Xung quanh việc quy định và thực hiện đội mũ bảo hiểm (MBH) khi ngồi trên mô-tô, xe máy luôn có những ý kiến khác nhau. Hiện nay, một số ý kiến cho rằng có sự bất cập về tính pháp lý giữa quy định của pháp luật và quy định của các địa phương trong việc bắt buộc đội MBH.
Thực tế, lực lượng Cảnh sát giao thông (CSGT) đã xử lý người vi phạm không đội MBH trên những đoạn đường bắt buộc phải đội MBH. Bên cạnh quy định bắt buộc đội MBH trên quốc lộ do Bộ Giao thông vận tải (GTVT) ban hành, nhiều địa phương đã thực hiện quy định bắt buộc đội MBH trên một số đường tỉnh lộ, đường đô thị.
Từ góc độ pháp lý, Bộ Tư pháp cho rằng một số quy định đội MBH do địa phương ban hành là vượt thẩm quyền, phải bãi bỏ.
Trong thực tế, ở nhiều cuộc họp bàn về công tác bảo đảm trật tự ATGT, đã có ý kiến chỉ đạo của Chính phủ theo hướng phân cấp ban hành quy định đội MBH cho địa phương, nhưng lại chưa được cụ thể hoá trong văn bản pháp luật, nên mới có chuyện vượt thẩm quyền.
Cụ thể là: mục 2 của điều 28 Luật Giao thông đường bộ, nói về thẩm quyền: “Việc đội MBH đối với người điều khiển, người ngồi trên trên xe mô-tô hai bánh và ba bánh, xe gắn máy do Chính phủ quy định”. Trong hướng dẫn thi hành Luật Giao thông đường bộ (điều 8, Nghị định 14 của Chính phủ ngày 19-2-2003) lại chỉ nói về trách nhiệm của người tham gia giao thông: “Người điều khiển, người ngồi trên xe mô-tô hai bánh và ba bánh, xe gắn máy phải đội MBH khi đi trên các tuyến đường bộ quy định phải đội MBH”.
Như vậy, chưa có văn bản nào ghi rõ: Chính phủ uỷ quyền cho UBND các tỉnh, thành phố quy định đội MBH trên đường tỉnh lộ, huyện lộ... Song trong phân cấp quản lý giao thông, Bộ GTVT chỉ quản lý quốc lộ (và đã có quy định đội MBH trên quốc lộ), còn từ tỉnh lộ trở xuống do chính quyền địa phương quản lý.
Từ đó, không ít người quan niệm: quy định đội MBH trên loại đường này đương nhiên thuộc thẩm quyền của địa phương. Cho đến thời điểm này, nhiều địa phương đã thu hồi những quy định mà Bộ Tư pháp cho là “vi phạm pháp luật”, nhưng một số tỉnh vẫn đang đề nghị Chính phủ xem xét lại. Ở đây, có mấy vấn đề cần xem xét: Mục tiêu bảo đảm an toàn giao thông (ATGT) lâu dài vẫn hướng tới thực hiện quy định “ngồi lên xe là phải đội MBH”. Tuy nhiên, về bước đi thì không thể đồng loạt, địa phương nào có điều kiện thì thực hiện trước ở một vài tuyến tỉnh lộ và mở rộng dần trên phạm vi toàn tỉnh, tiến tới trên phạm vi cả nước.
Cho nên, quy định đội MBH của nhiều địa phương là đúng lộ trình nhưng vượt thẩm quyền, nếu xoá bỏ sẽ phải làm lại từ đầu, tốn rất nhiều công sức. Một số chuyên gia ATGT đề nghị sớm bổ sung điều 8, Nghị định 14 của Chính phủ (Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giao thông đường bộ) cho phép UBND các tỉnh, thành phố quy định đội MBH trên các tuyến giao thông do địa phương quản lý (tỉnh lộ, huyện lộ, đường đô thị ). Ở đây không phải là việc “hợp thức” những quy định vượt thẩm quyền, mà là bổ sung những quy định đáng lẽ phải có trong văn bản pháp luật này. Tất nhiên, các địa phương đã ban hành các quy định vượt thẩm quyền cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, kiên quyết không để lặp lại sai lầm này.
Hơn thế nữa, công tác bảo đảm trật tự ATGT phải có bước tiến vững chắc hơn: Từ giải pháp tình thế là chính, chuyển sang giải pháp cơ bản là chính. Giảm bớt tính “phong trào” và “chiến dịch”, tăng cường tính pháp lý và thường xuyên.
QUANG TUẤN
