Với những cách đánh “thiên biến vạn hóa”, làm tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, kìm chân địch tại chỗ, tạo điều kiện để bộ đội chủ lực đánh lớn, đánh tiêu diệt, giành thắng lợi cuối cùng; trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc ta trước hai cường quốc sừng sỏ thực dân Pháp và đế quốc Mỹ nói chung, trong tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 nói riêng, dân quân du kích Phú Yên đã góp phần to lớn vào ngày toàn thắng 1/4 và 30/4/1975.

Sau khi thất thủ ở Buôn Ma Thuột ngày 11/3/1975, hệ thống phòng thủ của quân đội Sài Gòn ở Tây Nguyên đứng trước nguy cơ sụp đổ, buộc Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu phải ra lệnh cho Quân đoàn 2 bỏ Tây Nguyên rút về vùng duyên hải Nam Trung Bộ theo đường 7 để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ phản kích trở lại. Phối hợp với chiến trường Tây Nguyên và chặn đánh tàn quân Sài Gòn rút chạy, Thường vụ Tỉnh ủy và Ban Cán sự - Ban Chỉ huy Tỉnh đội Phú Yên, sử dụng lực lượng vũ trang tại chỗ (bộ đội huyện, tỉnh; dân quân du kích xã, thôn; đội công tác…) có sự phối hợp của hỏa lực thời gian đầu, ở những nơi cần thiết, hỗ trợ nhân dân giành quyền làm chủ.

Tư tưởng chỉ đạo hoạt động tác chiến của Ban Thường vụ Tỉnh ủy là: Bí mật, khẩn trương, chuẩn bị chu đáo, nắm chắc địch - ta, tranh thủ thời cơ và tạo thời cơ, tiến công kiên quyết và triệt để, tiêu diệt gọn từng đơn vị địch. Nghi binh giỏi, tạo điều kiện căng kéo địch trên từng hướng, tập trung lực lượng hợp lý trên từng khu vực, bảo đảm đánh chắc thắng trận đầu, đợt đầu, hiệu suất chiến đấu cao, hiệu quả hoạt động tác chiến lớn, hạn chế thương vong của ta đến mức thấp nhất, thực hiện càng đánh càng mạnh, càng dẻo dai trường sức. Đồng thời xác định: Hướng trọng điểm là huyện Tuy Hòa 1; hướng thứ yếu là huyện Tuy Hòa 2 và TX Tuy Hòa. Các huyện Đồng Xuân, Sông Cầu, Tuy An, Sơn Hòa, Tây Nam… là diện.

Phối hợp đồng loạt tiến công

Thực hiện tư tưởng chỉ đạo hoạt động tác chiến của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, ngày 11/3/1975, ở hướng diện (Đồng Xuân, Tuy An, Sông Cầu) ta đồng loạt tiến công địch ở nhiều nơi, vừa đánh địch vừa nghi binh kéo địch ra phía bắc tỉnh để đánh lạc hướng chúng. Ở Đồng Xuân, bộ đội tập trung huyện phối hợp cùng du kích đánh vào bắc La Hai, bao vây Xuân Phước, đánh dọc đường 6, Xuân Sơn; đặc công đánh vào chi khu La Hai; cối 82 ly của đội nữ pháo binh pháo kích vào Bến Đá (La Hai).

Ở Sông Cầu, bộ đội tập trung huyện đánh vào Hòa Lợi, Túy Phong 7, Túy Phong 8 diệt dân vệ, thu vũ khí; du kích đánh bọn tuần đường ở Long Thạnh, Thạch Khê, giải phóng Xuân Lộc, Xuân Cảnh. Ở Tuy An, bộ đội tập trung huyện tiến công đại đội bảo an, thu vũ khí và tiếp tục tiến công An Mỹ, An Dân; du kích xã An Ninh tổ chức vây đánh lực lượng dân vệ ở Phú Sơn, diệt một số tên… Khắp các địa phương, du kích truy lùng diệt nhiều tên ác ôn, nhân dân nổi dậy xây làng chiến đấu, phá khu dồn, trở về làng cũ.

Từ ngày 13-16/3, ta tiếp tục đánh địch phản kích, làm chủ các vùng mới mở ra, tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc chiến đấu ở hướng trọng điểm Tuy Hòa 1, và hướng thứ yếu Tuy Hòa 2.

