Trong những năm qua, công tác theo dõi thi hành pháp luật về BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực. Trong đó, công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật được quan tâm đổi mới về nội dung, phương pháp nhằm góp phần nâng cao nhận thức cho người lao động và người sử dụng lao động. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác theo dõi thi hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập cần tháo gỡ.

Nhiều bất cập

Theo BHXH tỉnh, đến nay chỉ có 20,7% lực lượng trong độ tuổi lao động trên địa bàn tỉnh tham gia BHXH. Việc mở rộng và phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện gặp nhiều khó khăn, bởi đa phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở tỉnh hoạt động theo quy mô nhỏ lẻ, dưới dạng hộ gia đình và sử dụng ít lao động.

Theo ông Ngô Hưng, Trưởng Phòng Chế độ BHXH tỉnh, ngoài việc đối tượng tham gia BHXH còn thấp so với cả nước, thì tình hình nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh đã và đang diễn ra phức tạp, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động. Mặc dù, ngành BHXH tỉnh đã có nhiều biện pháp phối hợp với đơn vị để thực hiện thu, giải quyết chế độ cho người lao động nhưng số nợ đọng vẫn còn khá lớn.

Cũng theo ông Hưng, khó khăn nhất hiện nay trong việc triển khai thực hiện chính sách BHXH cho người lao động là vấn đề xử lý giữa các đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH theo quy định pháp luật còn nhiều vướng mắc.

Nếu như trước đây, các vi phạm về BHXH, BHYT, BHTN chỉ quy định xử lý hành chính, thì đến năm 2016, giao tổ chức Công đoàn đảm nhiệm chức năng khởi kiện ra TAND đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, tập thể người lao động.

Trong khi đó, từ ngày 1/1/2018, Bộ luật Hình sự sửa đổi chính thức có hiệu lực, quy định cụ thể hơn về việc xử lý hình sự doanh nghiệp trốn đóng BHXH. Thế nhưng, do thiếu đồng bộ giữa các văn bản pháp luật và còn vướng mắc trong các thủ tục pháp lý, nên đến nay, việc khởi kiện những doanh nghiệp có dấu hiệu trốn đóng BHXH vẫn chưa được triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh.

“Đây là khó khăn lớn nhất cho cơ quan BHXH trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh. Bởi vẫn còn một số đơn vị gần như bỏ rơi người lao động, không thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm đối với người lao động. Thậm chí nhiều chủ sử dụng lao động không hợp tác với cơ quan BHXH để giải quyết chế độ đối với người lao động.

Chính điều này không những gây thiệt hại về vật chất, ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm, mà còn ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, cũng như làm giảm sự nghiêm minh của pháp luật về chính sách BHXH, BHYT, BHTN nói riêng, mục tiêu an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước nói chung”, ông Hưng lý giải thêm.

Trong khi đó, đại diện ở LĐLĐ tỉnh đã thẳng thắn thừa nhận, luật quy định công đoàn cơ sở có quyền khởi kiện các đơn vị nợ hoặc trốn đóng BHXH, BHYT và BHTN với sự ủy quyền của người lao động, nhưng công đoàn cơ sở thì ở ngay tại doanh nghiệp và ăn lương của doanh nghiệp.

Vì vậy, khó có chủ tịch công đoàn nào đứng ra khởi kiện, còn bản thân người lao động biết doanh nghiệp vi phạm nhưng lại sợ va chạm, bị cho nghỉ việc nên không muốn ủy quyền khởi kiện mà chủ yếu là đề nghị công đoàn tư vấn, hỗ trợ.

Cần sớm tháo gỡ

Theo ông Ngô Hưng, trước những khó khăn, vướng mắc đặt ra trong việc triển khai thực hiện chế độ, chính sách BHXH cho người lao động, cũng như để giảm thiểu số nợ BHXH, BHYT, BHTN, đảm bảo quyền lợi cho người lao động, BHXH tỉnh sẽ phối hợp với các ban ngành đôn đốc, kiểm tra, thanh tra các đơn vị nợ đọng kéo dài từ 3 tháng trở lên và các đơn vị có số nợ lớn.

Đối với một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh để xảy ra tình trạng nợ đóng BHXH, BHYT và BHTN, thì BHXH tỉnh sẽ phối hợp với đơn vị hướng dẫn thực trích đóng đủ trước số tiền nợ BHXH của người lao động để giải quyết kịp thời chế độ, chính sách.

Mới đây, Sở Tư pháp đã tổ chức tọa đàm theo dõi tình hình thi hành pháp luật, đề ra nhiều giải pháp để nâng cao công tác theo dõi thi hành pháp luật về BHXH, BHYT và BHTN trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới. Tại đây, ông Trần Thanh Long, Trưởng Phòng Tư pháp TX Sông Cầu, kiến nghị, trong thời gian tới ngoài việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đối thoại chính sách pháp luật, ngành BHXH cũng cần phải đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhất là đẩy mạnh triển khai giao dịch BHXH điện tử trong việc thực hiện thủ tục tham gia, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT để minh bạch hóa giữa người sử dụng lao động và người lao động.

Còn theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp Phan Thị Hoa, trong thời gian đến, các cơ quan, đơn vị, địa phương cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trọng tâm là tiếp tục hoàn thiện pháp luật, cơ chế chính sách về BHXH, BHYT, BHTN.

Tập trung rà soát các văn bản quy phạm pháp luật về BHXH, BHYT và BHTN do tỉnh ban hành, nhưng đến nay không còn phù hợp với thực tế, quy định pháp luật hiện hành để tham mưu, đề xuất, kiến nghị cấp có thẩm quyền kịp thời bãi bỏ hoặc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm doanh nghiệp, đơn vị trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách pháp luật về bảo hiểm để mỗi người dân, doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân hiểu về lợi ích, trách nhiệm và quyền lợi để chủ động hơn, tích cực trong việc tham gia BHXH, BHYT và BHTN.

“Thực hiện tốt công tác theo dõi thi hành pháp luật về BHXH, BHYT và BHTN có ý nghĩa rất lớn, góp phần nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, hoàn thiện hệ thống pháp luật về BHXH, BHYT và BHTN cũng như góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh”, bà Phan Thị Hoa nhấn mạnh.

VĂN TÀI