Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm sẽ được gọi đúng tên chỉ sau 20 giờ tiến hành các quy trình xét nghiệm. Các bộ kít PCR (polymerase chain reaction-PCR) còn có khả năng giúp người thi hành công vụ giám sát được vệ sinh an toàn thực phẩm mà không tốn nhiều thời gian. Quy trình kỹ thuật sinh học của PGS-TS Trần Linh Thước (Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM) hiện được ứng dụng rộng rãi tại nhiều cơ sở sản xuất với giá thành rất rẻ.
 |
|
Các bộ kít giúp phát hiện nhanh nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm do PGS-TS Trần Linh Thước nghiên cứu. Ảnh: M.DUNG |
Làm gì với con số các vụ ngộ độc thực phẩm ngày càng gia tăng và trầm trọng hơn?”. Câu hỏi này chính là cội nguồn ra đời của “kỹ thuật sinh học phân tử ứng dụng vào giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm” của PGS-TS Trần Linh Thước, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM.
Tìm ra trong 20 giờ
Rẻ hơn, đơn giản hơn
Quy trình kỹ thuật sinh học phân tử của PGS- TS Trần Linh Thước hiện được ứng dụng rộng rãi tại nhiều cơ sở sản xuất, phòng thí nghiệm. Ông Nguyễn Văn Hòa, Trưởng Phòng Thí nghiệm Công ty Cổ phần Chế biến Hải Việt, cho biết: “Trước đây, công đoạn kiểm tra mẫu tốn rất nhiều thời gian, nhiều khi ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Nhưng khi có những bộ kít này, việc kiểm tra đã đơn giản hơn rất nhiều”. Điều mà ông Hòa tâm đắc nhất là “hải sản của chúng tôi đã được giám sát từ... gốc, qua 2 lần kiểm tra nên có thị trường rộng hơn trước rất nhiều”.
Điều đặc biệt là quy trình kỹ thuật và công cụ giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm từ gốc của PGS-TS Trần Linh Thước có giá khá phù hợp với thị trường Việt Nam. Chẳng hạn như “quy trình PCR và bộ kít xét nghiệm e.coli trong thực phẩm” được đưa vào thương phẩm với giá khoảng 30.000 đồng. Trong khi đó, một bộ kít thử tương tự của các hãng sản xuất nước ngoài (cần bảo quản lạnh) giá ít nhất từ 7-10 USD.
Để có câu trả lời không gây thất vọng cho các nhà quản lý, người tiêu dùng, PGS-TS Trần Linh Thước đã mất hơn 3 năm cho cuộc tìm kiếm này. Ở Việt Nam, việc tiến hành xét nghiệm vi sinh vật trong thực phẩm (nguyên nhân gây ra ngộ độc thực phẩm) hầu hết chỉ dựa trên phương pháp truyền thống: nuôi cấy kết hợp với các thử nghiệm sinh hóa, miễn dịch. Các quy trình này rất phức tạp, cần có kỹ thuật viên kinh nghiệm về vi sinh vật và đặc biệt là tốn ít nhất từ 2 đến 6 ngày. Đó cũng là lý do vì sao một vụ ngộ độc phải mất cả tuần mới tìm được nguyên nhân gây bệnh. Mặt khác, phương pháp nuôi cấy kết hợp hoàn toàn không đáp ứng được yêu cầu kiểm tra, giám sát và kiểm dịch của các cơ quan quản lý.
Trước đây, “kỹ thuật sinh học phân tử (PCR) đã được ứng dụng thành công để chẩn đoán sớm mầm bệnh trên người, vật nuôi và cây trồng” – PGS-TS Trần Linh Thước cho biết như vậy và bằng cách tiếp cận tương tự, ông đã xây dựng được quy trình PCR để xét nghiệm nhanh vi sinh vật gây bệnh trong thực phẩm. Thực chất đây là kỹ thuật nhân số lượng bản sao gien của những vi khuẩn cần tìm lên hàng triệu lần, đến mức có thể phát hiện được chúng. Vì vậy, với phương pháp PCR chỉ cần khoảng 20 giờ là có thể tìm ra nguyên nhân của một vụ ngộ độc.
Một con vi khuẩn cũng phát hiện được
Cùng với quy trình mới này là một bộ công cụ dùng trong quy trình xét nghiệm để phát hiện nhanh vi khuẩn gây ngộ độc, từ chuyên môn gọi là bộ kít PCR, có độ nhạy đối với các vi khuẩn rất cao. Với quy trình xét nghiệm và bộ kít này, hễ cứ trong 25 g mẫu thực phẩm có một con vi khuẩn cần tìm thì sẽ phát hiện được chúng. Điều đặc biệt là các bộ kít không chỉ gọi tên một loại vi sinh vật gây ngộ độc thực phẩm mà chúng có thể phát hiện ra 12 loại vi khuẩn khác nhau như: e.coli, e. coli 0157:h7, salmonella spp, shigella spp, nấm mốc... Tuy nhiên, hoạt động của bộ kít này không giống như những bộ kít thử nhanh thông thường. Chúng được thiết kế cho 50 phản ứng PCR với 50 ống phản ứng, chứa đầy đủ thành phần dung dịch đệm PCR, mồi, nước... để giúp kiểm tra chính xác mức độ nhiễm vi sinh vật trầm trọng hay không.
PGS-TS Lê Hoàng Ninh, Viện trưởng Viện Vệ sinh Y tế công cộng, một trong những đơn vị tham gia đánh giá phương pháp này, cho biết: “So với phương pháp nuôi cấy truyền thống, phương pháp này cho hiệu quả chính xác. Và hay hơn ở chỗ, nó phát hiện nhiều vi khuẩn gây bệnh hơn và tốn rất ít thời gian”.
Theo NLD
