Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng tổ chức và hoạt động công đoàn. Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất, tinh thần đối với cá nhân, tập thể có thành tích trong xây dựng tổ chức và hoạt động công đoàn.
Thi đua thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, tự giác, công khai, đảm bảo tinh thần đoàn kết, hợp tác, cùng phát triển. Việc xét khen thưởng các phong trào thi đua phải căn cứ vào kết quả thi đua. Thực hiện khen thưởng phải bảo đảm nguyên tắc chính xác, công khai, công bằng, kịp thời. Khen thưởng phải bảo đảm thành tích đến đâu khen thưởng đến đó; khen thưởng tập thể nhỏ, cá nhân là chính; thành tích đạt được trong điều kiện khó khăn và có phạm vi ảnh hưởng lớn thì được đề nghị ở mức cao hơn. Mặt khác, phải phân biệt thi đua khen thưởng Nhà nước và thi đua khen thưởng trong hệ thống công đoàn để phân biệt việc phối hợp hay chủ động tổ chức cho phù hợp nội dung, yêu cầu thi đua.
Trong thực tế các đợt thi đua, các cấp công đoàn phát động chung chung là quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao, mà không đặt ra chỉ tiêu phấn đấu, một công việc nào cụ thể, hoặc đưa ra chỉ tiêu phấn đấu không ngoài nhiệm vụ thuộc chức trách của cán bộ công chức buộc phải làm. Do đó, rất khó cho việc xét thành tích cuối đợt thi đua.
Khái niệm về sáng kiến cần được hiểu một cách đầy đủ, chính xác: Theo quy định, sáng kiến là một giải pháp kỹ thuật, hoặc giải pháp tổ chức sản xuất mới, có khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực cho cơ quan, đơn vị. Nội dung sáng kiến có thể là cải tiến cơ cấu máy móc, trang bị công cụ lao động, sản phẩm, cải tiến phương án thiết kế hoặc kết cấu các công trình, cải tiến tính năng, công dụng thành phần của nguyên liệu, vật liệu hoặc sản phẩm… cải tiến công nghệ, phương pháp làm việc, cải tiến tổ chức, sử dụng hợp lý sức lao động, công cụ, phương tiện làm việc… tiết kiệm nguyên liệu, tiền vốn… và khi giải pháp thử nghiệm có hiệu quả thì mới đăng ký sáng kiến, cơ quan nhận đăng ký xem xét để công nhận hoặc không công nhận.
Từ khi Luật Thi đua khen thưởng có hiệu lực đến nay, chưa có văn bản nào hướng dẫn về lĩnh vực sáng kiến cho phù hợp, trong khi tiêu chuẩn danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở quy định phải có sáng kiến, cho nên việc xem xét ở cơ quan, đơn vị còn lúng túng. Việc vận dụng quy định về sáng kiến chưa linh hoạt, vẫn còn đặt yêu cầu cao về sáng kiến hoặc xem nhẹ yếu tố sáng tạo, chưa phân nhóm đối tượng để đánh giá sáng kiến. Việc đặt ra quy định yêu cầu phải đăng ký sáng kiến từ đầu năm, giữa năm và cuối năm nếu có sáng kiến mà không đăng ký đầu năm thì không được xét là chưa phù hợp vì không phải ai cũng nghĩ ra được sáng kiến ngay từ đầu năm để đăng ký.
UBND tỉnh có Quyết định số 1476/2009/QĐ-UBND ngày 13/8/2009 ban hành Quy định tạm thời về hoạt động sáng kiến ở tỉnh Phú Yên. Tuy là quy định tạm thời song cần được triển khai sâu rộng ở cơ sở để hoạt động sáng kiến trong công tác thi đua đi vào nề nếp và phong trào lao động sáng tạo mang lại nhiều hiệu quả thiết thực hơn.
Thiết nghĩ để công tác thi đua của công đoàn ngày càng đi vào thực chất và phát triển bền vững, tránh được những hạn chế thiếu sót nêu trên, một mặt phải tuân thủ các nguyên tắc thi đua, một mặt nắm rõ những hạn chế để khắc phục. Phát triển sâu rộng các phong trào thi đua nhưng phải chú trọng tính thiết thực, không hô hào chung chung mà chọn nội dung thật kỹ để tổ chức phong trào, phương châm “làm ít nhưng kết quả làm tốt” thì công đoàn mới giữ được uy tín. Tránh tình trạng “ra ngõ gặp anh hùng, chiến sĩ thi đua” song phong trào và hiệu quả thi đua thấp, là “sao” nhưng không tỏa sáng, là “điển hình” tiên tiến nhưng không ai học tập được điều gì thật sự bổ ích!
TRẦN NGỌC ẤN
(Liên đoàn Lao động tỉnh)
