Hưởng ứng Ngày thế giới chống đói nghèo của Liên hợp quốc, ngày 17/10/2000, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQ) đã phát động cuộc vận động ngày Vì người nghèo. Đây là cuộc vận động lớn có ý nghĩa chính trị – xã hội và tinh thần nhân văn sâu sắc, khơi dậy mạnh mẽ đạo lý làm người và nếp sống văn hóa cao đẹp của người Việt Nam, thể hiện truyền thống nhân ái, chia ngọt xẻ bùi của dân tộc ta.

Từ cuộc vận động Vì người nghèo, Quỹ Vì người nghèo trong cả nước đã thu được hàng nghìn tỷ đồng, đã xây dựng và sửa chữa hơn 310 nghìn căn nhà cho hộ nghèo. Nhiều hoạt động thiết thực như cho vay vốn, hướng dẫn cách làm ăn, chăm sóc sức khoẻ, trợ giúp con em học hành… đã giúp hàng triệu hộ nghèo ở nước ta từng bước vượt khó khăn, dần dần ổn định cuộc sống.

Khám chữa bệnh cho người nghèo - Ảnh: NGỌC DUNG

Trong thời gian không dài, cuộc vận động ngày Vì người nghèo đã được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Chương trình xóa đói, giảm nghèo (XĐGN) trong cả nước đã đạt những thành tựu to lớn: Xóa hẳn nạn đói, giảm hộ nghèo từ 30,2% năm 1992 xuống còn 10% vào năm 2000 và 7% vào cuối năm 2005 (theo chuẩn nghèo cũ). Trung bình mỗi năm, cả nước giảm được hơn 340 nghìn hộ nghèo. Báo cáo phát triển Việt Nam của Liên hợp quốc đã ghi nhận: “Những thành tựu giảm nghèo của Việt Nam là một trong những câu chuyện thành công nhất trong phát triển kinh tế”.

Trên cơ sở hiệu quả XĐGN đạt được thời kỳ 2001-2005, Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 170/2005/QĐ-TTg về việc áp dụng chuẩn nghèo mới giai đoạn 2006-2010. Theo đó, những hộ có thu nhập gấp hai lần hộ nghèo hiện nay vẫn bị coi là nghèo. Với chuẩn nghèo mới, nước ta đang từng bước tiếp cận với các nước đang phát triển trong khu vực và thu hẹp dần khoảng cách chuẩn nghèo của Việt Nam với chuẩn nghèo thế giới. Điều đó cho thấy nỗ lực của Chính phủ trong việc đấu tranh chống đói nghèo, bỏ lại sau lưng “bệnh thành tích”, quyết tâm vực dậy nhưng hoàn cảnh cùng cực. Đồng thời Chính phủ quyết định 60 nghìn tỷ đồng để thực hiện “Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo giai đoạn 2006-2010” với quan điểm cơ bản là: “Giảm nghèo toàn diện hơn, công bằng hơn, bền vững và hội nhập”.

Mặc dù đạt hiệu quả cao, nhưng chương trình XĐGN thời gian qua vẫn còn những mặt hạn chế. Đó là tính bền vững chưa cao, nguy cơ tái nghèo còn lớn, nhất là khi gặp bão lụt lớn, hạn hán kéo dài; nhịp độ giảm nghèo chưa đồng đều giữa các vùng; nghèo và đói vẫn còn khá phổ biến ở các vùng sâu và xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; cơ chế, chính sách ưu tiên trong XĐGN chưa bao phủ hết số hộ thật sự nghèo; một số xã, phường còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ; tình trạng phân hóa giàu nghèo vẫn có xu hướng tăng, khoảng cách giàu – nghèo còn lớn, và số đông người nghèo chưa được thụ hưởng đầy đủ những dịch vụ xã hội cơ bản như chăm sóc y tế, học hành, đi lại, thưởng thức văn hóa – nghệ thuật.

Chương trình quốc gia về giảm nghèo giai đoạn 2006-2010 đang đặt ra mục tiêu phấn đấu cao hơn, giảm nghèo toàn diện, công bằng và bền vững hơn. Trong giai đoạn mới, bên cạnh việc giảm tỷ lệ hộ nghèo trong cả nước xuống dưới 15% vào năm 2010, chương trình giảm nghèo cần tập trung giúp nhân dân ở những vùng còn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo còn cao phát triển sản xuất gắn với cải thiện mức sống của nhóm hộ nghèo nhất, nhằm hạn chế sự gia tăng khoảng cách về thu nhập, về mức sống giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, giữa nhóm hộ giàu và nhóm hộ nghèo. Tạo điều kiện thuận lợi cho hộ nghèo, thông qua hai nhóm chính sách: Nhóm chính sách giúp đỡ về sản xuất bao gồm cho vay vốn, cấp đất sản xuất, hỗ trợ dạy nghề, khuyến nông, lâm, ngư nghiệp và hướng dẫn cách làm ăn, gắn liền với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu ở xã nghèo, vùng nghèo như công trình thủy lợi, điện, nước sinh hoạt… Nhóm chính sách giúp người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như chăm sóc y tế, học hành, cấp đất ở và nhà ở, hưởng thụ đời sống văn hóa tinh thần… Với tinh thần “Vì người nghèo”, cần khơi dậy mọi nỗ lực của các cấp, các ngành, địa phương, tổ chức kinh tế – xã hội và của mọi người chăm lo giúp đỡ thiết thực hộ nghèo, đồng thời động viên tinh thần vượt khó của người nghèo, huy động mọi tiềm năng của người nghèo (dù nhỏ) vào công cuộc chống đói nghèo và lạc hậu; khắc phục tính tự ti hoặc ỷ lại, trông chờ của một số hộ nghèo.

Vì người nghèo, mỗi người hãy làm một việc thiết thực giúp đỡ hộ nghèo. Hãy tiếp tục vận động các cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức doanh nghiệp và công nhân viên chức lao động, các tầng lớp nhân dân đóng góp xây dựng nhà đoàn kết giúp đỡ người nghèo hoặc ủng hộ quỹ Vì người nghèo.

Thực hiện tốt công tác XĐGN và cuộc vận động ngày Vì người nghèo là góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X.

TÔ PHƯƠNG