Ở Tuy Hòa 2, sáng 17/3/1975, Đại đội đặc công 202 tập kích đập tan cứ điểm Núi Tranh (Hòa Quang); Tiểu đoàn 96 diệt gọn 1 đại đội bảo an ở cầu Lò Giấy (Hòa Định), tạo điều kiện cho nhân dân nổi dậy giải phóng xã Hòa Định, Hòa Quang…

Tiếp theo, từ ngày 17-25/3/1975, cùng với các lực lượng chủ lực, du kích các địa phương phối hợp chặn đánh tàn quân Sài Gòn từ Tây Nguyên rút chạy theo đường 5 và quân địch tại chỗ; hỗ trợ nhân dân nổi dậy giành quyền làm chủ. Trong nhiều trận đánh, du kích là lực lượng tham gia dẫn đường cho bộ đội chủ lực tổ chức đánh để kìm chân địch tại chỗ, tạo điều kiện cho chủ lực đánh đòn tiêu diệt. Ngoài ra, du kích còn làm nhiệm vụ giải giáp, gọi hàng, thu gom tàn quân địch, giữ gìn trật tự ở địa phương, tạo điều kiện thuận lợi để bộ đội chủ lực tiếp tục tiến lên phía trước.

Từ ngày 26-31/3/1975, lực lượng du kích hỗ trợ và phối hợp tích cực về mọi mặt với bộ đội chủ lực tiến công những vị trí còn lại của chính quyền và quân đội Sài Gòn, giải phóng TX Tuy Hòa vào lúc 9 giờ ngày 1/4/1975 và giải phóng hoàn toàn tỉnh Phú Yên lúc 11 giờ cùng ngày, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên địa bàn tỉnh Phú Yên.

Dân quân biển huấn luyện chiến đấu. Ảnh: XUÂN HIẾU

Thắng lợi của thế trận chiến tranh nhân dân

Thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân Phú Yên, kết thúc bằng chiến thắng ngày 1/4, giải phóng TX Tuy Hòa và giải phóng tỉnh nhà là kết quả của việc tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương về chiến tranh nhân dân của Đảng, trong đó chiến tranh du kích giữ vị trí hết sức quan trọng. Đảng bộ, quân và dân Phú Yên tin tưởng, quyết tâm chấp hành nghị quyết, mệnh lệnh của cấp trên, nhanh nhạy, sáng tạo; chỉ đạo nắm chắc tình hình, đánh giá đúng địch - ta; do đó hạ quyết tâm, xác định mục tiêu tiến công, hướng tiến công, cách tiến công chính xác, sáng tạo.

Đó cũng là thắng lợi của thế trận chiến tranh nhân dân, khẳng định sức mạnh to lớn của nhân dân, dù khó khăn, ác liệt đến đâu đều vượt qua để giành chiến thắng. Trong thế trận đó, các cấp ủy đảng đã làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo phong trào chiến tranh du kích, kịp thời tuyên truyền, giáo dục tình hình nhiệm vụ mới, đưa phong trào phát triển, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; nâng cao trình độ giác ngộ, lập trường, ý chí chiến đấu. Đồng thời làm tốt công tác vận động quần chúng nhân dân từ các khu dồn, vùng địch kiểm soát về quê cũ (vùng giải phóng) làm ăn, từ đó động viên, tạo nguồn bổ sung cho du kích xã thôn, du kích mật, góp phần bổ sung kịp thời cho bộ đội huyện, tỉnh. Xây dựng được làng xã chiến đấu ở khu vực trọng điểm, vùng mới giải phóng, vùng giáp ranh, tranh chấp, góp phần tạo thế phòng ngự, bao vây, tiến công địch. Những chiến công vang dội của quân và dân Phú Yên tiếp thêm sức mạnh cùng cả nước đánh bại âm mưu bình định lấn chiếm, “tràn ngập lãnh thổ” của địch; phối hợp chặt chẽ với bộ đội giành thắng lợi trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.

Đại tá PHAN ANH KHOA

Phó Bí thư Đảng ủy - Chính ủy Bộ CHQS tỉnh