Được triển khai từ năm 1993, hình thức giáo dục từ xa đã thu hút khá đông người học, góp phần thực hiện bình đẳng trong giáo dục. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã nảy sinh nhiều điều đáng bàn.
Giờ học của học viên ngành Quản trị kinh doanh thương mại hệ đào tạo từ xa của Đại học Đà Nẵng (ảnh chỉ có tính chất minh họa). - Ảnh: M.THÚY
DỄ DÃI ĐẦU VÀO
Hình thức giáo dục từ xa thuộc phương thức giáo dục không chính quy trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục từ xa là một quá trình giáo dục, trong đó phần lớn có sự gián cách giữa người dạy và người học về mặt thời gian và không gian. Người học theo hình thức giáo dục từ xa chủ yếu là tự học, tự nghiên cứu qua học liệu như giáo trình, băng hình, băng tiếng, đĩa CD-ROM, phần mềm vi tính, bằng việc sử dụng các phương tiện nghe nhìn cá nhân, phát thanh, truyền hình, các tổ hợp truyền thông đa phương tiện, mạng internet dưới sự tổ chức, trợ giúp của nhà trường. Giáo dục từ xa lấy tự học là chính, đòi hỏi người học phải tự giác, kiên trì và quyết tâm cao để hoàn thành chương trình học tập của mình. Kết quả học tập của học phần được tính dựa vào điểm trung bình của bài kiểm tra và điểm thi hết học phần, do đó, người học có thể vừa làm vừa học.
Đối tượng tuyển sinh hình thức đào tạo từ xa là những người đã có bằng tốt nghiệp THPT, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề trở lên. Hình thức tuyển sinh: nộp hồ sơ đăng ký học. Chính sự linh hoạt và tiện lợi này tạo cơ hội cho nhiều người được học, được nâng cao trình độ.
Trước đây, việc đào tạo từ xa do Trường Cao đẳng Sư phạm Phú Yên quản lý. Từ khi trường này được nâng cấp lên đại học, việc đào tạo từ xa được chuyển về Trung tâm Giáo dục thường xuyên Phú Yên. Những năm trước đây, đào tạo từ xa chủ yếu thu hút lực lượng giáo viên cần chuẩn hóa trình độ. Còn những năm gần đây, đào tạo từ xa được mở rộng rất nhiều ngành nghề. Cụ thể, năm 2010, Trung tâm Giáo dục thường xuyên Phú Yên liên kết với các trường Đại học Mở TP Hồ Chí Minh, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Đà Nẵng, Đại học Huế và Viện Đại học Mở Hà Nội đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực sư phạm, Kế toán, Luật, Tài chính, Quản trị kinh doanh, Công nghệ thông tin, Công tác xã hội… Trong đó, các ngành thuộc lĩnh vực sư phạm có hơn 200 học viên, Luật hơn 200 học viên, Công tác xã hội 217 học viên…
Theo cán bộ phụ trách lĩnh vực đào tạo từ xa của Trung tâm Giáo dục thường xuyên Phú Yên, đào tạo từ xa không tổ chức thi, mỗi ngành chỉ cần có 50 hồ sơ nhập học là có thể mở lớp.
CẦN CHỦ ĐỘNG TỰ HỌC
Giáo dục từ xa thu hút khá đông học viên tham gia, tuy nhiên, không ít người tỏ ra hoài nghi về chất lượng đào tạo của loại hình đào tạo này vì những lý do như chất lượng đầu vào, điều kiện học tập, quy trình kiểm tra, đánh giá… Sự hoài nghi này không phải là không có cơ sở. Điểm yếu nhất của đào tạo từ xa là công nghệ đào tạo. Đặc trưng của loại hình đào tạo từ xa là thầy – trò gián cách nhau về không gian, thời gian trong phần lớn quá trình đào tạo, học liệu và phương tiện là cầu nối chuyển tải thông tin nhưng hầu hết học liệu do các trường biên soạn chưa phù hợp với công nghệ đào tạo từ xa. Thêm vào đó, đào tạo từ xa lấy tự học là chính, đòi hỏi người học phải tự giác, kiên trì và quyết tâm cao, trong khi đó, không ít người học chưa quen với phương pháp tự học, tự nghiên cứu nên rất dễ nản dẫn đến bỏ cuộc giữa chừng, hiệu quả đào tạo không tương xứng.
