Năm 1993, cơn lũ lịch sử đã cuốn phăng đồ đạc và mọi giấy tờ quý giá nhất của vợ chồng ông Trần Văn Ngoan (TP Tuy Hòa). Nhờ sự vào cuộc, giúp đỡ nhiệt tình của chính quyền địa phương và ngành Tư pháp tỉnh, sau 21 năm với nhiều thăng trầm trong cuộc sống, họ mới có thể chứng minh được sự tồn tại hợp pháp của mình và được làm lại các giấy tờ tùy thân cần thiết.

Ông Trần Văn Ngoan (thứ hai, từ trái sang) cùng con cháu quây quần ngày đầu năm mới - Ảnh: V.TÀI

Câu chuyện bắt đầu vào một ngày cuối tháng 9/2013, khi tôi nhận được một bức thư điện tử khá đặc biệt. Trong thư, anh Nguyễn Hà Sinh, con rể của một gia đình có 9 thành viên ở phường Phú Thạnh (TP Tuy Hòa) cho biết, tuy đã 21 năm sống tại đây nhưng không một ai trong gia đình nhà vợ anh có bất cứ loại giấy tờ nào để chứng minh sự tồn tại hợp pháp của mình. Ngay sau khi xác minh để nắm lại thông tin, tôi đã chuyển trường hợp hy hữu của gia đình ông Trần Văn Ngoan và bà Quách Thị Mắng (cha mẹ vợ anh Sinh) đến Sở Tư pháp. Và vào những ngày đầu năm 2014, tôi đã nhận được tin vui từ Sở Tư pháp và UBND phường Phú Thạnh: Hiện 9 thành viên trong gia đình ông Ngoan, bà Mắng đang được tiến hành làm lại các giấy tờ như đăng ký kết hôn, khai sinh…

HÀNH TRÌNH TÌM LẠI QUYỀN CÔNG DÂN

Một ngày giáp Tết Giáp Ngọ, tôi được anh Nguyễn Hà Sinh đưa đến nhà cha mẹ vợ và được nghe hai người kể về cơ duyên giúp họ có thể làm lại các giấy tờ tùy thân cần thiết sau 21 năm.

Theo lời vợ chồng ông Ngoan, năm 1984, gia đình từ Thanh Hóa lặn lội vào phường Phú Lâm (TP Tuy Hòa) lập nghiệp. Cuộc sống của họ có lẽ cũng sẽ diễn ra bình thường như bao công dân khác ở nơi này nếu như không có cơn lũ lịch sử xảy ra vào năm 1993. Bà Mắng nhớ lại: “Năm đó, lũ lớn quá, mọi đồ đạc và tài sản trong nhà đều bị cuốn trôi, trong đó có toàn bộ giấy tờ tùy thân của vợ chồng tôi”.

Trắng tay sau cơn lũ, may nhờ sự giúp đỡ của người thân, gia đình ông bà dọn về tạm trú trên mảnh đất của người cháu ở phường Phú Thạnh. Cuộc sống tiếp sau đó của vợ chồng ông Ngoan, bà Mắng với 5 đứa con thơ là những tháng ngày chật vật làm thuê làm mướn để mưu sinh. Kinh tế khó khăn, bệnh tật liên miên đã khiến ước nguyện trở về quê cũ làm lại giấy tờ của ông bà cứ ngày một xa vời. Trong khi đó, không giấy tờ tùy thân cũng đồng nghĩa với việc không chứng minh được sự tồn tại hợp pháp của cá nhân nên các con của ông bà cũng không thể làm được các thủ tục cần thiết để được đến trường, xin việc làm.

“Các con tôi giờ mỗi đứa một ngả, làm thợ hồ, thợ sơn, phục vụ quán ăn, bán hàng… kiếm sống qua ngày. Tuy nhiên, công việc không ổn định vì chúng nó không có một giấy tờ tùy thân cần thiết nào”, ông Ngoan bùi ngùi nhớ lại.

Năm 2011, chị Trần Thị Nga (con gái đầu của vợ chồng ông Ngoan) cưới anh Nguyễn Hà Sinh. Anh Sinh cho hay: Ngày làm thủ tục kết hôn tôi mới biết nhà vợ chẳng có bất cứ giấy tờ tùy thân nào. Sau khi chứng kiến những khó khăn, vất vả và cả những tình huống dở khóc, dở cười do không có giấy tờ tùy thân, tôi băn khoăn mãi và quyết định bắt tay vào hành trình “tìm lại quyền công dân” cho các thành viên trong gia đình nhà vợ!

