Tặng quà là một nét đẹp trong văn hóa ứng xử. Trong tổng hòa các mối quan hệ xã hội có nhiều mối quan hệ bền chặt được quy định trong ngũ luân như ông bà, cha mẹ, anh em ruột thịt, thầy cô giáo, bằng hữu…, thỉnh thoảng ta phải tặng quà để tỏ lòng hiếu kính, thân tình.
Ngoài những dịp lễ mang tính chất riêng tư như tang ma, cưới xin, giỗ chạp, thôi nôi, sinh nhật, mừng tân gia…, trong những mối quan hệ thân thiết, mọi người còn dành cho nhau những món quà tình cảm nhân dịp mùng 5 (Tết Đoan Ngọ) và ngày tết cổ truyền của dân tộc. Đây là dịp để tặng quà, thể hiện tình cảm tri ân đối với những người thân thiết, với ân sư, ân nhân và bằng hữu.
Người Việt Nam có câu “Thi ân bất cầu báo” (làm ơn cho người khác, không cần người ta báo đáp), đồng thời cũng có câu “kẻ chịu ơn luôn ghi nhớ công ơn những người giúp đỡ mình và tìm cách báo đáp cho xứng đáng”.
Trên bình diện xã hội, trong dịp Tết Nguyên đán, Nhà nước, các tổ chức xã hội, các nhà hảo tâm tặng quà cho những người có công với nước, những bậc cao niên và bà con nghèo vui xuân đón tết. Đó là những món quà thể hiện tấm lòng “Uống nước nhớ nguồn” “lá lành đùm lá rách”, thể hiện sâu đậm đạo lý dân tộc, mang vẻ đẹp nhân văn đáng quý.
Vấn đề cả xã hội quan tâm là sự biến tướng của việc tặng quà, mang ý nghĩa tiêu cực, giá trị vượt xa mức quà thông thường, mang tính chất hối lộ. Nhiều năm qua, xã hội đã báo động về tệ nạn này. Biến tướng của việc tặng quà mang tính chất hối lộ nguy hại đến mức trong nhiều năm liền, Ban Bí thư có chỉ thị nghiêm cấm cấp dưới tặng quà cấp trên.
Còn ông cha ta từng có quy định nghiêm cấm nạn tặng quà quá mức tình cảm, mang tính chất hối lộ. Thời vua Tự Đức nhà Nguyễn, nhà vua cử ông Phạm Phú Thứ phụng mệnh vua soạn bộ quy định “Từ thụ yếu quy” (những quy định chủ yếu về từ chối nhận quà), gồm 104 điều quy định chi tiết những món quà nào là ở mức tình cảm (được nhận), những món quà nào không được nhận (mang tính chất hối lộ). Những món quà biến tướng, mang tính chất hối lộ làm băng hoại xã hội.
Quà tết trá hình biến tướng dưới hình thức những chuyến du lịch trong nước, nước ngoài trong dịp tết, một suất du học cho con cái những người cần cầu cạnh, một căn nhà chìa khóa trao tay. Và dư thứ quà cáp thiên hình vạn trạng để người ta biếu nhau mưu lợi, mưu danh cho bản thân.
Ngay từ năm 1952, Bác Hồ đã có một truyện ngắn đặc sắc “Con Rùa” với nội dung tố cáo và lên án gay gắt nạn hối lộ quan trên. Trong Đảng và toàn xã hội đang học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, cần thiết nên đọc truyện ngắn đặc sắc này của Bác Hồ để thấm nhuần những điều Bác răn dạy về nạn tặng quà biến tướng mang tính chất hối lộ trong dịp tết.
Việc thực hiện nghiêm túc chỉ thị của Ban Bí thư về cấm tặng quà biếu cho cấp trên chính là thực hiện nghiêm túc cuộc vận động và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh trên lĩnh vực ngăn chặn nạn hối lộ trá hình thông qua quà tết trá hình trong dịp tết.
VĂN XƯƠNG
(Phường 5, TP Tuy Hòa)
