Trong các phiên tòa hình sự, sau khi kết thúc phần xét hỏi, kiểm sát viên thực hiện phần luận tội đối với bị cáo. Thủ tục này nhằm bảo vệ quan điểm quyết định truy tố của viện kiểm sát để buộc tội bị cáo, đề xuất khung hình phạt. Đây là cơ sở có ý nghĩa quan trọng, giúp cho Hội đồng xét xử tuyên bản án đúng pháp luật.
Thời gian qua, đa số các kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa đề ra mức hình phạt, phù hợp với tính chất, mức độ phạm tội của bị cáo được tòa án chấp nhận. Tuy nhiên, cũng không ít trường hợp, kiểm sát viên đề xuất mức hình phạt quá nhẹ hoặc quá nặng, bất hợp lý, thậm chí có trường hợp đề xuất không đúng pháp luật… Điển hình là vụ án gây rối trật tự công cộng và cố ý gây thương tích xảy ra tại xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh). Một nhóm công nhân thi công cầu Sông Hinh là Nguyễn Văn Thọ, Nguyễn Minh Tuấn, Trần Chiến Thuật, Nguyễn Văn Định, Trần Văn Ngọc, Lê Quang Mãi, Hoàng Văn Hiền, Lương Đình Đức, Trương Văn Minh, Đào Viết Hòa, Nguyễn Đình Chi… đến khu du lịch sinh thái ở bến Mare (thuộc thôn Tân Lập, Đức Bình Đông) nhậu. Khi đi, cả bọn mang theo dao, cây sắt, dây xích… Khi men vào Trần Văn Ngọc cầm máy đến chỗ anh Nguyễn Hữu Công đang ngồi chơi cùng bạn gái xin chụp hình nhưng anh Công không đồng ý. Ngọc quay lại cùng nhậu với nhóm cho đến khi ra về. Lúc này, Ngọc rủ Mãi, Thuật, Tuấn, Chi đến chỗ anh Công “hỏi” chuyện không cho chụp hình. Nhóm của Ngọc gây sự, Mãi là người trực tiếp cầm cây đánh anh Công. Anh Công bỏ chạy đến nơi các anh Đinh Văn Bình, Hoàng Thịnh, Nguyễn Văn Toàn đang ngồi chơi gần đó kể lại sự việc. Anh Bình, anh Thịnh đến nhóm của Ngọc giải thích và can ngăn. Tại đây, nhóm của Ngọc đã dùng hung khí đánh gây thướng tích cho các anh: Bình (19%), Thịnh (3%), Hà Quang Ánh (2%), Trần Văn Tạo (1%).
Tại phiên tòa sơ thẩm, kiểm sát viên chỉ đề nghị xử phạt các bị cáo: Thọ, Thuật, Tuấn từ 24 tháng đến 33 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thử thách 36 tháng đến 42 tháng về 2 tội cố ý gây thương tích và gây rối trật tự công cộng. Các bị cáo: Ngọc, Định, Mãi, Minh từ 6 tháng đến 9 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 12 đến 15 tháng, Hòa, Chi, Hiền, Đức từ 3 tháng đến 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 12 tháng đến 15 tháng về tội gây rối trật tự công cộng. Tuy nhiên, TAND huyện Sông Hinh nhận định hành vi phạm tội của các bị cáo Nguyễn Văn Thọ, Nguyễn Minh Tuấn, Trần Chiến Thuật, Nguyễn Văn Định, Trần Văn Ngọc, Lê Quang Mãi là rất nguy hiểm cho xã hội, các bị cáo bất chấp pháp luật, xem thường sức khỏe người khác, gây mất trật tự trị an tại khu du lịch sinh thái… Các bị cáo đã vô cớ dùng cây sắt, dây xích, dao… hung khí nguy hiểm gây thương tích nhiều người. Vì vậy cần phải có mức án nghiêm khắc và nhất thiết phải cách ly xã hội đối với các bị cáo trên mới đủ tác dụng giáo dục các bị cáo và phòng ngừa chung. Do đó, TAND huyện Sông Hinh đã xử phạt các bị cáo: Thọ 36 tháng tù; Thuật và Tuấn mỗi bị cáo 30 tháng tù; Định, Ngọc, Mãi mỗi bị cáo 6 tháng tù; Hòa, Chi, Hiền, Đức, Minh mỗi bị cáo 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 12 tháng. Dư luận và giới luật gia cho rằng đây là bản án nghiêm minh, đúng pháp luật.
Một trường hợp khác, việc đề xuất hưởng án treo không đúng pháp luật đối với Trần Đại Nghĩa trong vụ án tai nạn giao thông xảy ra tại ngã tư quốc lộ 1A – quốc lộ 25. Nghĩa là người điều khiển xe 35N-2562 lưu hành trên quốc lộ 1A theo hướng bắc-nam với tốc độ trên 90km/giờ. Do không làm chủ tốc độ đã tông vào chị Huỳnh Thị Luyện điều khiển xe mô tô lưu hành trên quốc lộ 25 theo hướng đông-tây. Hậu quả là chị Luyện chết tại chỗ. Nghĩa điều khiển xe ô tô là nguồn nguy hiểm cao độ, không chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông đường bộ, gây tai nạn làm thiệt hại tính mạng người khác. Tai nạn xảy ra hoàn toàn do lỗi của bị cáo. Hơn nữa, trong năm 2004, Nghĩa đã bị bấm lỗ giấy phép lái xe 2 lần do vi phạm luật giao thông đường bộ. Vì vậy cần phải có hình phạt nghiêm minh đối với bị cáo Nghĩa. Tuy nhiên, Viện KSND huyện Phú Hòa lại đề nghị cho Nghĩa hưởng án treo là không đúng pháp luật. Mức án 18 tháng tù dành cho bị cáo Nghĩa của TAND huyện Phú Hòa là có căn cứ, đúng pháp luật.
Tổ phóng viên Nội Chính
