Phú Yên hiện có 12.000 giáo viên thuộc các bậc học từ mầm non đến THPT với tỉ lệ đạt trình độ chuẩn gần 100% và trên chuẩn là 85,7%. Tuy nhiên, với trình độ, năng lực thực tiễn của giáo viên Việt Nam đang ở chuẩn thấp, trong khi yêu cầu về đổi mới giáo dục bắt buộc phải tăng tốc. Vậy nên sự chuyển động tư duy, hành động của đội ngũ giáo viên và các cơ sở đào tạo sinh viên sư phạm trong sứ mệnh đổi mới GD-ĐT đang trở thành yêu cầu cấp thiết.

Hạn chế chỉ tiêu tuyển sinh ngành sư phạm

Thực tế tuyển sinh những năm gần đây cho thấy, các trường đào tạo giáo viên mới chỉ quan tâm tới việc làm thế nào để tuyển đủ chỉ tiêu “đầu vào” mà quên mất “đầu ra”. Từ đó dẫn tới tình trạng hàng ngàn cử nhân sư phạm không được làm đúng ngành nghề đã chọn.

Để hạn chế tình trạng này, năm 2016, Bộ GD-ĐT đã giảm chỉ tiêu tuyển sinh ngành sư phạm để đối phó với tình trạng thừa giáo viên. Tuy nhiên, đây chỉ được xem là giải pháp tình thế, vì về lâu dài, việc đào tạo giáo viên không chỉ quan tâm về số lượng mà còn phải để ý đến chất lượng. Dưới góc độ một trường đại học địa phương có đào tạo giáo viên, PGS-TS Nguyễn Huy Vị, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Phú Yên, cho biết: Thực tế, “đầu vào” của thí sinh học tập các ngành sư phạm tại các trường đại học địa phương tương đối thấp về mặt chất lượng làm ảnh hưởng đến chất lượng “đầu ra”. Mặt khác, mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên phát triển trong tình trạng thiếu ổn định do nhiều trường cao đẳng sư phạm yếu cả về cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên được nâng cấp lên đại học, hoặc đổi tên để mở rộng tuyển sinh đào tạo trình độ đại học các ngành sư phạm và ngoài sư phạm; chưa có sự phân tầng trong mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên… nên hệ thống đào tạo giáo viên cũng bộc lộ những hạn chế. Trường đại học Phú Yên có thế mạnh về đào tạo các ngành sư phạm. Tuy nhiên, trước sự bão hòa của cử nhân sư phạm, năm 2016, các ngành sư phạm của trường chỉ tuyển thí sinh trên địa bàn tỉnh.

Vừa qua, Bộ GD-ĐT cũng đã có công văn đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ sở đào tạo thực hiện giảm chỉ tiêu đối với các ngành có dấu hiệu dư thừa nhân lực; thực hiện chuyển đổi mô hình đào tạo từ phát triển quy mô, số lượng sang chất lượng, hiệu quả; đào tạo nguồn nhân lực gắn với nhu cầu của địa phương và xã hội. Riêng đối với việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh sư phạm chính quy đào tạo giáo viên mầm non, phổ thông năm 2017, Bộ GD-ĐT đề xuất có lộ trình giảm hợp lý so với năm 2016 để khắc phục tình trạng sinh viên sư phạm tốt nghiệp không có việc làm.

Hướng dẫn học sinh thực hành Hóa học tại Trường THCS Hùng Vương (TP Tuy Hòa) - Ảnh: THÚY HẰNG

Giáo viên phải biết tự đổi mới

Trong khi sinh viên sư phạm tốt nghiệp ra trường mỗi năm một nhiều và tỉ lệ thất nghiệp ngày một cao thì “cung vẫn không đáp ứng cầu”. TS Phạm Văn Cường, Giám đốc Sở GD-ĐT Phú Yên, cho biết: “Về trình độ chuyên môn thì giáo viên trên địa bàn tỉnh đều đạt chuẩn, thậm chí nhiều giáo viên đạt trình độ trên chuẩn. Tuy nhiên, thẳng thắn mà nhìn nhận thì vẫn còn không ít giáo viên chậm đổi mới, chưa chủ động học tập, bổ sung thêm các kỹ năng cần thiết để đứng trên bục giảng”.

Thực hiện mục tiêu đổi mới giáo dục, Chính phủ mới phê duyệt đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nhàgiáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025”. Theo đó, từ nay đến năm 2020, đề án tập trung đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông đạt chuẩn nghề nghiệp. Ngoài ra, để triển khai chương trình, sách giáo khoa mới, Bộ GD-ĐT đặt ra mục tiêu phấn đấu là 100% nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông sẽ được bồi dưỡng nâng cao năng lực theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hiệu trưởng.

Làm thế nào để giáo viên thích ứng với yêu cầu cải cách, đổi mới giáo dục toàn diện là không dễ. Tuy nhiên, dù khó cũng phải làm vì đổi mới giáo dục phải bắt đầu từ người thầy. TS Phạm Văn Cường nói: “Thuận lợi của ngành Giáo dục Phú Yên là giáo viên đã đạt trình độ chuẩn. Cái cần thiết lúc này là mỗi giáo viên phải biết tự đổi mới mình. Sở GD-ĐT cho phép các trường, giáo viên chủ động đổi mới cách dạy và học, giảm tải nội dung chương trình. Giáo viên có thể chọn lọc nội dung thành các chủ đề tích hợp, kết hợp kiến thức liên môn nhằm giúp người học tiếp thu kiến thức có hệ thống, giảm bớt gánh nặng chương trình. Trên cơ sở đề án của Chính phủ, sắp tới Sở GD-ĐT Phú Yên sẽ đẩy mạnh công tác bồi dưỡng giáo viên. Ngành Giáo dục tỉnh kiên quyết sẽ không chấp nhận những giáo viên không đáp ứng theo yêu cầu đổi mới”.

Sứ mệnh đổi mới đào tạo sinh viên sư phạm ở các trường sư phạm và bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên phổ thông đang trở thành yêu cầu cấp thiết, không thể chậm trễ. Hiện, Bộ GD-ĐT đang thực hiện nhiều động thái nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non, trong đó quan trọng là rà soát lại chất lượng và việc đào tạo giáo viên mầm non. Trước mắt, Bộ GD-ĐT sẽ rà soát kiểm tra, đánh giá năng lực đào tạo cấp cơ sở giáo dục. Những cơ sở nào không đạt tiêu chuẩn về giáo viên và các điều kiện cơ sở vật chất, sẽ phải đóng cửa. Đối với những cơ sở đào tạo sư phạm không chuyên, không hiệu quả, sẽ chuyển đào tạo sang ngành nghề khác. 

THÚY HẰNG