Với việc triển khai hiệu quả dịch vụ “Thu gom và xử lý rác thải” ở hai HTX Nông nghiệp- Kinh doanh tổng hợp (gọi tắt là HTX): Hòa Trị 2 (huyện Phú Hòa) và Hòa Tân Tây (huyện Tây Hòa) đã đạt giải thưởng Môi trường tỉnh Phú Yên năm 2011. Đây là những điển hình trong phong trào bảo vệ môi trường (BVMT) ở nông thôn.
Thu gom rác thải ở HTX Hòa Trị 2 (huyện Phú Hòa). - Ảnh: L.HẢO
GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Xử lý rác thải sinh hoạt ở nông thôn đang là một vấn đề bức xúc ở nhiều địa phương. Tình trạng người dân đổ rác bừa bãi ra đường hoặc vứt thẳng xuống kênh mương gây tắc nghẽn dòng nước khá phổ biến. Ông Phan Thanh Dung ở thôn Phụng Tường 2, xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa kể lại: “Trước đây, người ta đi đường, tiện tay vứt rác xuống mương là chuyện bình thường. Mùa mưa, nhờ nước lớn nên rác trôi đi bớt, còn mùa khô rác dồn ứ, bốc mùi hôi không chịu nổi. Từ ngày có dịch vụ thu gom rác, chúng tôi hình thành thói quen tập kết rác đúng nơi quy định. Nhờ vậy, xóm làng được thông thoáng, sạch sẽ hơn”.
Dịch vụ thu gom rác thải được HTX Hòa Trị 2 triển khai từ hơn một năm nay. Lịch thu gom vào thứ 2 và thứ 6 mỗi tuần. HTX hiện có 5 xe công nông, mỗi chiếc vận chuyển khoảng 2 đến 3 chuyến/ngày, thu gom rác thải cho gần 2.000 hộ dân trên địa bàn 3 thôn Phụng Tường 1, Phụng Tường 2 và Long Phụng. Hơn 300 hộ dân còn lại thuộc thôn Long Phụng chưa được thụ hưởng dịch vụ này vì đa phần người dân sống ven núi, xe công nông không thể vào tận nơi thu gom rác. Số hộ này tự xử lý rác thải sinh hoạt bằng cách chôn hoặc đốt rác tại vườn nhà.
Còn ở HTX Hòa Tân Tây, mấy năm trước, các tuyến kênh mương nội đồng luôn chứa đầy rác thải. Mỗi lần đưa nước vào đồng, cán bộ thủy nông phải tổ chức thu gom rất vất vả. Từ thực tế trên, HTX xây dựng dự án thu gom và xử lý rác thải, chính thức đi vào hoạt động từ tháng 7/2009. Ước tính, trong năm 2010, HTX đã thu gom khoảng 60 tấn rác/tháng; năm 2011, lượng rác tăng lên 80 tấn/tháng. Với khối lượng rác khổng lồ như thế, nếu không thu gom và xử lý sẽ khiến môi trường ô nhiễm trầm trọng. Hiện tại HTX Hòa Tân Tây đảm nhận việc thu gom rác thải của 2.200 hộ dân thuộc 4 thôn Hội Cư, Xuân Thạnh 1, Xuân Thạnh 2 và Phú Khánh. Mỗi tuần, vào các ngày thứ 2, 4, 6, người dân tập kết rác đúng nơi quy định, xe công nông của HTX sẽ đến thu gom. Bà Nguyễn Thị Hiếu ở thôn Xuân Thạnh 2, xã Hòa Tân Tây nói: “Ngày trước, tôi thường đốt rác tại vườn nhà, khói bay um trời, ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi người trong gia đình. Từ ngày, HTX làm dịch vụ thu gom rác, đường sá, kênh mương sạch đẹp hơn hẳn. Môi trường sống trong lành và người dân chúng tôi cũng đỡ vất vả hơn”.
VẪN CÒN NHỮNG KHÓ KHĂN
Chủ nhiệm HTX Hòa Tân Tây Nguyễn Ngọc Lý cho biết: HTX đang thực hiện mức phí thu gom rác là 5.000 đồng/hộ/tháng đối với các gia đình gần mặt đường, 3.000 đồng/hộ/tháng đối với các gia đình trong hẻm. Toàn xã Hòa Tân Tây có 2.200 hộ, trong đó, HTX chỉ thu khoảng 1.800 hộ (trừ những hộ nghèo, già cả, neo đơn). Thế nhưng, chỉ có khoảng 37% tổng số hộ đóng phí thu gom rác. Trong 6 tháng đầu năm 2011, sau một thời gian vận động, tỉ lệ hộ dân có đóng phí tăng lên khoảng 45%. Với nguồn thu đó, mỗi năm HTX vẫn phải trích quỹ bù lỗ. Cụ thể, trong năm 2010, HTX đã phải chi thêm gần 17 triệu đồng để tiếp tục duy trì dịch vụ thu gom rác thải.
Trong khi đó, ở HTX Hòa Trị 2, nhờ có những phương án thu phí hiệu quả nên không những thu đủ bù chi mà còn trích quỹ dự phòng cho những tháng mưa lũ. Ông Nguyễn Hữu Hồng, Chủ nhiệm HTX Hòa Trị 2 cho biết, trước đây, UBND xã có chỉ đạo cho các thôn tổ chức thu gom rác nhưng không đạt hiệu quả nên giao lại cho HTX. Khi triển khai dịch vụ thu gom rác thải, HTX đã nghĩ đến nhiều phương án thu phí. Hiện nay, do HTX vẫn còn kinh doanh điện nông thôn nên mỗi hộ gia đình, khi đến HTX nộp tiền điện sẽ đóng thêm phí thu gom rác 4.000 đồng/tháng. Trong tương lai, khi bàn giao lưới điện cho Điện lực Phú Yên quản lý, HTX sẽ tổ chức thu phí theo từng vụ sáu tháng, chung với các dịch vụ nông nghiệp khác. Mấy tháng đầu, việc thu phí cũng gặp nhiều khó khăn, nhưng sau nhờ bà con ý thức được lợi ích của dịch vụ này nên đã nghiêm túc đóng phí khá đầy đủ. Trừ hộ nghèo, già cả neo đơn, tỉ lệ thu phí đạt gần 100%. “Chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng công tác thu gom rác đến các hộ dân còn lại trên địa bàn, tăng cường tần suất thu gom vận chuyển rác và tiến tới xây dựng dự án đầu tư dịch vụ môi trường về sản xuất phân hữu cơ”, ông Hồng nói thêm.
Hiện các HTX vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi muốn duy trì hoạt động thu gom và xử lý rác thải tại địa phương. Ở Hòa Tân Tây, HTX cần hỗ trợ về kỹ thuật, thuốc, chất đốt để xử lý rác thải theo phương pháp công nghiệp thay vì thủ công như lâu nay. Về phần HTX Hòa Trị 2, khó khăn lớn nhất là chưa có bãi tập kết rác đúng chuẩn quy định. Sau khi thu gom, rác được đem đi đổ tại bãi rác Gò Đỗ, rộng khoảng 300m2, cách khu dân cư khoảng 1,5 km. Bãi rác có địa hình thấp lại gần khu dân cư nên khi mùa mưa đến dễ gây ô nhiễm môi trường. Theo ông Phạm Khánh Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa, địa phương hiện đang rất lúng túng trong việc đầu tư bãi tập kết rác và cần được chính quyền huyện hỗ trợ.
LÊ HẢO
