Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đã ra Tuyên bố phản đối Trung Quốc đưa giàn khoan trái phép vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, có hành động uy hiếp các lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam, đe dọa các tàu làm nhiệm vụ của Việt Nam. 

Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng đây là hành động vi phạm thô bạo của Trung Quốc đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, xâm phạm trắng trợn vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Đây cũng là hành động vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) được ký giữa Trung Quốc với các nước ASEAN năm 2002 và không tôn trọng những cam kết mà lãnh đạo cao cấp hai nước đã nhiều lần khẳng định. Hành động nguy hiểm trên đây của Trung Quốc còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng hải trên biển Đông liên quan đến lợi ích các nước Đông Nam Á và thế giới. Trong lịch sử, Việt Nam rất tôn trọng và làm hết sức mình để xây đắp quan hệ hòa hiếu với Trung Quốc, nhưng lịch sử cũng chỉ ra rằng dân tộc Việt Nam không bao giờ chịu lùi bước trước mọi hành động xâm phạm đến chủ quyền, sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và kiên quyết đấu tranh bảo vệ những quyền thiêng liêng đó.

Hội Khoa học lịch sử Việt Nam cực lực phản đối hành động phi pháp cực kỳ nguy hiểm của Trung Quốc, làm tình hình trên biển Đông trở nên căng thẳng, đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực, làm tổn hại quan hệ hữu nghị giữa nhân dân 2 nước. Hội Khoa học lịch sử Việt Nam kiên quyết yêu cầu Trung Quốc phải rút ngay giàn khoan Hải Dương-981 cùng các loại tàu hộ tống ra khỏi vùng biển thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo đúng Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) và tinh thần của Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) để khôi phục tình trạng hòa bình, ổn định và an toàn hàng hải trên biển Đông.

Ngày 10/5, Ủy ban Hòa bình Việt Nam đã gửi thư tới Hiệp hội nhân dân Trung Quốc vì Hòa bình và Tài giảm quân bị; Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam-Trung Quốc thuộc Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã gửi điện tới Hội trưởng Hội hữu nghị Trung Quốc-Việt Nam. Trong thư và điện, Ủy ban Hòa bình Việt Nam cũng như Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam-Trung Quốc bày tỏ sự quan ngại và bất bình của nhân dân Việt Nam trước hành động xâm phạm này; đề nghị các lực lượng Trung Quốc chấm dứt hành động khiêu khích, rút giàn khoan, không làm phức tạp thêm tình hình ở biển Đông; tìm kiếm các giải pháp hợp lý, hòa bình để giải quyết bất đồng, tạo môi trường hòa bình để nhân dân hai nước xây dựng phát triển đất nước, phù hợp với nguyện vọng và tình cảm hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Thư của Ủy ban Hòa bình Việt Nam gửi Hiệp hội nhân dân Trung Quốc vì Hòa bình và Tài giảm quân bị viết: "Trong những ngày này, nhân dân Việt Nam hết sức quan ngại về những diễn biến căng thẳng do việc ngày 2 tháng 5 năm 2014, Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc đã đưa giàn khoan HD-981 vào hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Nhiều tàu thuyền Trung Quốc hộ tống dàn khoan, trong đó có cả các tàu quân sự, đã liên tục tấn công các tàu Việt Nam trong khu vực này, gây thiệt hại nặng nề về tài sản và đe dọa tính mạng của con người. 

Giàn khoan dầu HD-981 của Trung Quốc. - Nguồn: Xinhua

Việc làm này đã vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, đi ngược với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông năm 2002 (DOC) được ký giữa các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc, vi phạm các thỏa thuận giữa lãnh đạo cấp cao hai nước Việt Nam và Trung Quốc, các trao đổi và thỏa thuận giữa Ủy ban Hòa bình Việt Nam và Hiệp hội nhân dân Trung Quốc vì Hòa bình và Tài giảm quân bị về các n guyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển, là nguyên nhân chính gây căng thẳng và đe dọa ổn định trên biển Đông. Việc làm này không chỉ ảnh hưởng xấu đến sự tin cậy chính trị giữa hai nước, đến các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa hai nước về các vấn đề trên biển, mà còn tác động tiêu cực đến tình cảm hữu nghị lâu đời giữa nhân dân hai nước. Dư luận tại Việt Nam đang rất quan tâm và yêu cầu những hành động trên cần phải chấm dứt và không được tái diễn trong tương lai. 

Ủy ban Hòa bình Việt Nam cực lực phản đối hành động nêu trên và đề nghị Hiệp hội nhân dân Trung Quốc vì Hòa bình và Tài giảm quân bị có những hành động tích cực nhằm tiếp tục gìn giữ mối quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống giữa nhân dân hai nước Việt Nam-Trung Quốc".

Điện của Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam-Trung Quốc gửi Hội trưởng Hội hữu nghị Trung Quốc-Việt Nam nêu rõ nhân dân Việt Nam và Hội viên các cấp của Hội hữu nghị Việt-Trung hết sức quan ngại và bất bình về việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan và tiến hành thăm dò trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, huy động nhiều tàu đi cùng, trong đó có cả tàu hộ vệ tên lửa. Tình hình hết sức căng thẳng, một số tàu Trung Quốc đã cố tình đâm các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam đang hoạt động chấp pháp tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, đe dọa nghiêm trọng tính mạng và gây thiệt hại về tài sản của lực lượng kiểm ngư. Việc làm này của phía Trung Quốc ảnh hưởng tới sự tin cậy chính trị, quan hệ hữu nghị đang được các cấp các ngành hai bên tích cực xây dựng, ảnh hưởng không tốt đến công tác hữu nghị mà hai Hội hữu nghị đang tích cực xúc tiến nhằm thực hiện thỏa thuận của lãnh đạo cấp cao hai nước.

Trước tình hình này, xuất phát từ đại cục quan hệ hai nước, trên tinh thần hữu nghị và tôn trọng luật pháp quốc tế, đề nghị các lực lượng của Trung Quốc có mặt tại đây chấm dứt hành động khiêu khích, rút giàn khoan, không làm phức tạp thêm tình hình và tiến hành thương lượng để giải quyết bất đồng, tạo môi trường hòa bình để nhân dân hai nước xây dựng phát triển đất nước, phù hợp với nguyện vọng và tình cảm hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Cùng ngày 10/5, Tổng thư ký Hội hữu nghị Anh-Việt (BVFS) Len Aldis đã gửi thư tới Đại sứ Trung Quốc tại Vương quốc Anh và Bắc Ireland Lưu Hiểu Minh, bày tỏ sự quan ngại trước diễn biến hiện nay trên biển Đông liên quan đến việc Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam. Trong thư, ông Aldis nhấn mạnh rằng BVFS và nhiều nước "rất lo ngại" về hành động này cũng như việc Trung Quốc điều một số lượng lớn các loại tàu hộ tống vào vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam mà không được sự cho phép của chính phủ Việt Nam. Hành động đơn phương của Trung Quốc đã dẫn đến một số vụ va chạm, gây thiệt hại và làm một số kiểm ngư viên bị thương.

Theo Tổng thư ký BVFS, nhiều nước và tổ chức đã lên tiếng phản đối Chính phủ Trung Quốc, yêu cầu nước này rút giàn khoan Hải Dương-981 và các tàu hộ tống ra khỏi khu vực này. Thay mặt BVFS, ông Aldis kêu gọi Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương-981 cũng như các tàu hộ tống ra khỏi vùng biển của Việt Nam. Ông Aldis cũng bày tỏ hy vọng rằng Chính phủ Trung Quốc đáp lại lời kêu gọi của cộng đồng quốc tế, tôn trọng chủ quyền biển của Việt Nam.

