Hơn 10 năm làm giáo viên, tôi nhận thấy rằng hình như học sinh, sinh viên hiện nay thiếu hụt điều gì đó trong mối quan hệ thầy - trò, hàng rào tâm lý dường như ngày càng rộng ra. Phải chăng nguyên nhân chủ yếu nhất vẫn thuộc về vai trò của người giáo viên? Họ thực sự đã là nhà tâm lý chưa? Hay chỉ là một giáo viên đơn thuần?

Một giờ học của sinh viên Trường đại học Xây dựng Miền Trung - Ảnh: T.HẰNG

Một số sinh viên, học sinh tâm sự rằng: Trong quá trình giảng dạy ở trường, vẫn còn có những thầy cô giữ khoảng cách với học sinh, ít gần gũi tâm tình với người học. Có những giảng viên trong suốt thời gian đảm nhiệm giảng dạy bộ môn của mình mà không nhớ nổi tên của những học sinh tích cực phát biểu ý kiến. Khi lên lớp, giáo viên đó cứ mải miết truyền đạt những kiến thức của bài học mà không nhận ra rằng nhân tố quan trọng để học sinh nắm được bài là cần có sự quan tâm, trao đổi, đàm thoại giữa người dạy và người học. Những tiết giảng diễn ra một cách hờ hững như thế làm mất đi tính hấp dẫn của nội dung bài học và sự hứng thú trong học tập của học sinh, sinh viên.

Văn hóa học đường không chỉ đòi hỏi học sinh, sinh viên phải biết ứng xử có văn hóa với thầy cô, với các bạn, mà còn yêu cầu giáo viên ứng xử có văn hóa với sinh viên, học sinh và đồng nghiệp. Biết lắng nghe những băn khoăn, trăn trở, tâm tình của người học là một biểu hiện ứng xử có văn hóa. Qua đó giúp cho giáo viên gần gũi, hiểu được tâm tư, nguyện vọng và khả năng của học sinh để lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp, giúp người học nắm vững bài học một cách thuận lợi nhất. Khi giáo viên trò chuyện chân thành cởi mở thì sẽ lắng nghe được những góp ý khách quan, chân thành từ phía học sinh, sinh viên. Đó là những thông tin theo các chiều hướng khác nhau, giáo viên dựa vào đó định hướng, điều chỉnh dư luận tập thể tích cực, tạo bầu không khí thoải mái, lành mạnh, là môi trường thuận lợi để giáo dục nâng cao nhân cách học sinh, sinh viên. Bản thân tôi luôn ủng hộ cách ứng xử giữa người dạy và người học là phải bình đẳng với nhau như bạn bè, trên tinh thần tôn trọng, trao đổi và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Song cũng cần phải chống lại tư tưởng “Cá mè một lứa” thiếu tôn trọng với người thầy ở một số ít học sinh, sinh viên.

Nhiều năm qua, Bộ GD-ĐT đã phát động trong toàn ngành về phong trào “Nếp sống văn hóa học đường”. Năm 2009, Hội thảo tâm lý quốc gia được tổ chức hướng tới chủ đề “Văn hóa học đường”… để cùng trao đổi và làm rõ hơn các biểu hiện và các biện pháp để xây dựng môi trường học đường thân thiện ngày càng có văn hóa hơn. Điều đó cũng có nghĩa là đưa vị thế của giáo viên, học sinh xứng đáng là chủ thể của hoạt động dạy học và giáo dục.

Với cương vị của người thầy, chúng ta hãy mở rộng “Vòng tay tình bạn” nối liền đến trái tim học trò. Hãy coi học trò là những người bạn để chia sẻ, để đồng cảm, để từ đó mới có thể phác họa được chân dung đời sống tâm hồn của học sinh. Dạy học phải truyền cả niềm tin chứ không phải chỉ là khối lượng kiến thức đơn thuần.

Chúng ta hãy thực sự là một “đạo diễn” vừa là diễn viên trên sân khấu nhưng đồng thời cũng thể hiện là người anh, người chị, người bạn chân thành của học sinh, sinh viên, hãy vừa là nhà giáo nhưng cũng cần trở thành một nhà tư vấn tâm lý.

LẠI VĂN HỌC

(Trường đại học Xây dựng Miền Trung)