Bộ GD-ĐT vừa công bố dự thảo Luật Giáo dục đại học (GDĐH) để lấy ý kiến xã hội trước khi trình Chính phủ. Theo đó, một thay đổi lớn trong dự thảo sửa đổi bổ sung Luật GDĐH là không phân biệt bằng đại học chính quy hay tại chức (hệ vừa học vừa làm, giáo dục thường xuyên); tên loại hình đào tạo sẽ không ghi trên bằng tốt nghiệp đại học như hiện nay. Cách gọi hình thức đào tạo chính quy và tại chức được chuyển thành tập trung và không tập trung.
Những ngày qua, dự luận xã hội cũng như các chuyên gia GDĐH rất quan tâm về việc xóa bỏ phân biệt loại hình đào tạo trên văn bằng tốt nghiệp đại học mà dự thảo nêu. Hiện có hai luồng quan điểm về vấn đề này. Cụ thể, quan điểm thứ nhất cho rằng điều này là đúng đắn, phù hợp với văn hóa đại học trên thế giới là: đầu vào của đại học có nhiều lối, trong đó có một lối vào dành cho diện đại trà bằng hình thức không tập trung. Quan điểm thứ hai thì phản đối, hoặc chí ít là phân vân/ băn khoăn về sự đánh đồng chất lượng hai loại hình đào tạo tập trung (chính quy) và không tập trung (không chính quy) với lý do là chất lượng đào tạo loại hình không chính quy ở nước ta trong thời gian qua kém rất nhiều so với hình thức đào tạo chính quy tập trung. Do đó, không nên đánh đồng hai loại văn bằng như trong dự thảo sửa đổi Luật GDĐH.
Về quan điểm cá nhân, PGS-TS Nguyễn Huy Vị, giảng viên cao cấp Khoa Giáo dục Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn TP Hồ Chí Minh, cho rằng cả hai quan điểm nêu trên đều có tính hợp lý của nó; nhưng nếu xét một cách toàn tiện, thấu đáo và phải đánh giá, lựa chọn một trong hai quan điểm đã nêu, thì thầy Vị nghiêng về quan điểm thứ nhất bởi các lý do: Văn hóa đại học trên thế giới, việc không ghi loại hình đào tạo trên văn bằng tốt nghiệp đã được thực hiện từ rất lâu. Chỉ ở những nước chậm phát triển, hoặc vừa trải qua cuộc chiến tranh nặng nề như nước ta, thì việc phân biệt như thế là cần thiết trong một thời gian nhất định để giải quyết nhanh và hợp lý bài toán nhu cầu nhân lực bức thiết. Nhưng đến nay ở Việt Nam, sứ mệnh đó có thể xem là đã hoàn thành; GDĐH Việt Nam cần phải hội nhập với thế giới: có nhiều lối vào (mở rộng đầu vào) đại học, nhưng chỉ duy nhất một lối ra được ghi nhận bằng một loại văn bằng tốt nghiệp không ghi loại hình đào tạo. “Nếu tồn tại sự phân biệt này, thì mặc nhiên khai tử những loại hình đào tạo không tập trung mà bản thân chúng không có khuyết điểm nào ở nước ta; trái lại, đó là những hình thức đào tạo mang tính nhân văn và dân chủ rất cao. Hạn chế của loại hình đào tạo này đã và đang có đều do quan điểm và chất lượng quản lý đào tạo mà ra. Vì vậy, để đảm bảo công bằng giữa hai hình thức đào tạo tập trung và không tập trung, Bộ GD-ĐT phải có nhiều giải pháp kỹ thuật mạnhvề tuyển sinh vàkiểm định chất lượng các khóa đào tạo không tập trung của các cơ sở GDĐH. Tôi nghĩ rằng, đã đến lúc không nên phân biệt loại hình đào tạo đối với đầu ra của GDĐH. Cơ chế thị trường sẽ sàng lọc chất lượng, chúng ta không phải băn khoăn lắm. Tuy nhiên, để thực hiện có hiệu quả điều này chắc chắn là lúc đầu sẽ gặp nhiều khó khăn”, thầy Vị nhấn mạnh.
Quả thật, việc đồng nhất văn bằng của hệ chính quy tập trung và thường xuyên gây nhiều tranh luận là không tránh khỏi vì chất lượng hai loại hình này chênh nhau khá nhiều. Vì vậy, hầu hết các chuyên gia giáo dục cho rằng, để thực hiện được việc này cần sự thay đổi mang tính hệ thống trong tuyển sinh, đào tạo các chương trình không chính quy. Nếu không sẽ dẫn đến sự đánh đồng, gây khó cho người sử dụng lao động.
Tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ đẩy mạnh kiểm định chương trình đào tạo gắn với kiểm định quá trình tổ chức, quản lý đào tạo từng chương trình và việc cấp bằng cho chương trình đó. Với quy định này, bộ hy vọng các cơ sở GDĐH sẽ thêm trách nhiệm, cẩn trọng khi cấp bằng, bởi đây là lời khẳng định về chất lượng đào tạo của nhà trường với xã hội.
MẠNH THÚY
