Những ngày đầu xuân 1975 là lúc chiến trường ở Phú Yên nói riêng, các tỉnh Nam Trung Bộ nói chung bừng bừng khí thế tiến công và nổi dậy, dồn bọn ngụy quân, ngụy quyền, tay sai vào ngõ cụt.

Tỉnh đường ngụy ở thị xã Tuy Hòa bị ta tấn công ngày 1/4/1975 - Ảnh: TƯ LIỆU

Thực hiện sự chỉ đạo của Khu ủy khu 5, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Phú Yên triệu tập hội nghị cán bộ chủ chốt các ban, ngành, đoàn thể tỉnh và các huyện, thị xã tại Hội trường Mùa Xuân. Đồng chí Năm Phổ (Nguyễn Hồng Châu), Thường vụ Khu ủy khu 5, trực tiếp phổ biến kế hoạch nhiệm vụ mới của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tập trung trí tuệ, ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược, thực hiện bằng được lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước ngay trong xuân hè năm 1975".

Sau Hội nghị quan trọng này, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã phân công nhiệm vụ cụ thể của từng đồng chí, khẩn trương bắt tay vào công tác chuẩn bị cho chiến dịch.

Từ ngày 11 đến 13/3/1975, quân giải phóng tập trung tấn công giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột và toàn bộ các tỉnh Tây Nguyên, khiến địch phải thực hiện cuộc “di tản chiến lược” (thực chất là tháo chạy khỏi các tỉnh Tây Nguyên). Từ ngày 15 đến 25/3/1975, trong không khí thi đua sôi nổi và thực hiện sự chỉ đạo nhanh nhạy của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, quân dân Phú Yên đã linh động sáng tạo, tập trung sức người, sức của phối hợp phục vụ bộ đội tỉnh, huyện chặn đánh, tiêu diệt địch trên mặt trận đường số 5, lập thành tích đặc biệt xuất sắc góp sức cùng với quân dân Khu 5 và toàn miền Nam đưa chiến dịch tổng tiến công, tổng nổi dậy mùa xuân năm 1975 chuyển sang giai đoạn đột phá có tính lịch sử.

Chiều 24/3/1975, thị trấn Củng Sơn và toàn bộ huyện Sơn Hòa được hoàn toàn giải phóng. Ngày 25/3/1975, đồng chí Cao Kỳ Trí (Ba Diệu), Phó Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên và đồng chí Năm Thái, Phó Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa gặp đồng chí Võ Chí Công, Bí thư Khu ủy khu 5 tại B3-18 (điểm nhận hàng chi viện cho tỉnh Phú Yên tại tỉnh Gia Lai) nhận lệnh động viên toàn lực lượng tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử để giải phóng tỉnh và giải phóng miền Nam, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam Việt Nam.

Lực lượng quân giải phóng tấn công lên núi nhạn sáng 1/4/1975 - Ảnh tư liệu

Ngày 28/3/1975, sau khi hoàn thành nhiệm vụ “Truyền đạt mệnh lệnh của Khu ủy cho các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy”, đồng chí Ba Diệu, Phó Bí thư Tỉnh ủy, trực tiếp về chỉ đạo chiến trường trọng điểm, tổ chức cuộc họp cán bộ chủ chốt tại thị xã Tuy Hòa và huyện Tuy Hòa II (có đồng chí Năm Phổ, Thường vụ Khu ủy khu 5 đồng chủ trì hội nghị). Để phục vụ tốt kế hoạch của chiến dịch, Huyện đội và Thị đội khẩn trương chỉ đạo tháo gỡ, thu hồi toàn bộ số chông, mìn đã gài bố phòng trên vùng căn cứ, các khu tử địa ở vùng giáp ranh và khu căn cứ lõm trong quần chúng. Riêng Ban chỉ huy Thị đội cử cán bộ do đồng chí Phạm Duy Lưu, Thường vụ Thị ủy, có trách nhiệm đi đón lực lượng Sư 320 đưa về bố trí ém giấu quân chờ giờ hành động.

Sáng 29/3/1975, Ban chỉ huy tiền phương tổ chức cuộc họp mặt cán bộ quân dân chính Đảng thị xã Tuy Hòa tại căn cứ Đá Bàn lần cuối cùng để giao nhiệm vụ chiến dịch. Đồng chí Năm Phổ động viên các lực lượng vào chiến dịch với tinh thần “Hành quân như thần tốc, thắng giặc như chẻ tre”, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ do Tổ quốc và nhân dân giao phó.

8g sáng ngày 1/4/1975, cờ giải phóng tung bay trên đỉnh tháp Nhạn, TX Tuy Hòa - Ảnh: TƯ LIỆU

Tối 31/3/1975 một trung đoàn của Sư đoàn 320 và lực lượng vũ trang địa phương đã hoàn thành kế hoạch ém giấu quân trên địa bàn 3 xã: Bình Phú (thị xã Tuy Hòa), Hòa Kiến, Hòa Trị (huyện Tuy Hòa II). 4 giờ 30 phút ngày 1/4/1975, một đại đội bảo an của địch đang hớt hơ, hớt hải từ cầu Cây Tiên (Thọ Vức) chui vào khu bến đò Ngọc Phong bị bộ đội ta tiêu diệt gọn trung đội đi đầu; số còn lại chạy ngược lên Tường Quang, bị bộ đội ta tiêu diệt gần một nửa; số còn lại vứt ba lô, vũ khí băng đồng chạy qua Bầu Sỏi và bị lực lượng 378 (Tuy Hòa II) và bộ phận hỏa lực Sư 320 bắt sống toàn bộ tại thôn Phước Khánh, xã Hòa Trị.

6 giờ 15 phút sáng ngày 1/4/1975, các lực lượng quân giải phóng nhận được lệnh tiến đánh vào trung tâm thị xã Tuy Hòa. 8 giờ 30 phút lực lượng ta đã đánh chiếm làm chủ Phước Hậu, sân bay, giải phóng trại giam khu chiến, địa bàn các phường 1, 2, căn cứ pháo binh Núi Nhạn và phối hợp với bộ đội tăng, thiết giáp tiến đánh tiêu diệt Trung đoàn bộ 47 ngụy, Tỉnh đoàn bảo an, cụm đề kháng cầu Vạn Kiếp (phường 6), bao vây đánh chiếm tỉnh đường và dinh tỉnh trưởng ngụy. Chuẩn tướng Trần Văn Cẩm, Tư lệnh vùng II chiến thuật, hốt hoảng không kịp lên máy bay trực thăng, phải chạy theo đám tàn quân vượt cửa biển phường 6 sang Phú Hiệp và bị bộ đội ta bắt sống tại đó.

Đúng 11 giờ ngày 1/4/1975, thị xã Tuy Hòa và toàn tỉnh Phú Yên được hoàn toàn giải phóng. Cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam đã phất phới tung bay trên đỉnh tháp Nhạn. Quân và dân Phú Yên đã góp phần cùng với quân và dân miền Nam kết thúc thắng lợi vẻ vang cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước do Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại lãnh đạo. Các tầng lớp nhân dân, công nhân, trí thức thanh niên, học sinh, tay cờ, tay hoa ùa nhau ra đường phố hoan hô bộ đội giải phóng; rồi tay bắt mặt mừng và cùng cất cao khúc hát: “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng...”.

TRẦN TỬ MINH