Là đơn vị được giao nhiệm vụ tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ chiến thuật cho cán bộ các đơn vị cấp huyện đội, xã đội, trung đội, tiểu đội; Trường Quân chính Tỉnh đội Phú Yên (Trường Quân sự tỉnh ngày nay) đã góp phần làm nên Chiến thắng 1/4/1975, giải phóng tỉnh nhà, đồng thời góp phần làm nên Chiến thắng 30/4/1975.

44 năm trước, Trường Quân chính Tỉnh đội còn có tên gọi khác là Tiểu đoàn Huấn luyện đứng chân tại Suối Trầu (huyện Đồng Xuân) do đồng chí Trần Khắc Ký làm Tiểu đoàn trưởng (Hiệu trưởng), đồng chí Ngô Minh Khôi làm Chính trị viên.

Đào tạo hàng ngàn cán bộ xã đội, huyện đội…

Áp giải tù binh ngày 1/4/1975 tại Hòa Kiến - Ảnh: TƯ LIỆU

Từ giữa năm 1974, tình hình trên chiến trường miền Nam có bước phát triển mới. Đó là, ta liên tục tổ chức đánh lớn và lần lượt giải phóng một số quận lỵ, địch không có khả năng chiếm lại; binh lính ngụy hoang mang, dao động. Khả năng ta đánh thắng hoàn toàn quân ngụy trở thành hiện thực.

Bước sang năm 1975, ngày 6/1 quân ta giải phóng hoàn toàn tỉnh Phước Long (miền Đông Nam Bộ). Thắng lợi này dự báo khả năng giải phóng hoàn toàn miền Nam chỉ trong một sớm một chiều.

Để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, nhà trường được lãnh đạo quán triệt và xác định quyết tâm, tăng cường các lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở, sẵn sàng bổ sung, tăng cường cho lực lượng chiến đấu ở tuyến đầu; đồng thời bổ sung các nhiệm vụ: đào tạo, huấn luyện tân binh, quản lý tù, hàng binh… Tỉnh đội đã điều cán bộ xuống đơn vị, xuống huyện đôn đốc các mặt, nhất là công tác hậu cần, chuẩn bị cho một chiến dịch lớn sắp diễn ra.

Thực hiện chủ trương của tỉnh, nhà trường tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ chiến thuật cho cán bộ các đơn vị cấp huyện đội, xã đội, các trung đội, tiểu đội; triển khai huấn luyện kỹ thuật quân sự cơ bản cho trên 1.700 thanh niên vừa mới được rút lên từ các địa phương bổ sung cho lực lượng vũ trang tỉnh. Thời điểm này, tôi (Nguyễn Như Trí) là giáo viên huấn luyện kỹ chiến thuật của trường. Dự báo tình hình ta sẽ đánh lớn, thắng lớn nên trong tôi cũng như tinh thần của cán bộ, giáo viên toàn trường rất phấn khởi, hăng hái; học viên tích cực rèn luyện để góp phần giành thắng lợi trên chiến trường. Nhà trường chuẩn bị bước vào trận chiến đấu mới với khí thế tiến công, tin tưởng và ai cũng muốn trực tiếp tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu, mong cho thời gian trôi qua thật nhanh, sớm đến ngày thắng lợi hoàn toàn.

Quản lý tốt tù, hàng binh

Ngày 11/3/1975, Chiến thắng Buôn Ma Thuột - một trong những chiến thắng oanh liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta, mở màn thắng lợi cho cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 lan nhanh trên khắp các chiến trường, càng thúc giục cán bộ, giáo viên, học viên của nhà trường hăng hái thi đua huấn luyện giỏi. Tiếp đó là chiến thắng Đường 5 - trận Bạch Đằng Giang trên cạn của quân và dân Phú Yên, kết thúc số phận của hơn 2 vạn quân chủ lực ngụy tháo chạy từ Tây Nguyên xuống đồng bằng Tuy Hòa, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao trong quá trình diễn biến của Chiến dịch Tây Nguyên. Đến trưa 1/4/1975, tin giải phóng TX Tuy Hòa bay nhanh về trường. Niềm vui sướng như vỡ òa khi quê nhà được hoàn toàn giải phóng. Song đây cũng là thời điểm nhà trường phải tập trung cao độ để hoàn thành nhiệm vụ mới.

Theo điện của quân khu, Tỉnh ủy đã chỉ thị Tỉnh đội giao cho nhà trường tiếp nhận, quản lý tù, hàng binh ta bắt được trong chiến thắng Xuân 1975 tại tỉnh ta và Chiến dịch Tây Nguyên, tổ chức quản lý tại Suối Trầu trước khi phân loại đưa đi cải tạo, học tập ở các nơi. Đây là nhiệm vụ nặng nề và phức tạp. Bởi thời điểm này Sài Gòn vẫn chưa được giải phóng nên số tù, hàng binh chưa từ bỏ tư tưởng phản kháng, luôn có ý định trốn trại. Để hoàn thành nhiệm vụ, ngoài khung cán bộ, giáo viên tiếp tục làm nhiệm vụ huấn luyện đào tạo cán bộ bổ sung cho cơ sở, nhà trường còn xây dựng một khung cán bộ quản lý tù, hàng binh trước khi bàn giao cho các đơn vị chức năng. Tù, hàng binh đông, trong khi thực lực quân số của nhà trường mỏng, nếu chủ quan, lơ là rất có thể bị chúng dùng số đông để nổi loạn, cướp vũ khí, gây bất lợi cho ta.

Nhưng với khí thế của những ngày chiến thắng, cán bộ, giáo viên, học viên của nhà trường đã quản lý tốt số tù, hàng binh, không để họ manh động hoặc trốn trại, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, cùng với toàn dân và toàn quân viết nên bản hùng ca vang dội Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, kết thúc thắng lợi trọn vẹn cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại của dân tộc, giải phóng hoàn toàn miền Nam vào ngày 30/4/1975.

Đại tá NGUYỄN NHƯ TRÍ

Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh