Phú Yên rất thuận lợi để phát triển nghề nuôi cua, tuy nhiên, thời gian qua nghề này chưa phát triển đúng với tiềm năng của địa phương. Vì vậy, việc thực hiện Dự án ứng dụng khoa học và công nghệ để xây dựng mô hình sản xuất cua lột theo chuỗi từ sản xuất giống, ương nuôi cua nguyên liệu đến sản xuất cua lột phục vụ xuất khẩu tại Phú Yên, không chỉ mang tính đột phá, tạo đà phát triển chuỗi liên kết sản xuất, mà còn mở ra nhiều tín hiệu tích cực, khi nông dân có thêm một đối tượng nuôi mới để phát triển kinh tế.

Ông Trần Sáu (bìa trái) bàn giao cua giống cho người dân ở TX Đông Hòa. Ảnh: LỆ VĂN

Đây là dự án thuộc Chương trình nông thôn miền núi giai đoạn 2016-2025 do Công ty CP Bá Hải thực hiện; kỹ sư Trần Sáu (Công ty CP Bá Hải) làm chủ nhiệm, với tổng kinh phí hơn 9 tỉ đồng; thời gian triển khai từ năm 2019-2024. Trong đó, nguồn ngân sách sự nghiệp khoa học, công nghệ (KH-CN) gần 4 tỉ đồng và còn lại là vốn đối ứng của doanh nghiệp.

Giá trị kinh tế cao

Là người tham gia dự án, từ đầu năm 2023 đến nay, ông Phan Xuân Quảng, xã Hòa Tâm (TX Đông Hòa) dành 3ha để nuôi cua lột. Ban đầu khi chuyển đổi từ nuôi cua thịt sang cua lột, ông Quảng không khỏi bỡ ngỡ và gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, nhờ được tập huấn kỹ thuật nuôi cua, phương pháp xử lý nước để đảm bảo môi trường tốt nhất cho cua phát triển…, ông Quảng đã áp dụng thành công mô hình nuôi cua nguyên liệu phục vụ sản xuất cua lột.

Theo ông Quảng, quy trình nuôi cua lột theo chuỗi từ sản xuất giống, ương nuôi cua nguyên liệu đến sản xuất cua lột phục vụ xuất khẩu mà dự án triển khai có nhiều ưu điểm vượt trội so với các quy trình khác, được thể hiện qua: Chi phí đầu tư thấp, nhưng hiệu quả kinh tế mang lại cao; cua giống có chất lượng tốt, không nhiễm kháng sinh nên người nuôi rất an tâm.

Ông Nguyễn Xuân Thơm (xã Hòa Tâm) cũng tham gia dự án này. Ông Thơm cho biết, nuôi cua nguyên liệu để sản xuất cua lột rất vất vả và phải canh đúng thời điểm cua lột để thu hoạch, nếu cua cứng vỏ lại coi như thất bại. Sau khi thả giống, cua sẽ được nuôi qua 3 giai đoạn. Trong đó, giai đoạn 3, người nuôi sẽ giảm lượng thức ăn cho cua ăn, khi đó cua nuôi bắt đầu chuẩn bị lột vỏ.

Dấu hiệu để biết cua chuẩn bị lột vỏ là cua sẽ bỏ ăn từ 1-2 ngày, ranh giới giữa phần giáp đầu ngực và phần thân hình thành khe nứt, sự lột vỏ diễn ra sau đó khoảng 2-8 giờ. Sau khi cua lột được 1-2 giờ, thì tiến hành thu hoạch và đưa cua lột ra khỏi nước mặn.

Tiếp đó, ngâm cua lột vào nước ngọt khoảng 1-2 giờ để cua hút nước ngọt, cơ thể căng tròn đồng thời giảm độ mặn trong thịt cua. Cua lột sau khi xử lý kỹ thuật được cấp đông sâu ở nhiệt độ từ -20 đến -300C để bảo quản chất lượng sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.

“Với năng suất trung bình 1 tấn/ha/vụ, giá bán hiện nay từ 500.000-600.000 đồng/kg, mỗi vụ chỉ nuôi 2-3 tháng, giảm một nửa thời gian thu hoạch nên lợi nhuận sẽ cao hơn so với cua thịt”, ông Thơm phân tích.