Tối 10/5, Thượng tọa Thích Đức Thiện, Tổng thư ký Ủy ban Tổ chức Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc (Vesak) 2014 và ông Nguyễn Văn Thanh, Ủy viên thường trực Tổ công tác liên ngành Vesak của Chính phủ đã chủ trì buổi họp báo thông tin về thành công của Đại lễ.  Thượng tọa Thích Đức Thiện nhấn mạnh Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc (Vesak) kỷ niệm 3 sự kiện thiêng liêng về Đức Phật Thích ca Mâu ni là Đản sinh, Thành đạo và nhập Niết bàn năm 2014 diễn ra từ ngày 7 đến 11/5 tại chùa Bái Đính, tỉnh Ninh Bình là cơ hội để Phật giáo Việt Nam giới thiệu về những di sản văn hóa của dân tộc, truyền bá những lời dạy cao quý của đức Phật về bình đẳng, từ bi, hòa hợp và hiểu biết vì lợi ích của nhân sinh.  Trả lời câu hỏi của các phóng viên đề nghị cho biết ý kiến của Giáo hội Phật giáo Việt Nam về hành động của Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương - 981 vào khu vực nằm sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Thượng tọa Thích Đức Thiện nhấn mạnh đây là việc làm sai trái, không phù hợp với luật pháp quốc tế, gây phức tạp thêm tình hình, đe dọa đến an ninh và an toàn hàng hải trên biển Đông, không có lợi cho hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực và trên thế giới.

Việt Nam là quốc gia yêu chuộng hòa bình. Là dân tộc đã trải qua những giai đoạn lịch sử đau thương mất mát do chiến tranh, Việt Nam thấu hiểu, trân trọng ý nghĩa và giá trị của hòa bình, tôn trọng công bằng, công lý và chính nghĩa. Với tinh thần đó, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đề nghị các vị chư tôn giáo phẩm, các vị đại biểu Phật giáo, tăng ni, Phật tử, các bạn bè quốc tế yêu chuộng hòa bình trên thế giới lên tiếng phê phán hành động hoàn toàn sai trái nêu trên của phía Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan Hải Dương-981 ra khỏi vùng biển Việt Nam, tôn trọng quyền và lợi ích của các quốc gia ven biển theo quy định Công ước của LIÊN HợP QUốC về Luật Biển năm 1982, thực hiện đầy đủ và nghiêm túc tinh thần của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), đảm bảo an toàn, an ninh hàng hải trên biển Đông. Giáo hội Phật giáo Việt Nam đồng thời kêu gọi giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại hòa bình, góp phần duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới.

Cùng ngày 10/5, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Thuận Hữu đã gửi thư tới Chủ tịch Hội Nhà báo toàn Trung Quốc, bày tỏ sự quan ngại sâu sắc trước diễn biến căng thẳng hiện nay trên biển Đông do việc Trung Quốc đơn phương đưa giàn khoan Hải Dương-981 và một lượng lớn tàu các loại, kể cả tàu quân sự đến vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hành động này vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với các vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, vi phạm luật pháp và thông lệ quốc tế, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự tin cậy chính trị và các mặt hợp tác giữa hai nước đang phát triển lành mạnh, tổn thương tình cảm của người dân hai nước. Hội Nhà báo Việt Nam kiên quyết phản đối hành động xâm phạm này và yêu cầu phía Trung Quốc dừng ngay lập tức các hoạt động bất hợp pháp và rút giàn khoan Hải Dương-981 và các phương tiện hộ tống khỏi vùng biển của Việt Nam, không tái diễn những hành động tương tự trong tương lai.

Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước Việt Nam-Trung Quốc là lợi ích cơ bản và lâu dài của nhân dân hai nước, có lợi cho hoà bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới, đòi hỏi thiện chí và hành động có trách nhiệm của tất cả các bên trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, tuân thủ Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông giữa Trung Quốc và các nước ASEAN và thỏa thuận giữa lãnh đạo cấp cao hai nước Việt Nam và Trung Quốc. Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định rằng những nỗ lực của Chính phủ và các cơ quan chức năng Việt Nam nhằm bảo vệ chủ quyền hợp pháp của Việt Nam bằng các biện pháp hoà bình, thúc đẩy đàm phán với Trung Quốc để giải quyết sự việc là hoàn toàn phù hợp với tinh thần thiện chí và đầy trách nhiệm đó. 

