Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, cùng với lực lượng Công an nhân dân trong cả nước, lực lượng An ninh Phú Yên đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi vẻ vang của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc. Một trong những tập thể anh hùng đã góp phần viết nên những trang sử vàng của lực lượng An ninh Phú Yên trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là Đại đội An ninh vũ trang (ANVT) tỉnh Phú Yên.
Đại đội An ninh vũ trang tỉnh Phú Yên – Đơn vị được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân – Ảnh: TƯ LIỆU
Năm 1964, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của quân và dân ta bước vào giai đoạn quyết liệt. Thực hiện Chỉ thị 15 của Trung ương Cục miền Nam, ngày 25/8/1965, Tỉnh ủy Phú Yên quyết định thành lập Đại đội ANVT với nhiệm vụ bảo vệ tuyệt đối an toàn cơ quan, cán bộ lãnh đạo chủ chốt của tỉnh, các mục tiêu chính trị, điện đài cơ mật, đảm bảo thông tin chỉ đạo từ Khu V với Tỉnh ủy. Đồng thời phát động phong trào “phòng gian, bảo mật”, tổ chức chống càn, đánh địch, bảo vệ vùng căn cứ, vùng giải phóng. Quân số của đại đội lúc mới thành lập chỉ có 60 đồng chí, được biên chế thành ba trung đội. Các tiểu đội còn lại của Trung đội 2 có nhiệm vụ xây dựng cơ sở bí mật, nắm chắc tình hình hoạt động của bọn ngụy quân, ngụy quyền trong vùng địch kiểm soát để phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác tấn công tiêu diệt địch. Tuy mới được thành lập nhưng Đại đội ANVT tỉnh Phú Yên đã phối hợp với lực lượng vũ trang ở các huyện Tuy Hòa I, Tuy An, Đồng Xuân, Sơn Hòa… chiến đấu kiên cường, dũng cảm, lập nhiều chiến công hiển hách, bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo của Tỉnh ủy và Khu V, bảo vệ tài liệu mật, đánh trả quyết liệt nhiều trận càn của địch.
Hơn 35 năm chiến tranh đã trôi qua. Giờ đây mái tóc của các đồng chí Nguyễn Ngọc Châu, Phạm Tấn Phát, Lê Văn Mạnh, Trần Văn Thành… những cán bộ lãnh đạo trong Đại đội ANVT đã điểm bạc, nhưng trong họ vẫn nhớ như in về những kỷ niệm sâu sắc của một thời chiến đấu oanh liệt. Một trong những trận chiến đấu mà họ không bao giờ quên được đó là trận chống càn ở Hòn Giang (Sơn Hòa) năm 1969 - một trong những trận đánh điển hình của Đại đội ANVT Phú Yên.
Tháng 8/1969, Tỉnh ủy, Tỉnh đội, Ban An ninh tỉnh Phú Yên, Huyện ủy Sơn Hòa và một số ban ngành của tỉnh đóng ở khu căn cứ Sơn Xuân, Sơn Long bị máy bay trinh sát của địch phát hiện. Âm mưu của kẻ địch là tổ chức lực lượng bao vây, tiêu diệt cơ quan đầu não của tỉnh. Hòn Giang là nơi bọn địch chọn làm địa điểm đổ quân, nên địch đã huy động một lực lượng không quân và pháo binh yểm trợ càn quét vào vùng căn cứ cách mạng. Sau khi cho máy bay, pháo binh bắn phá dọn đường, chúng cho trực thăng đổ quân xuống Hòn Giang và mở nhiều đợt tấn công ác liệt vào khu vực này.
Với tinh thần cảnh giác cao, phán đoán đúng ý đồ của địch, Đại đội ANVT tỉnh bảo vệ khu căn cứ cách mạng đã bố trí đưa các cơ quan sơ tán ra khỏi khu vực địch càn, đồng thời bố trí một trung đội ở lại chống càn. Lực lượng này do đồng chí Nguyễn Kim Vang, Chính trị viên đại đội trực tiếp chỉ huy. Dựa vào địa thế núi rừng và hệ thống bố phòng chặt chẽ bằng chông mìn tự tạo, hầm trú ẩn và công sự có sẵn, Đại đội ANVT đã khôn khéo lừa địch vào trận địa bày sẵn, nổ súng đánh trả quyết liệt. Địch lọt vào trận địa bố phòng đầy chông, mìn không thể nào tiến quân được. Khi phát hiện lực lượng của ta, bọn chúng cho máy bay và pháo bắn phá ác liệt xuống trận địa. Mặt khác, chúng dùng loa trên máy bay kêu gọi đầu hàng nhưng cán bộ, chiến sĩ của Đại đội ANVT vẫn kiên cường đánh trả, giữ vững tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Trong suốt mười ngày đêm quần bám đánh địch quyết liệt, Đại đội ANVT đã tiêu diệt hàng trăm tên địch, làm chủ được trận địa. Địch bị thất bại nặng nề phải rút quân, hủy bỏ cuộc càn quét. Thắng lợi này đã tạo khí thế mới trong toàn quân, toàn dân về phong trào chống càn, bảo vệ khu căn cứ cách mạng và vùng giải phóng.
Qua hơn 10 năm chiến đấu kiên cường, dũng cảm, Đại đội ANVT tỉnh Phú Yên đã chiến đấu hàng trăm trận lớn nhỏ, bảo vệ tuyệt đối an toàn các khu căn cứ cách mạng và các cơ quan đầu não của tỉnh, bảo vệ hành lang cửa khẩu vận chuyển lương thực, vũ khí phục vụ cho cuộc chiến đấu của quân và dân ta. Với những thành tích xuất sắc đó, ngày 6/6/1976, Đại đội đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Sau chiến thắng ở Hòn Giang, một trong những chiến công xuất sắc nữa của Đại đội ANVT Phú Yên là tổ chức lực lượng tiêu diệt tên Y Thêm, tình báo của địch. Đồng chí Phạm Tấn Phát, nguyên Chính trị viên Đại đội ANVT, một trong những người tham gia trận đánh này kể lại: Với âm mưu dồn dân ở vùng căn cứ và vùng giáp ranh về vùng địch kiểm soát, đầu năm 1971, địch đưa tên Y Thêm, người dân tộc Ba Na cùng một số tên tình báo khác lên vùng căn cứ Krông Pa, Suối Trai (Sơn Hòa) để tuyên truyền, lừa bịp đồng bào dân tộc thiểu số. Đi đến đâu hắn cũng huênh hoang rằng: “Y Thêm này là con của Giàng (Trời), dao đâm không thủng, súng bắn không chết, người nào báo tin cho cộng sản Y Thêm về buôn, người đó sẽ bị giết”. Trước tình hình đó, để ngăn chặn âm mưu dồn dân lập ấp của địch, phát động mạnh mẽ phong trào cách mạng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Đại đội ANVT được cấp trên giao nhiệm vụ phải tìm mọi cách bắt tên Y Thêm. Đồng chí Phạm Tấn Phát được giao nhiệm vụ chỉ huy tổ công tác gồm năm đồng chí thực hiện nhiệm vụ này. Ngay sau đó, đồng chí Phạm Tấn Phát cùng tổ công tác đã về xã Krông Pa phát động phong trào quần chúng đấu tranh chống lại luận điệu xuyên tạc của kẻ địch, đồng thời lập kế hoạch bắt tên Y Thêm. Để bắt được Y Thêm là điều không đơn giản, bởi hắn thông thuộc địa bàn, tiếng nói của người dân tộc thiểu số. Hơn nữa hắn luôn cảnh giác, đi đâu cũng có hai tên cận vệ người dân tộc thiểu số mang vũ khí bên mình để bảo vệ.
Vào một ngày tháng 4/1971, đồng chí Phạm Tấn Phát cùng tổ công tác nhận được tin báo của cơ sở cho biết: Y Thêm và hai tên cận vệ vừa vào buôn. Đúng như kế hoạch đã định, cơ sở của ta đã tổ chức phục rượu cần làm cho Y Thêm và hai tên tay chân đi cùng bị say rượu. Khi bọn chúng mất cảnh giác, tổ công tác ANVT cải trang đã tấn công giữa ban ngày, bắt sống Y Thêm cùng hai tên cận vệ, thu một súng AR15, một súng ngắn, lựu đạn và nhiều quân trang khác.
35 năm chiến tranh đã đi qua, nhưng những chiến công của Đại đội ANVT tỉnh Phú Yên vẫn mãi mãi là niềm tự hào của thế hệ Công an Phú Yên hôm nay và mai sau. Tự hào với truyền thống anh hùng của thế hệ cha anh đi trước, thế hệ Công an Phú Yên hôm nay đã và đang viết tiếp những trang sử vẻ vang trong thời đại mới, lập thêm nhiều chiến công để mãi mãi xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng và nhân dân, xứng đáng với sự hy sinh của biết bao thế hệ cha anh đã hiến dâng xương máu vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
HỒNG NHUNG
