Sau trận chiến Gạc Ma (Trường Sa) ngày 14/3/1988, chín chiến sĩ của ta bị Trung Quốc bắt, rồi được trao trả trở về năm 1991. Một trong chín người đó là cựu chiến binh Lê Minh Thoa, 49 tuổi, chủ quán phở Trường Sa (5D Tăng Bạt Hổ, phường Lê Lợi, TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định).
 |
| Cựu chiến binh Lê Minh Thoa (bìa phải) và các đồng đội Gạc Ma trong một lần hội ngộ tại Phú Yên - Ảnh: HOÀNG CHƯƠNG |
Lam lũ mưu sinh
Chúng tôi tranh thủ đến nhà anh Thoa lúc 5 giờ sáng, bởi ngay sau đó anh phải bận bịu phục vụ khách ăn sáng. Quán phở mang tên Trường Sa, nhỏ hẹp đặt ngay trước nhà, mở cách đây 5 năm. Trong căn nhà gác với sàn chưa đầy 20m2, anh đang sống cùng cha mẹ, vợ và con trai 5 tuổi.
Mỗi ngày, anh đều dậy trước 4 giờ để nấu nước dùng, gỡ bánh phở, rửa rau, dọn hàng… Phụ việc chính cho anh là cha mẹ già đều đã ở tuổi 70; cha anh - ông Lê Thừa - kiêm nghề bơm, vá ruột xe máy cạnh đó. Vợ anh - chị Trần Thị Thu Hà đang giữ trẻ cho một gia đình trong phường, ngơi lúc nào là “xáp” ngay vô phụ giúp chồng bán quán. Với khoảng 50 tô phở/ngày, anh Thoa cho biết “phải vất vả, chịu khó mới sống tạm tạm”.
Phục viên với sức khỏe bị ảnh hưởng 11%, anh nhận chế độ một lần “không bao nhiêu”; bởi phải ảnh hưởng 23% mới được công nhận thương binh. Xuất ngũ, anh đã lăn lộn khắp nơi mưu sinh với nghề chạy xe ôm. Lần đầu lập gia đình có 2 con nhưng cuộc sống vất vả, vợ chồng chia tay nhau, rồi anh đi bước nữa. Sau nhiều lần đề nghị, vừa qua anh Thoa nhận được quyết định trợ cấp thương binh với thương tật 29% (loại 4/4), nhận trợ cấp hơn 1,3 triệu đồng/tháng từ ngày 1/10/2017.
Thỉnh thoảng bạn bè cựu binh Trường Sa mời gọi anh đi đó đây hội ngộ. “Đồng đội tay bắt mặt mừng, chia sẻ với nhau bao nhiêu kỷ niệm vui buồn trận mạc, đời thường. Có khá giả, có gieo neo nhưng ai cũng đau đáu một tấm lòng với biển Đông, với bờ cõi nước nhà…”, anh Thoa nói.
Ký ức bi hùng
Vẫn như in trong ký ức Lê Minh Thoa về trận chiến bi hùng Gạc Ma 29 năm về trước. Anh nguyên là hạ sĩ quan thuộc Hải đội 1, Lữ đoàn 125 Hải quân. Năm 1988, anh và một số đồng đội được tăng cường cho tàu HQ-604. Mùng 9 tết năm đó, tàu từ cảng Sài Gòn đi Cam Ranh bốc hàng và đưa lực lượng xây dựng ra đảo chìm Gạc Ma (Trường Sa).
“Chiều 13/3, tàu HQ-604 neo cách Gạc Ma khoảng 1km. Đến 17 giờ cùng ngày, một số tàu hải quân Trung Quốc sấn sổ áp sát tàu chúng tôi, dùng loa dọa buộc phải rút khỏi Gạc Ma. Thế nhưng chúng tôi vẫn quyết tâm thực hiện lệnh tiếp cận đảo, chuyển vật liệu xây dựng từ tàu lên và đặt mốc chủ quyền đúng vào lúc 12 giờ đêm 13/3.
Đến 5 giờ ngày 14/3, tàu Trung Quốc với lực lượng đông, súng ống hằm hằm lao lên đảo; trong lúc quân ta chỉ quần đùi, áo may ô. Chúng nhào tới giật cờ Tổ quốc do chúng tôi vừa cắm. Thuyền trưởng lệnh anh em sẵn sàng chiến đấu, quyết tâm bảo vệ cờ Tổ quốc. Chúng nhổ cờ lên thì ta cắm lại; hai bên xáp lá cà đánh nhau. Giằng co khoảng 1 tiếng đồng hồ thì phía quân Trung Quốc nổ súng dữ dội từ tàu chiến. Trang bị quá mỏng, quân ta liên tục thương vong, tàu HQ-604 bị bắn chìm gần đảo Gạc Ma. Quân Trung Quốc còn tàn ác cho tàu đi tìm những chiến sĩ ta bị thương đang trôi trên biển, xả đạn truy sát. Máu nhuộm đỏ nước biển quanh đảo…”, anh Thoa kể.
“Lúc đó, tôi bị thương bỏng lưng, trúng đạn ở chân nhưng vẫn lo chữa cháy tàu HQ-604. Đến khi tàu chìm, tôi ôm được hai trái bí xanh, làm phao bơi ra xa tránh làn đạn. Sóng nước mênh mông, tôi không nghĩ mình sống được nhưng thà làm mồi cho cá, còn hơn chết vì đạn Trung Quốc. Dập dềnh trên biển đến chiều 14/3, tôi mệt lả và bị quân Trung Quốc bắt giữ, cùng một số đồng đội đến từ các tàu khác của quân ta. Anh em bị chúng trùm mặt, đánh đập đủ kiểu dã man, rồi chở thẳng về Trung Quốc.
Chúng tôi bị nhốt trong nhà tù ở bán đảo Lôi Châu (Quảng Đông). Anh em bị tra khảo dã man nhưng đều chẳng khai gì bất lợi cho đất nước. Sau khi trị thương qua quýt, chúng tôi bị bắt đi làm đường giao thông, đổ bê tông, chặt củi, chăn nuôi… quần quật đêm ngày. Thế nhưng chỉ được ăn bánh mì khô và cháo loãng. Bị nhốt biệt lập 3 năm 7 tháng, đến tháng 11/1991, tôi cùng 21 đồng đội (thuộc các quân chủng hải quân, không quân, lục quân) được trao trả tại cửa khẩu Hữu nghị quan (Lạng Sơn)”, anh Thoa dừng kể, đi lấy phở cho khách.
Trở về nước, anh Thoa mới biết trong trận Gạc Ma, ta đã hy sinh 64 người, bị thương 10 người. Trong đó, 9 người bị quân Trung Quốc bắt, 1 người được quân ta cứu là anh Nguyễn Văn Lanh, được phong Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân năm 1989.
Ông Lê Thừa cho hay: “Sau trận Gạc Ma 1988, gia đình đã lập bàn thờ Thoa. Bởi đã có giấy báo tử, và cuộc chiến thì quá chênh lệch, khốc liệt giữa sóng khơi. Mãi đến mấy năm sau mới biết được Thoa còn sống. Đời nó chỉ toàn gian lao, vất vả… thế nhưng gia tộc rất tự hào về Thoa”.
HÙNG PHIÊN