Hội Nhà báo Việt Nam, đại diện cho báo giới Việt Nam kêu gọi Hội Nhà báo toàn Trung Quốc và giới báo chí Trung Quốc có nhận thức đầy đủ về tính chất nghiêm trọng của sự việc, về lợi ích hợp pháp, chính đáng và lập trường đúng đắn của Việt Nam, tích cực đóng góp xây dựng cùng Hội Nhà báo Việt Nam để bảo vệ lẽ phải, bảo vệ hòa bình và ổn định, duy trì và phát triển quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Trung Quốc vì lợi ích của nhân dân hai nước.

Trong khi đó, chiều 10/5, Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh đã tổ chức míttinh phản đối việc Trung Quốc đặt giàn khoan dầu Hải Dương-981 trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Tham dự có khoảng 1.000 người gồm các giới nhân sĩ, trí thức, dân tộc, tôn giáo, văn nghệ sĩ, sinh viên các trường đại học, thanh niên thành phố...

Thay mặt Hội Luật gia thành phố, bà Đồng Thị Ánh, Chủ tịch Hội Luật gia Thành phố Hồ Chí Minh phản bác mạnh mẽ sự xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc qua việc đặt giàn khoan và huy động các lực lượng tàu, gây hại đến tàu của Cảnh sát biển Việt Nam cũng như xâm phạm đến lãnh thổ Việt Nam. Bà Đồng Thị Ánh cho rằng, hành động Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương-981 sâu vào thềm lục địa của Việt Nam 80 hải lý, đồng thời huy động số lượng lớn tàu hộ tống đi cùng, có cả tàu và máy bay quân sự là hành động phi pháp, là bước đầu tiên hiện thực hóa "đường lưỡi bò" bịa đặt mà Trung Quốc vẽ ra trên biển Đông.

Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh đã ra Tuyên bố chung phản đối Trung Quốc đặt giàn khoan trái phép trong vùng biển Việt Nam. Tuyên bố chung nêu rõ: Hành động của Trung Quốc ngang nhiên vi phạm chủ quyền của Việt Nam, vi phạm Luật Biển năm 1982 của Liên Hợp Quốc mà Trung Quốc là thành viên, đi ngược lại tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông giữa Trung Quốc và các nước thành viên ASEAN (DOC), đi ngược lại thỏa thuận giữa lãnh đạo Việt Nam và Trung Quốc nguyên tắc giải quyết tranh chấp trên biển Đông. Việc làm trên của Trung Quốc là phi pháp, không thể chấp nhận được.

Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh cực lực phản đối hành động cố ý xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc, khiêu khích áp đặt theo kiểu bá quyền nước lớn, gây bất ổn định nghiêm trọng, đe dọa hòa bình, an ninh trong khu vực. Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh yêu cầu phía Trung Quốc phải tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng Công ước Liên Hợp Quốc về Biển 1982 (UNCLOS), phải tôn trọng và thực hiện DOC; phải tôn trọng và thực hiện đúng thỏa thuận lãnh đạo Việt Nam-Trung Quốc về giải quyết tranh chấp trên Biển Đông, không để những hành động xâm phạm tương tự tiếp tục xảy ra. Hội Luật gia Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ sự tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước bảo vệ vững chắc chủ quyền Tổ quốc, giải quyết tranh chấp trên biển Đông; tin tưởng và ủng hộ mạnh mẽ những đối sách phù hợp của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với những hành động gây hấn của Trung Quốc. Hội luôn sát cánh cùng các lực lượng bảo vệ biển đảo của Việt Nam và ngư dân ngày đêm bám biển sản xuất và bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Hội cũng kêu gọi giới Luật học Trung Quốc có tiếng nói mạnh mẽ với nhà cầm quyền Trung Quốc tôn trọng pháp luật quốc tế, tôn trọng công lý trong nước, trên thế giới và có tiếng nói bảo vệ công lý, bảo vệ pháp luật quốc tế, bảo vệ Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, lên tiếng phản đối nhà cầm quyền Trung Quốc chấm dứt xâm phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh khẳng định với dân tộc Việt Nam, chủ quyền quốc gia là tối thượng, không ai có quyền xâm phạm đến độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam.

BTV (tổng hợp từ TTXVN, VOV)