Ban đầu, anh Sinh tìm đến UBND phường Phú Thạnh, nơi gia đình vợ tạm trú để hỏi thủ tục thì được biết trước tiên phải có giấy tờ gốc nơi cha mẹ vợ sinh ra để làm căn cứ. Tuy nhiên, cha mẹ vợ của anh Sinh đều già yếu, hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Xa quê đã lâu nên ông bà cũng không nhớ được nhiều thông tin. “Tôi lại tiếp tục mò mẫm, dò hỏi khắp nơi, nhưng hầu hết mọi người đều có chung câu trả lời: Không biết, khó lắm. Có người còn ngạc nhiên thốt lên: Sao không có giấy tờ gì vậy trời? Vậy từ hồi đó tới nay sống sao? Hỏi nhiều nơi nhưng không có kết quả, tôi đâm nản. Nhưng rồi tôi lại nghĩ mình là rể cả, có chút “chữ nghĩa” nên phải có trách nhiệm để cho các cháu được đi học, các em tìm được việc làm ổn định hơn, có như thế cuộc sống mới đỡ vất vả”, anh Sinh chia sẻ.

Khi không còn biết bấu víu vào đâu, anh quyết định viết thư gửi Báo Phú Yên bày tỏ những vướng mắc mà gia đình nhà vợ đang gặp phải với nguyện vọng được xem xét, hướng dẫn cách tháo gỡ.

Điều bất ngờ là chỉ sau đó một thời gian ngắn, anh đã nhận được phản hồi. Đó là hướng dẫn của Sở Tư pháp tỉnh, và cũng bắt đầu từ đấy mọi chuyện dần trở nên thuận lợi…

“CHÚNG TÔI NHƯ ĐƯỢC SINH RA LẦN THỨ HAI”

Sau khi nhận được phản ánh của phóng viên Báo Phú Yên, Sở Tư pháp tỉnh đã hướng dẫn gia đình nhà vợ anh Sinh liên hệ với cơ quan có thẩm quyền, đồng thời thông tin đến Phòng Tư pháp TP Tuy Hòa, UBND phường Phú Thạnh về trường hợp này để xem xét giải quyết. Trên cơ sở đó, UBND phường Phú Thạnh, Phòng Tư pháp TP Tuy Hòa đã khẩn trương xác minh trường hợp của gia đình ông Trần Văn Ngoan, bà Quách Thị Mắng theo nội dung đơn thư, đồng thời hướng dẫn cụ thể để gia đình tiến hành làm các thủ tục cần thiết.

Trao đổi với phóng viên Báo Phú Yên, ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Tư pháp TP Tuy Hòa cho biết: chúng tôi đã làm việc với ông Ngoan và đưa ra 2 phương án để giải quyết sự việc. Phương án thứ nhất là phường sẽ gửi công văn về Thanh Hóa để xác minh thông tin cha mẹ đẻ của ông Ngoan, bà Mắng, làm cơ sở để tiến hành các thủ tục cấp lại giấy tờ cho ông bà. Phương án thứ hai là vợ chồng ông Ngoan tự liên hệ với chính quyền nơi ông bà sinh ra để xin xác nhận họ tên của cha mẹ, cũng như bổ sung thêm một số thông tin về lý lịch tư pháp. Sau khi nghe cán bộ tư pháp gợi ý, ông Ngoan đồng ý phương án hai. Đồng thời, ông cũng đồng ý là đợi sau khi thực hiện xong thủ tục, làm xong giấy đăng ký kết hôn của ông bà thì sẽ tiến hành làm giấy khai sinh cho các con, cháu trong nhà. Vì nếu không có giấy đăng ký kết hôn của ông bà thì việc làm giấy khai sinh cho các con, cháu sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.

Cũng theo ông Hải, sau khi nhận được phản ánh, Phòng Tư pháp TP Tuy Hòa đã tích cực vào cuộc để có thể cấp lại giấy tờ cho gia đình ông Ngoan, bà Mắng trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, thủ tục có chậm là do vợ chồng ông Ngoan cứ chần chừ và không cung cấp được bất cứ giấy tờ gì liên quan mà ông bà hiện đang giữ.

Ông Trương Văn Tuy, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch phường Phú Thạnh, thông tin thêm: “Địa phương đang giúp gia đình ông Ngoan hoàn tất các thủ tục, giấy tờ liên quan. Nếu hồ sơ hoàn chỉnh xong, trong tuần tới, gia đình ông Ngoan có thể nhận được một số giấy tờ cá nhân cần thiết, nhất là đăng ký kết hôn của ông bà”.

Trong khi đó, ông Ngoan cũng thừa nhận việc chậm trễ có phần lỗi từ phía gia đình. “Vì cuộc sống khó khăn, bản thân lại đau ốm liên miên nên lâu nay tôi đã không rốt ráo xác minh, tìm lại gốc tích gia đình làm căn cứ để chính quyền địa phương xem xét, tiến hành giải quyết”, ông Ngoan bộc bạch.

Như vậy, với sự vào cuộc tích cực của các cơ quan, ban ngành liên quan ở Phú Yên, chỉ một thời gian ngắn nữa gia đình ông Ngoan, bà Mắng sẽ chính thức được công nhận sự tồn tại một cách hợp pháp. Các giấy tờ hộ tịch gốc này sẽ là “tấm giấy thông hành” để các thành viên trong gia đình ông tiếp tục làm các loại giấy tờ tùy thân cần thiết khác.

VĂN TÀI