Hiện nay, ở Phú Yên, loại hình doanh nghiệp ngoài quốc doanh (NQD) chiếm tỉ lệ cao và đang có xu hướng tăng. Tuy nhiên, chỉ hơn 10% doanh nghiệp thành lập tổ chức công đoàn và chất lượng hoạt động cũng chỉ ở mức cầm chừng.
Thành lập công đoàn cơ sở tại Công ty Nakon Datana (TP Tuy Hòa) - Ảnh: N.HÂN
Toàn tỉnh Phú Yên hiện có gần 1.000 doanh nghiệp ngoài quốc doanh, nhưng mới chỉ có 78 doanh nghiệp có tổ chức công đoàn, trong đó có chín doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, 59 doanh nghiệp có vốn đầu tư trong nước và 10 doanh nghiệp thành lập theo Luật Hợp tác xã. Theo ông Lương Công Hạnh, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) TP Tuy Hòa, công tác vận động các doanh nghiệp NQD thành lập tổ chức công đoàn còn gặp nhiều khó khăn, có khi phải mất cả năm mới vận động được một doanh nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là do doanh nghiệp không quan tâm đến công tác này, sợ ảnh hưởng đến lợi ích của mình.
Đồng tình với ý kiến này, ông Đào Văn Rê, Phó chủ tịch LĐLĐ huyện Đông Hòa, cho biết: “Qua nhiều lần tham gia công tác vận động thành lập tổ chức công đoàn, chúng tôi thấy hầu hết các doanh nghiệp không mặn mà công tác này. Nhiều doanh nghiệp cho rằng có tổ chức công đoàn cũng vậy mà không có cũng xong. Thậm chí tổ chức công đoàn còn làm ảnh hưởng đến lợi ích doanh nghiệp!?”. Tuy nhiên theo bà Huỳnh Thị Mai, Trưởng ban Tổ chức LĐLĐ tỉnh, nguyên nhân chính là do công
tác vận động chưa thực sự sâu sát và chưa đến nơi đến chốn khiến nhiều doanh nghiệp chưa có sự hiểu biết một cách đúng đắn về vai trò, vị trí của tổ chức công đoàn. Bà Mai nhấn mạnh: Để công tác phát triển công đoàn NQD mang lại hiệu quả thì công tác vận động phải thực hiện chu đáo, quyết liệt, giúp doanh nghiệp thấy được lợi ích của công đoàn không đối trọng với lợi ích của doanh nghiệp, mà ngược lại có sự đồng thuận để cùng nhau phát triển. Chính những khó khăn, bất cập đó đã khiến cho tình hình phát triển tổ chức công đoàn cơ sở ở loại hình doanh nghiệp này trong mấy năm gần đây không mấy khả quan. Từ năm 2008 đến tháng 6/2011, các cấp công đoàn chỉ vận động thành lập được 15 công đoàn cơ sở trong các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Việc thành lập tổ chức công đoàn đã khó, để tổ chức công đoàn ở những doanh nghiệp này hoạt động có hiệu quả càng khó khăn hơn. Hầu hết các tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp NQD đều hoạt động một cách cầm chừng, không ít doanh nghiệp do công việc kinh doanh gặp khó khăn, tổ chức công đoàn cũng tạm ngưng hoạt động và đi đến giải thể sau đó không lâu. Lý giải cho vấn đề này có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến lợi ích của người lao động, kinh phí dành cho công đoàn còn hạn chế, trong khi đó cán bộ công đoàn hầu hết kiêm nhiệm, thiếu kiến thức, kỹ năng để điều hành các hoạt động công đoàn. Chia sẻ về vấn đề này, anh Võ Nhung, Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty Nakon Patana (TP Tuy Hòa), cho biết: Cán bộ công đoàn non trẻ, thiếu kiến thức, kỹ năng nên việc tổ chức các hoạt động còn lúng túng, bị động. Hơn nữa bản thân chúng tôi là những người lao động làm thuê, ăn lương của doanh nghiệp nên phải tập trung cho công tác chuyên môn và đặt lợi ích doanh nghiệp lên hàng đầu.
Ngoài những hạn chế trong công tác vận động và thái độ né tránh của các doanh nghiệp thì việc chưa có một chế tài đủ sức răn đe cũng là một trong những bất cập góp phần làm công tác phát triển công đoàn ngoài quốc doanh chưa đạt yêu cầu. Bộ luật Lao động (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2002, 2006, 2007) tại Chương 13, Điều 153 có nêu rõ: “Khi doanh nghiệp đang hoạt động và mới thành lập thì sau 6 tháng phải thành lập tổ chức công đoàn...”. Nhưng trên thực tế rất nhiều doanh nghiệp NQD có đủ điều kiện thành lập tổ chức công đoàn cơ sở nhưng không thành lập vẫn hoạt động. Nói về vấn đề này, bà Huỳnh Thị Mai cho biết: LĐLĐ chỉ có thể tuyên truyền, vận động còn việc xử lý vi phạm trong Bộ luật Lao động không quy định và cũng không thuộc quyền hạn của LĐLĐ. Bà Mai cũng khẳng định: Nếu chỉ dựa vào công tác tuyên truyền, vận động của tổ chức công đoàn mà không có sự can thiệp của pháp luật thì công tác phát triển công đoàn NQD khó mang lại hiệu quả.
Số lượng doanh nghiệp NQD có tổ chức công đoàn ít ỏi, cũng đồng nghĩa với việc còn rất nhiều người lao động chưa được hưởng những quyền lợi chính đáng của mình. Để đẩy mạnh tiến độ phát triển công đoàn NQD phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, các cấp công đoàn cần xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước để phối hợp tốt trong việc điều tra, khảo sát về số lượng công nhân lao động, số lượng doanh nghiệp trong khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, đặc biệt phải xây dựng được quy chế phối hợp nhằm phát huy trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước góp sức trong công tác phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở NQD. Đồng thời, Nhà nước cần sớm có chế tài hiệu quả để các doanh nghiệp NQD thành lập tổ chức công đoàn để bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động.
KHÁNH HIỀN
