* Hỏi: Mẹ tôi có cho anh trai của tôi một diện tích đất và nhà với điều kiện là vợ chồng anh trai tôi có nghĩa vụ phải nuôi dưỡng, chăm sóc mẹ khi mẹ đau ốm, về già. Tại thời điểm cho không lập thành hợp đồng tặng cho tài sản (TCTS). Anh tôi đã thực hiện thủ tục sang tên tại văn phòng đăng ký đất đai. Tuy nhiên, hiện nay, vợ chồng anh tôi có hành vi không chăm sóc, nuôi dưỡng mẹ tôi khi mẹ tôi đau ốm, anh còn bảo đó là nghĩa vụ của con gái, anh tôi không có trách nhiệm. Mẹ tôi rất tức giận và muốn lấy lại tài sản tặng cho này, vì vợ chồng anh trai tôi không thực hiện đúng “hợp đồng” TCTS. Vậy mẹ tôi có lấy lại được tài sản nữa không?

Võ Hùng Anh (TP Tuy Hòa)

* Trả lời:

Hợp đồng TCTS là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên tặng cho giao tài sản của mình và chuyển quyền sở hữu cho bên được tặng cho mà không yêu cầu đền bù, bên được tặng cho đồng ý nhận.

Theo như thông tin mà bạn cung cấp thì mẹ bạn có TCTS anh trai mình là quyền sử dụng đất, việc tặng này có lập thành văn bản, tuy nhiên không có công chứng chứng thực. Như vậy, việc lập hợp đồng TCTS này không tuân thủ quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 về mặt hình thức. Vì Điều 459 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định việc tặng cho bất động sản phải được lập thành văn bản có công chứng, chứng thực hoặc phải đăng ký, nếu bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu theo quy định của luật. Hợp đồng tặng cho bất động sản có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký; nếu bất động sản không phải đăng ký quyền sở hữu thì hợp đồng tặng cho có hiệu lực kể từ thời điểm chuyển giao tài sản.

Tuy nhiên, hiện nay anh trai của bạn đã thực hiện thủ tục sang tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, từ tài sản của mẹ sang tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân, nên tài sản này thuộc về anh và chị bạn, mẹ bạn không thể đòi lại được tài sản.

Mặt khác, theo như thông tin mà bạn cung cấp thì việc mẹ bạn lập hợp đồng TCTS cho anh bạn là có điều kiện. Cụ thể điều kiện có hiệu lực của việc tặng cho là anh trai bạn phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng, chăm sóc mẹ khi mẹ về già, bệnh tật. Tuy nhiên, sau khi nhận tài sản tặng cho, anh trai bạn đã không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bên được tặng cho, cụ thể là chối bỏ trách nhiệm, không chăm sóc, nuôi dưỡng mẹ bạn. Căn cứ quy định tại khoản 3, Điều 262, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về tặng cho có điều kiện, thì anh trai bạn rõ ràng không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bên được tặng cho có ghi rõ trong hợp đồng tặng cho nên mẹ bạn có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Tóm lại, mẹ bạn hoàn toàn có quyền yêu cầu anh trai bạn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bên nhận tặng cho. Trường hợp không thực hiện, mẹ bạn có thể làm đơn khởi kiện ra TAND cấp huyện nơi có bất động sản để đòi lại tài sản và yêu cầu anh trai bồi thường thiệt hại xảy ra.

Hồ sơ khởi kiện bao gồm các giấy tờ sau đây:

- Đơn khởi kiện

- Chứng minh nhân dân

- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

- Hợp đồng tặng cho tài sản.

Ngoài ra, căn cứ theo quy định tại Điều 70 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, anh trai bạn đã vi phạm nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ. Với hành vi không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của con cái đối với mẹ này, bạn có thể báo với chính quyền địa phương nơi anh mình đang cư trú để được giải quyết.

LS NGUYỄN HƯƠNG QUÊ

(Văn phòng Luật sư Phúc Luật)