Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có sự quan tâm sâu sắc đến đồng bào các dân tộc ít người. Do hoàn cảnh địa lý, kinh tế, văn hóa, … có những hạn chế nên đời sống của đồng bào các dân tộc ít người có nhiều khó khăn hơn miền xuôi. Bởi vậy Bác thường nhắc nhở cán bộ là phải có sự quan tâm đặc biệt đối với miền núi, không được đối xử thiếu văn hóa với đồng bào các dân tộc ít người, cần phải có kế hoạch thật tốt chăm lo cải thiện đời sống cho nhân dân ở các tỉnh miền núi.
Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, nhân Đại hôïi các dân tộc thiểu số miền Nam tại Pleiku ngày 19 tháng 4 năm 1946, Bác đã viết thư gửi Đại hội với một tình cảm trân trọng và sự quan tâm đặc biệt. Trong thư Người viết: “…Đồng bào Kinh hay Thổ, Mường hay Mán, Gia- rai hay Ê- đê, Xê- đăng hay Ba-na và các dân tộc thiểu số khác, đều là con cháu Việt Nam, đều là anh em ruột thịt. Chúng ta sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau, no đói giúp nhau.” “Chúng ta phải thương yêu nhau, phải kính trọng nhau, phải giúp đỡ nhau để mưu cầu hạnh phúc chung của chúng ta và con cháu chúng ta.” Năm 1961, khi lên thăm tỉnh Cao Bằng, nói chuyện với cán bộ và nhân dân các dân tộc trong tỉnh, Bác căn dặn: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, Đảng và Chính phủ ta chỉ lo phục vụ lợi ích của nhân dân. Đồng bào tất cả các dân tộc, không phân biệt lớn hay nhỏ, phải thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, phải đoàn kết chặt chẽ như anh em một nhà, để cùng nhau xây dựng Tổ quốc chung, xây dựng chủ nghĩa xã hội, làm cho tất cả các dân tộc đều hạnh phúc, ấm no.”
Không chỉ bằng lời nói, mà từ những việc làm nhỏ của Người, cũng để lại cho cán bộ, đảng viên những bài học sâu sắc về việc quan tâm chăm lo cho đồng bào các dân tộc. Đại tướng Võ Nguyên Giáp kể, tháng Tám năm 1945,Ủy ban Cách mạng họp ở đình Tân Trào, có đại biểu khắp nơi về dự để chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa toàn quốc. Bác Hồ và các vị đại biểu đang ngồi họp ở đình Tân Trào thì đại diện đồng bào các dân tộc ở địa phương đến chào mừng, thăm hỏi. Hôm đó có khoảng 2-3 em nhỏ chừng 3-4 tuổi trong xóm ra chơi trước đình. Các em đều xanh gầy, bụng ỏng, đít teo, lại trần truồng lấm lem, đi chân đất. Bác trông thấy rất thương, xúc động, chỉ các cháu, Bác nói với đại biểu đang dự đại hội Tân Trào:
- Nhiệm vụ của chúng ta là làm sao cho các cháu được ăn no, có quần áo mặc.
Câu nói của Người lúc đó mãi mãi ghi sâu trong trí nhớ mọi người có mặt trong buổi họp và ai cũng thấy có trách nhiệm thiêng liêng chăm lo cho đời sống trẻ em nói chung và trẻ em dân tộc ít người nói riêng được no cơm, ấm áo.
Mặc dù bận công việc của Đảng, của nước, nhưng khi có điều kiện, Bác đều tự tay tắm rửa, giặt giũ áo quầøn cho các cháu thiếu nhi con em các gia đình đồng bào Tày, Nùng nơi Bác ở để hoạt động cách mạng. Một cụ già ở Pắùc Bó kể: Năm 1944 Bác trở về Pắc Bó sau khi ra khoiû nhà tù của Tưởng Giới Thạch ở Quảng Tây (Trung Quốc). Nhìn thấy việc giữ gìn vệ sinh nước ăn và nơi ở chưa được dân chú ý, Bác bảo chúng tôi là những thanh niên của bản cùng Bác bắt tay dọn dẹp. Một buổi sáng, Bác bảo các cháu thiếu nhi xếùp hàng đi ra phía khe nước. Người tự tay cởi quần áo cho các cháu bé, lần lượt tắm rửa kì cọ cho từng cháu. Chúng vừa tắm vừa đùa, té nước cả vào mặt Bác.Trong số trẻ em được Bác tắm cho hôm đó, có một cháu bị chốc đầu, tóc dính bết. Tắm gội xong, Bác còn làm thuốc dịt cho. Thấy xót, cháu kêu khóc. Bác dỗ dành ngọt ngào: - Không sao, chỉ một lát là hết xót ngay thôi cháu, vài bữa nữa sẽ khỏi thôi. Rồi Bác nói với đám thanh niên chúng tôi đứng quanh đó:
- Các cô, các chú, vợ chồng còn trẻ phải giữ gìn quanh năm sạch sẽ cho con cái, bệnh ghẻ lây lan nhanh lắm đấy, thật khổ cho cháu tôi.
Việc làm và lời dạy của Bác đã để lại ấn tượng tốt cho dân bản, không chỉ chúng tôi là thanh niên mà cả các bà, các mế cũng rất quý trọng “Ôâng già cán bộ” này.
Trong những năm cả nước đánh Mỹ, khi đoàn anh hùng, dũng sĩ miền Nam ra thăm miền Bắc được vào thăm Bác, Bác rất quan tâm hỏi chuyện anh hùng Hồ Vai, người dân tộc Vân kiều, “ưu tiên” cho Hồ Vai được đi gần bên Bác cùng nữ anh hùng Tạ Thị Kiều, thành viên nữ duy nhất trong đoàn.
Cả cuộc đời của Bác đã giành trọn cho đất nước, cho nhân dân. Trong đó, đời sống đồng bào các dân tộc ít người luôn là điều Bác quan tâm sâu sắc và chỉ đạo Đảng và Chính phủ có những chính sách ưu tiên, phù hợp để phát triển kinh tế, xã hội miền núi.
Học tập đạo đức Hồ Chí Minh, chính là học cách quan tâm đến tất cả cộng đồng, trong đó phải chú ý đến những dân tộc, thành phần xã hội đang có những khó khăn, hạn chế, giúp đỡ, tạo điều kiện cho làm ăn, phát triển sản xuất, nâng cao trình độ văn hóa…
HỒ HẢI HIỀN
