Ngày 2/9/1945, tại tỉnh lỵ Sông Cầu tổ chức mít tinh do Ủy ban Việt Minh tỉnh chủ trì. Cuộc mít tinh có gần hai vạn đồng bào Sông Cầu và Đồng Xuân tập hợp tại sân vận động Sông Cầu.
Trong rừng cờ đỏ sao vàng và biểu ngữ mừng nước Việt Nam hoàn toàn độc lập sau 80 năm nô lệ, đồng chí Trương Kiểm và Nguyễn Văn Nguyên đã phát biểu nói lên ý nghĩa vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Tám (1945) thành công, kêu gọi đồng bào quyết tâm đấu tranh giữ vững nền độc lập của Tổ quốc.
 |
| Đồng chí Trương Kiểm (Trương Chí Cương, Trương Thuận), Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên, người lãnh đạo Cách mạng Tháng Tám tại Phú Yên |
Trong cuộc mít tinh, đồng bào đồng thanh hô các khẩu hiệu:
“Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm”
“Chính phủ Cách mạng lâm thời muôn năm”
“Hồ Chí Minh muôn năm”.
Ngày 31/8/1945, UBND Cách mạng lâm thời phủ Tuy Hòa được thành lập do đồng chí Trần Suyền làm chủ tịch. UBND Khu Tuy Hòa do đồng chí Lê Văn Phú làm chủ tịch.
Ngày 2/9/1945, từ sáng tinh mơ, từng dòng người hân hoan tay cầm cờ đỏ sao vàng, băng khẩu hiệu, từ các làng quê, thôn xóm ở phủ Tuy Hòa cùng nhân dân các phường nội thị (Khu Tuy Hòa) kéo đến sân Hội Ích Trí (phủ lỵ Tuy Hòa) dự mít tinh, mừng ngày chiến thắng, mừng đất nước độc lập. Tại buổi mít tinh, UBND Cách mạng lâm thời phủ Tuy Hòa và TX Tuy Hòa đã ra mắt và đọc diễn văn nêu rõ quá trình đấu tranh gian khổ của nhân dân, ý nghĩa thắng lợi của cuộc tổng khởi nghĩa và tuyên bố từ nay chính quyền thuộc về nhân dân, xóa bỏ mọi áp bức bóc lột của đế quốc phong kiến.
Cách mạng Tháng Tám là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Cuộc cách mạng đã đập tan hai tầng xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp kéo dài hơn 80 năm và của phát xít Nhật, đồng thời lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại ngót ngàn năm.
Cùng với cả nước, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở phủ Tuy Hòa trong Cách mạng Tháng Tám (1945) là một điểm son chói lọi trong lịch sử, mở ra một kỷ nguyên rực rỡ nhất, kỷ nguyên độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, nhân dân phủ Tuy Hòa từ thân phận nô lệ đã trở thành người dân độc lập, tự do, làm chủ nước nhà, làm chủ quê hương, thực hiện ước vọng chân chính của mình, được sống trong tự do, độc lập và quyền bình đẳng.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở phủ Tuy Hòa là kết quả của sự đấu tranh kiên cường bền bỉ của toàn Đảng, toàn dân. Trong đó nổi bật là sự phát huy cao độ truyền thống yêu nước, yêu độc lập tự do của nhân dân phủ Tuy Hòa, mở ra khả năng to lớn cho việc tập hợp đông đảo lực lượng yêu nước, khởi dậy sức mạnh của nhân dân, biến thành lực lượng cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng, giành chính quyền về tay nhân dân.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở Tuy Hòa là kết quả của sự vun đắp, xây dựng phong trào của Tỉnh ủy Phú Yên trong những năm 1930, nhất là trong cao trào dân chủ 1936-1939. Trong thời kỳ này, phủ Tuy Hòa đã trở thành trung tâm của phong trào cách mạng tỉnh Phú Yên trong cuộc vận động dân chủ; nhất là sự xây dựng, phát triển đảng viên hình thành được nhiều chi bộ đảng, là nền tảng, cơ sở để phong trào cách mạng phủ Tuy Hòa phát triển mạnh mẽ trong Cách mạng Tháng Tám. Với nền tảng ấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân phủ Tuy Hòa đã tiếp tục phát huy một cách vẻ vang trong thời kỳ 9 năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược.
Cùng với tỉnh lỵ Sông Cầu và phủ Tuy Hòa, Khu Tuy Hòa, nhân dân các huyện Tuy An, Sơn Hòa và khu Đồng Bò nô nức tiến về huyện lỵ mừng ngày độc lập 2/9/1945.
Giành được thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám ở tại Phú Yên cùng cả nước giành lại được độc lập tự do cho dân tộc Việt Nam mừng Ngày Độc lập 2/9 trước hết là do Đảng bộ Phú Yên đã hết sức coi trọng công tác vận động, giác ngộ cách mạng cho quần chúng, chủ yếu là lực lượng nồng cốt trong giai cấp nông dân, thanh niên học sinh, trí thức yêu nước. Những cơ sở cách mạng đầu tiên của Đảng đã được xây dựng ở tỉnh lỵ Sông Cầu, phủ Tuy Hòa, Tuy An, huyện Sơn Hòa; trong công nhân ở Nhà máy đường Đồng Bò, công nhân đường sắt và nhiều vùng nông thôn rộng lớn của tỉnh. Cùng với cả nước, ngày 2/9/1945 trở thành ký ức lịch sử trọng đại nhất.
PHAN THANH