Cán bộ phụ trách đào tạo từ xa Trung tâm Giáo dục thường xuyên Phú Yên, cho biết tùy theo điều kiện của các trường và đặc thù môn học, các lớp đào tạo từ xa có thể bố trí học mỗi tuần 2 ngày vào thứ bảy, chủ nhật hoặc học trong hè từ 2-3 tuần theo kiểu cuốn chiếu. Đặc thù của đào tạo từ xa là tự đào tạo, không đòi hỏi người học phải có mặt 100% thời gian trên lớp để trực tiếp nghe giảng. Tuy không đến trường, lớp nhưng lượng kiến thức mà các học viên phải học, phải nghiên cứu là rất lớn. Do đó, nếu học viên không biết cách tự học sẽ không đáp ứng được nhu cầu.
Khảo sát của ngành GD-ĐT Phú Yên, số lượng giáo viên được chuẩn hóa trong những năm gần đây rất nhiều, hiện nay hầu hết giáo viên các cấp học đều đạt chuẩn, trên chuẩn nhờ tham gia các loại hình đào tạo không chính quy. Tuy nhiên, xét về khía cạnh chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm thì không hề tăng. Giám đốc Sở GD-ĐT Phú Yên Nguyễn Văn Tá nói: “Nỗ lực học tập để chuẩn hóa bằng cấp, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên là rất đáng quý. Tuy nhiên, vẫn còn khá nhiều người tốt nghiệp theo kiểu “học giả, bằng thật” đã làm ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục của ngành. Đây là một hạn chế của loại hình đào tạo không chính quy. Vì vậy, theo tôi, trong quá trình đào tạo các cơ sở đào tạo không chính quy cần có biện pháp quản lý chặt chẽ hơn trong việc kiểm tra, thi cử để đánh giá đúng năng lực của học viên”.
Nhìn vào bảng điểm thi kết thúc môn học của các học viên đang theo học các ngành Kế toán, Kinh tế luật do Trường Đại học Mở TP Hồ Chí Minh tổ chức, có đến hơn 50% học viên có điểm dưới trung bình. Theo thống kê của Trung tâm Giáo dục thường xuyên Phú Yên, mỗi khóa học đào tạo từ xa có đến 50% học viên “rơi rụng”, tỉ lệ tốt nghiệp chỉ khoảng 60-70% trong tổng số học viên nhập học.
Từ năm 2010, Trường Đại học Mở TP Hồ Chí Minh thực hiện kiểm tra theo phương thức trắc nghiệm một số môn học. Phương thức thi cử này buộc người học phải nắm được kiến thức cơ bản chương trình học, hạn chế học tủ, học vẹt. Qua một học kỳ áp dụng thi cử theo hình thức này, có khá nhiều học viên bị điểm số dưới trung bình. Sắp đến, Trung tâm đào tạo từ xa tại Phú Yên sẽ tiếp tục mở rộng thi cử theo phương thức trắc nghiệm khách quan, vì vậy, người học phải có kế hoạch tự học, tự nghiên cứu một cách nghiêm túc mới có thể vượt qua các kỳ thi.
Đối với giáo dục đại học: Từ 5 năm đến 7 năm cho người có bằng tốt nghiệp THPT, Trung cấp chuyên nghiệp hoặc tương đương; từ 2 năm đến 4 năm cho người đã có bằng tốt nghiệp cao đẳng cùng chuyên ngành hoặc bằng tốt nghiệp đại học cùng nhóm ngành. Đối với giáo dục cao đẳng: Từ 4 đến 5 năm cho người có bằng tốt nghiệp THPT, Trung cấp chuyên nghiệp hoặc tương đương. Đối với giáo dục Trung cấp chuyên nghiệp: Từ 4 đến 6 năm cho người có bằng tốt nghiệp THCS, từ 2 đến 3 năm cho người có bằng tốt nghiệp THPT.
THÚY HẰNG
