Sau khi Hiệp định Giơnevơ được ký kết (21/7/1954), một yêu cầu khách quan của cách mạng miền Nam là tập hợp và huy động quần chúng tiến hành đấu tranh chính trị để giữ gìn lực lượng, buộc địch phải thi hành Hiệp định.

Các đại biểu Mặt trận DTGPMN Việt Nam tuyên thệ tại một hội nghị những năm 1960 – Ảnh: T.LIỆU

 

Tuy nhiên, vì phải tuân theo Hiệp định, các tổ chức cách mạng và đoàn thể yêu nước đều phải rút vào bí mật. Lúc này, Mặt trận Liên Việt đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình là đoàn kết toàn dân kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Trước nhiệm vụ đoàn kết toàn dân kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược và tay sai, trên toàn miền Nam không còn một tổ chức nào công khai đứng ra để đoàn kết quần chúng đấu tranh.

Sau tháng 7/1954, đế quốc Mỹ tìm cách hất cẳng thực dân Pháp, từng bước biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới và là căn cứ quân sự của Mỹ. Mỹ - Diệm đã tiến hành khủng bố các gia đình cách mạng, trả thù những người kháng chiến cũ, đàn áp quần chúng nhân dân và phá hoại các cơ sở cách mạng. Trong hoàn cảnh và điều kiện đó, mặc dù so sánh lực lượng rất chênh lệch, đồng bào miền Nam đã đoàn kết đấu tranh chính trị đòi Mỹ - Diệm thi hành Hiệp định Giơnevơ, thực hiện thống nhất nước nhà; đòi các quyền dân sinh, dân chủ đi đôi với đấu tranh chống các chiến dịch “tố cộng, diệt cộng” và phá các kế hoạch lập “khu dinh điền”, “khu trù mật”, “ấp chiến lược” của địch. Bên cạnh những phong trào đấu tranh của công nhân, nông dân, xuất hiện những cuộc đấu tranh của học sinh, sinh viên, trí thức. Những phong trào đấu tranh này không chỉ thể hiện truyền thống yêu nước và cách mạng của đồng bào miền Nam, mà còn là thực tế sống động, giúp cho Đảng ta vạch ra những chủ trương, đường lối để tập hợp, tổ chức đồng bào tiếp tục đấu tranh với địch.

Ngày 6/9/1954, khi bàn về tình hình mới và nhiệm vụ công tác mới của miền Nam, Bộ Chính trị đã có Chỉ thị thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất (MTDTTN) với thành phần rộng rãi... Đến tháng 8/1956, trong “Đường lối cách mạng miền Nam”, Xứ ủy Nam Bộ xác định: “Xây dựng, củng cố, phát triển MTDTTN là một nhiệm vụ quan trọng của Đảng ta hiện nay để chiến thắng quân thù”. Tại Hội nghị lần thứ 15, BCHTƯ Đảng khẳng định “cần có Mặt trận riêng cho miền Nam” và “MTDTTN ở miền Nam phải rất rộng rãi...” . Như vậy, từ thực tế phong phú của tình hình cách mạng miền Nam qua quá trình đấu tranh thi hành Hiệp định Giơnevơ, kết hợp với những bài học kinh nghiệm về việc lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập, Đảng ta đã đề ra những tư tưởng và vạch ra những chủ trương, chính sách để xây dựng và tổ chức MDDTTN, đáp ứng được yêu cầu khách quan của cách mạng miền Nam.

Từ cuối năm 1959, phong trào Đồng Khởi kỳ diệu đã diễn ra ở miền Nam Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng miền Nam sau cao trào Đồng Khởi tạo điều kiện để những tổ chức cách mạng và các đoàn thể yêu nước có thể hoạt động công khai. Đảng bộ Nam Bộ được khôi phục, nhân dân xác lập được quyền làm chủ ở cấp cơ sở dưới hình thức “Ủy ban tự quản”, nông dân giành lại được ruộng đất (mà cách mạng chia cho họ trong kháng chiến chống Pháp nhưng bị địa chủ cướp đoạt trong “Cải cách điền địa” của Diệm), các căn cứ cách mạng được khôi phục và ngày càng mở rộng, vùng giải phóng ra đời trên phạm vi rộng lớn, lực lượng vũ trang ba thứ quân và hệ thống chỉ huy quân sự các cấp được hình thành, các đội quân chính trị được thành lập; đồng thời cũng đặt ra yêu cầu phải có một hình thức tổ chức công khai nhằm tập hợp các lực lượng yêu nước toàn miền Nam dưới một ngọn cờ duy nhất trong MTDTTN và chung quanh một chương trình hành động cụ thể.