Theo kỹ sư Trần Sáu, để có cua lột thương phẩm tốt thì việc lựa chọn con giống phải đảm bảo chất lượng. Trong đó, cua mẹ được chọn lựa mua ngoài tự nhiên và vận chuyển về cơ sở sản xuất cua giống, sau đó được thả nuôi trong các hồ xi măng.

Khi nhận biết cua mẹ có dấu hiệu sắp đẻ thì chuyển vào bể cho cua đẻ, đến khi trứng cua nở thành ấu trùng thì bắt đầu ương nuôi. Sau đó, thả nuôi với chu kỳ nuôi 30-40 ngày, kích thước cua nguyên liệu đầu vào 60-100 gram, năng suất cua lột thu được từ 350-400kg/100m2.

Sản xuất theo hướng bền vững

Chủ nhiệm đề tài, kỹ sư Trần Sáu cho biết, ngay từ khi triển khai, đơn vị đã phối hợp Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III tổ chức đào tạo, tập huấn cho các thành viên tham gia dự án. Trong đó tiến hành đào tạo 10 kỹ thuật viên chủ chốt, nắm vững quy trình công nghệ, có thể hướng dẫn cho các hộ dân thực hiện; tập huấn kỹ thuật và tổ chức tham quan học tập cho 400 lượt người dân về các mô hình sản xuất giống, nuôi cua nguyên liệu và sản xuất cua lột.

Song song đó, dự án còn tổ chức hội thảo đầu bờ với phương pháp cầm tay chỉ việc cho người dân. Các lớp tập huấn này giúp người nuôi nâng cao kiến thức, áp dụng KH-CN vào nuôi cua nguyên liệu, sản xuất cua lột, cũng như nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

Theo ông Lê Văn Hồng, Giám đốc Công ty CP Bá Hải, hiện doanh nghiệp có nhà máy chuyên thu mua chế biến thủy sản xuất khẩu. Cua lột là một trong những sản phẩm mà công ty đang phát triển kinh doanh. Với dự án này, công ty cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm của người dân…

Mục tiêu chính của dự án là ứng dụng thành công tiến bộ KH-CN, xây dựng được mô hình sản xuất cua lột theo chuỗi từ sản xuất giống, ương nuôi cua nguyên liệu đến sản xuất cua lột thương phẩm để phục vụ xuất khẩu tại Phú Yên.

Hiện nay, dự án đã xây dựng được quy trình công nghệ sản xuất cua giống, công nghệ ương nuôi cua nguyên liệu và công nghệ sản xuất cua lột được tổ chức chủ trì tiếp thu làm chủ và được nhân rộng trên địa bàn; xây dựng được một mô hình sản xuất cua giống, quy mô 5 triệu con cua giống/năm; xây dựng được mô hình nuôi cua nguyên liệu phục vụ sản xuất cua lột, diện tích 30ha, năng suất 1 tấn/ha/vụ nuôi (2 tháng); xây dựng được mô hình sản xuất cua lột, diện tích 100m2/MH, năng suất 350-400 kg/100m2/15 ngày, phát triển được 20 điểm nuôi.

Đánh giá về dự án này, ông Dương Bình Phú, Giám đốc Sở KH&CN cho rằng việc ứng dụng KH-CN để xây dựng mô hình sản xuất cua lột theo chuỗi từ sản xuất giống, ương nuôi cua nguyên liệu đến sản xuất cua lột phục vụ xuất khẩu tại Phú Yên không chỉ mang tính đột phá, tạo đà phát triển chuỗi liên kết sản xuất, mà còn mở ra nhiều tín hiệu tích cực, khi có thêm một đối tượng nuôi mới cho người dân.

Bên cạnh đó, dự án không chỉ sản xuất ra một dòng sản phẩm khác biệt cung cấp cho thị trường, mà còn xây dựng vùng nuôi cua nguyên liệu bền vững, nói không với hóa chất, kháng sinh, các chất tăng trưởng trong ngành nuôi trồng thủy sản, góp phần xây dựng thương hiệu vùng nuôi cua an toàn sinh học cho tỉnh PhúYên theo chuỗi liên kết... 

LỆ VĂN - HUYỀN TRANG