lụt, “bình nước lớn” nước dâng cao hơn bình thường, như vậy giếng nước - “bình nước nhỏ” cũng dâng theo do 2 bình thông nhau cân bằng áp lực. Nhưng chỉ đến khi nước lụt tràn qua miệng giếng mới đem nước bẩn vào giếng.
Giải pháp lúc này là sử dụng một tấm vải chất liệu không thấm nước bịt miệng giếng, dùng dây buộc chặt lại, trước khi nước lụt kịp vượt qua thành giếng. Coi như “đóng gói nước giếng lại”, cũng giống như việc đóng cửa lại để bụi bẩn khỏi bay vào nhà. Giải pháp này thật đơn giản, chẳng tốn kém khó khăn gì, song bảo vệ được nước giếng sạch nằm trong biển nước lụt. Tấm vải bịt miệng giếng thực ra không can dự gì vào vấn đề áp lực nước, bởi lẽ “bình nước nhỏ” lúc này ngập hẳn trong “bình nước lớn”, đã bão hoà vì nguyên lý 2 bình thông nhau.
CÁCH THỰC HIỆN
- Chuẩn bị trước vật liệu: Một tấm vải không thấm nước như nilon, tấm bạt nhựa... độ rộng lớn hơn miệng giếng. Chuẩn bị một sợi dây để buộc từ một đến nhiều vòng (nếu dây cao su càng tốt).
- Cách làm: Phủ tấm vải lên miệng giếng, sử dụng dây buộc chặt quanh miệng giếng, đồng thời kéo căng tấm vải bịt là xong.
- Thời điểm bịt miệng giếng: Khi nước lụt sắp tràn qua miệng giếng.
- Lưu ý: Khi thực hiện giải pháp này, giếng phải có thành cao hơn mặt đất, thành giếng nếu bị nứt vỡ phải chèn xi măng kín trước khi lụt.
- Có thể bịt miệng giếng sớm phòng khi nước lụt ngập giếng trong đêm tối. Lượng không khí trong giếng khi đã bịt bị nước dần chiếm chỗ sẽ thoát ra ngoài bình thường bởi miệng giếng rộng, tấm bịt không cản trở không khí lọt qua.
HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Khi nước lụt rút khỏi miệng giếng, ta mở tấm bịt ra. Chắc chắn ai cũng sẽ không khỏi ngạc nhiên vì nước giếng vẫn trong, ta có nước sạch dùng được ngay. Gia đình tôi nằm trong vùng thường bị lũ lụt, tôi đã áp dụng biện pháp này nhiều lần, kết quả giống nhau.
Việc giữ sạch nước giếng ở vùng lũ lụt giúp cho các gia đình, cộng đồng dân cư có nước dùng, không còn lo cảnh thiếu nước sạch sau lụt, tránh được nguy cơ dịch bệnh. Đây là cách bảo vệ nguồn nước giếng đơn giản nhất, không tốn tiền của, rất phù hợp với mọi gia đình.
LÊ VĂN THƯA