Đáp ứng yêu cầu khách quan của lịch sử và nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, ngày 20/12/1960, tại xã Tân Lập, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh, đại biểu các giai cấp, đảng phái, tôn giáo, dân tộc toàn miền Nam đã họp Đại hội thành lập MTDTGPMNVN.

10 điểm trong Chương trình của Mặt trận được Đại hội thông qua không những thể hiện mục tiêu phấn đấu của nhân dân ta ở miền Nam mà còn có sức cổ vũ và tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân miền Nam.

Sự ra đời của MTDTGPMNVN là tất yếu lịch sử, phản ánh kết quả của phong trào đấu tranh liên tục chống Mỹ - Diệm của đồng bào miền Nam mà đỉnh cao là phong trào Đồng Khởi năm 1960. Có thể nói, MTDTGPMNVN chính là con đẻ của phong trào Đồng Khởi. MTDTGPMNVN ra đời đã đáp ứng kịp thời nguyện vọng của nhân dân miền Nam và yêu cầu phát triển của cách mạng miền Nam lúc bấy giờ, đã kế thừa và phát huy truyền thống yêu nước và đoàn kết của dân tộc nhằm tập hợp ngày càng đông đảo các lực lượng của dân tộc tham gia khối đoàn kết chống Mỹ, cứu nước.

Các tầng lớp nhân dân khắp miền Nam hoan nghênh việc thành lập MTDTGPMNVN. Nhiều cuộc mít tinh, đình công, bãi thị, bãi khóa đã được tổ chức để hoan nghênh Mặt trận ra đời, như cuộc mít tinh gồm 2.000 công nhân các đồn điền cao su, đồng bào nông thôn, các tín đồ đạo Cao Đài, các cựu sĩ quan và binh sĩ trong quân đội Sài Gòn, và các nhà tư sản dân tộc tại quận Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, ngày 21/12/1960; các cuộc đình công, bãi thị, mít tinh ngày 25/12/1960 tại các thị xã và thị trấn Mỹ Tho, Bến Tre, Tân An, Cao Lãnh, Long Xuyên; cuộc mít tinh của 10.000 quần chúng  ngày 26/12 tại xã Mỹ Chánh, quận Ba Tri, tỉnh Bến Tre...

Phong trào yêu nước trong kiều bào từ khi MTDTGPMNVN ra đời cũng chuyển sang thời kỳ mới. Ở mọi nơi trên thế giới, từ Pari rồi cả nước Pháp, Tây Đức, Italia..., Việt kiều cất cao lời hát “Giải phóng miền Nam”, rải truyền đơn, dán khẩu hiệu, tổ chức nói chuyện, mít tinh, làm báo, kêu gọi người Việt hướng về Tổ quốc, kêu gọi nhân dân các nước ủng hộ MTDTGPMNVN và quyên góp tiền gửi về ủng hộ Mặt trận và Quân giải phóng.

Vừa ra đời, MTDTGPMNVN đã lãnh đạo nhân dân đấu tranh phá “khu trù mật” của địch và xây dựng vùng giải phóng. 80% số người bị dồn vào các “khu trù mật” ở Nam Bộ được giải phóng. 12 khu tập trung ở miền núi Khu 5 cũng bị phá tan. Phong trào đấu tranh chính trị cũng có bước phát triển. Năm 1961, có gần 34 triệu lượt người tham gia đấu tranh trực diện với kẻ thù, so với năm 1959 là hơn 5 triệu lượt người và năm 1958 là 3,5 triệu lượt người.

Ra đời trong cao trào Đồng Khởi, bằng những Cương lĩnh và Chương trình hành động, MTDTGPMNVN đã đoàn kết toàn dân góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến ngày toàn thắng. Sự ra đời của MTDTGPMNVN đáp ứng nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân và yêu cầu phát triển của cách mạng miền Nam; là một sự kiện có ý nghĩa trọng đại, một mốc son chói lọi trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc ta.

NGÔ QUANG CHÍNH - (ĐĐK)