Ông Đỗ Minh Trí (thôn Thọ Lâm, xã Hòa Hiệp Nam, huyện Tuy Hòa) hỏi:
Nguyên trước đây, cha ruột tôi tên là Ngô Đát, nhưng vì hoàn cảnh chiến tranh, không có điều kiện nuôi con nên cha đã cho tôi để một người khác nuôi. Tôi mang họ Đỗ theo họ cha nuôi tôi. Đến năm 1980, tôi lại về sống chung với cha mẹ đẻ, sau đó tôi lập gia đình và được 4 con, con tôi đều lấy họ Ngô (họ cha ruột tôi). Hiện nay, Công an xã Hòa Hiệp Nam đang tiến hành đổi sổ hộ khẩu mới cho toàn dân trong xã, nhưng Công an xã Hòa Hiệp Nam buộc tôi phải đổi họ từ họ Đỗ sang họ Ngô thì mới cho đổi sổ hộ khẩu. Vậy: Trả lời của Công an xã Hòa Hiệp Nam có đúng không? Nếu đổi họ thì tôi phải nhờ cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết?
Trả lời:
Theo quy định tại Nghị định số 51/CP ngày 10-5-1997 và Thông tư số 06/TT-BNV ngày 20-6-1997 của Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) về việc đăng ký và quản lý hộ khẩu, thì: sổ hộ khẩu gia đình được cấp cho từng hộ gia đình đã đăng ký hộ khẩu thường trú ở tất cả các địa bàn trong cả nước. Sổ hộ khẩu gia đình có giá trị pháp lý khi quan hệ giao dịch các công việc có liên quan đến yêu cầu cần có sổ. Khi có thay đổi hoặc sổ hư hỏng, mất… phải trình báo ngay với cơ quan đăng ký hộ khẩu. Do đó, trường hợp sổ hộ khẩu của ông bị hư hỏng, mất… hoặc theo kế hoạch của Nhà nước về việc đổi mẫu sổ hộ khẩu, thì hộ của ông được cấp sổ mới mà không phụ thuộc vào việc những người trong hộ mang họ gì, cùng họ hay không. Vì vậy, việc Công an xã Hòa Hiệp Nam không đồng ý cấp sổ mới cho ông vì lý do ông và con ông không cùng họ là không đúng.
Trường hợp, Công an xã Hòa Hiệp Nam buộc ông phải đổi họ mới cho đổi sổ hộ khẩu là không phù hợp với pháp luật. Bởi vì: theo Bộ Luật Dân sự, quyền đối với họ, tên là quyền nhân thân của mỗi cá nhân. Do đó, việc xin đổi họ tên trước hết phải do tự cá nhân đương sự yêu cầu, trừ trường hợp người không đủ hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự thì do cha mẹ yêu cầu. Tuy nhiên, đối với người từ đủ 9 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi thì việc thay đổi họ tên của những người này vẫn phải được sự đồng ý của chính họ. Việc thay đổi họ, tên của mỗi người không làm thay đổi các quan hệ pháp lý đã có của cá nhân đó.
Nếu cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, ông có quyền làm đơn khiếu nại đến Trưởng Công an xã Hòa Hiệp Nam để được xem xét, giải quyết. Nếu giải quyết không thỏa đáng thì ông có quyền khiếu nại tiếp theo đến Ủy ban nhân dân huyện Tuy Hòa hoặc khởi kiện vụ án hành chính đến Tòa án nhân dân huyện Tuy Hòa để được giải quyết theo thẩm quyền.
Luật sư NGÔ MINH TÙNG
