Ngày 13/11, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức hội thảo về công tác vận hành hồ chứa thủy điện. Điều nhiều người quan tâm là thủy điện xả lũ có góp phần làm trầm trọng thêm lũ lụt ở hạ du như nhận xét của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý và người dân đã khẳng định trong thời gian qua hay không, câu trả lời từ hội thảo là “Không”!
Huyện Phú Hòa ngập nặng. – Ảnh: N.CHUNG
“KÊU OAN” CHO THỦY ĐIỆN
Theo Báo Sài Gòn Tiếp Thị, câu chuyện thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ sai quy trình được đem ra mổ xẻ nhiều nhất. Tuy nhiên, lãnh đạo nhà máy này thanh minh, trước khi xả lũ đã cử cán bộ thông báo cho UBND tỉnh nhưng do “fax không được, gọi điện cũng không được. Sau đó cán bộ này bận tham gia tại đập tràn nên … không báo cáo UBND tỉnh”. Tự giới thiệu mình “không có cổ phần trong bất cứ nhà máy thủy điện nào nên sẽ khách quan phát biểu”, ông Đào Tấn Cam, Giám đốc Sở Công Thương Phú Yên “kêu oan” cho thủy điện Ba Hạ. “Nói vừa rồi thủy điện Ba Hạ không tuân thủ quy trình liên hồ thì oan cho Ba Hạ!”, ông Cam nói. Lý do ông Cam đưa ra là đơn vị này có báo cáo cho ban phòng chống lụt bão (PCLB) tỉnh và nhắn tin vào cả… di động của ông
TTXVN dẫn phát biểu của ông Bùi Minh Tăng, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương khẳng định, một trong những nguyên nhân gây ra lũ lụt những năm gần đây không phải do các hồ thủy điện.
Theo Báo Thanh Niên, tại hội thảo này, ông Võ Văn Tri, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thủy điện sông Ba Hạ, cho biết: “Trong quá trình điều tiết xả lũ rất cần thông tin dự báo sớm, đầy đủ để chủ động xả nước khi đạt yêu cầu, không để xả muộn, là cực kỳ quan trọng. Đặc biệt chống vận hành xả lũ vào ban đêm. Nhưng do dự báo muộn nên quá trình vận hành rất khó đưa mực nước hồ về mực nước chống lũ, dẫn tới thông tin xả lũ lần đầu về muộn”. Cũng theo ông Tri, trong giai đoạn 2 giảm lũ cho hạ du bằng dung tích chống lũ, cần nhất là bản tin dự báo lũ, nhưng bản tin này không cho biết mô hình sắp tới là như thế nào, đỉnh cao nhất, xuất hiện thời gian nào, mà chỉ chung chung một ngày lưu lượng bao nhiêu, nên khi điều hành chỉ biết đỉnh lũ khi lũ đã vượt đỉnh. “Theo nguyên tắc chúng ta cắt đỉnh lũ bao nhiêu cần có mô hình rõ ràng, có như vậy mới cắt phần lưng lũ, phương án cắt sớm để cắt đỉnh lũ hiệu quả. Trường hợp xuất hiện lũ kết rất khó nhận biết, đặc biệt với lưu vực sông Ba, hồ gần các nhánh khác nhau, lưu lượng mưa khác nhau, hồ vừa xuất hiện đỉnh lũ này lại chồng tiếp đỉnh lũ khác, trường hợp lũ kết rất khó chống lũ. Khả năng xả lũ của sông Ba với lũ thiết kế rất lớn, muốn hướng đến đỉnh lũ rất lớn, nhưng do dự báo nên chúng tôi không biết đỉnh nào lớn, nhỏ”, ông Tri trần tình.
CẦN XÂY DỰNG QUY CHẾ PHỐI HỢP ĐỒNG BỘ
Theo TTXVN, để vận hành hồ chứa thủy điện có hiệu quả trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng yêu cầu các chủ đầu tư phải tuân thủ nghiêm ngặt và đầy đủ các quy định của quy trình vận hành; đồng thời phối hợp với địa phương xây dựng các quy định thông báo, thiết lập hệ thống cảnh báo lũ dọc sông ở những khu vực hạ du xa công trình hay như tham gia vào ban chỉ huy PCLB của địa phương và mời địa phương tham gia vào ban chỉ huy PCLB của nhà máy. Mặt khác cần có sự phối hợp giữa các chủ hồ trong cùng một lưu vực sông khi chưa có quy trình vận hành liên hồ chứa.
TP Tuy Hòa ngập trong lũ lụt tối 2/11. – Ảnh: P.NAM
Các ý kiến tham gia hội thảo cũng đều khẳng định cần tăng cường sự phối hợp giữa các bên có liên quan trong vận hành hồ chứa thủy điện, do vậy cần phải xây dựng quy chế phối hợp đồng bộ giữa chủ đầu tư, địa phương và các ban ngành có liên quan; quy chế chia sẻ thông tin giữa các công trình. Đối với việc các chủ hồ đập không chấp hành đúng quy trình vận hành, các cấp phải xây dựng được quy định xử phạt rõ ràng; đồng thời hàng năm phải điều chỉnh quy trình cho phù hợp với thực tế.
Vụ Năng lượng (Bộ Công Thương) nêu ý kiến: chủ các hồ thủy điện phải chủ động làm việc với cơ quan tư vấn và thủy văn trong việc điều hành xả lũ; đồng thời thông báo với các chủ hồ chứa khác để tất cả các bên cùng phối hợp với địa phương trong xả lũ. Đặc biệt thông báo rộng rãi tới công luận và người dân để minh bạch quá trình xả lũ.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng nhận định, Bộ Tài nguyên - Môi trường và các chủ đầu tư hồ chứa thủy điện cũng cần tăng cường các trạm đo quan trắc ở lưu vực sông để dự báo tình hình một cách xác thực hơn. Bộ Công Thương tiếp tục rà soát danh mục các nhà máy thủy điện nhỏ để loại ra khỏi quy hoạch những dự án hiệu quả không cao.
CHƯA THỂ PHẠT HỒ THỦY ĐIỆN XẢ LŨ SAI QUY ĐỊNH
Theo Báo Sài Gòn Tiếp Thị, ông Cao Anh Dũng, Phó Cục trưởng Cục An toàn công nghiệp (Bộ Công Thương) nói rằng dù đã có quy trình liên hồ về xả lũ nhưng với trường hợp hồ thủy điện Sông Ba Hạ thì vẫn chưa có quy định về xử phạt. Ông Dũng cho rằng việc đóng mở cửa xả hồ thủy điện Sông Ba Hạ đã được thực hiện nghiêm túc theo quy trình được duyệt. Thiếu sót duy nhất chỉ là không báo trước cho UBND tỉnh mà chỉ mới thông báo cho ban PCLB trung ương và ban PCLB tỉnh. “Nhiều người hỏi tôi sai thế thì phạt thế nào? Đến nay chưa có quy định xử phạt với quy trình vận hành liên hồ nên chúng tôi rất khó nói”, ông Dũng cho hay.
Thừa nhận sự cố thủy điện Sông Ba Hạ là “sơ suất nhỏ”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng khẳng định: “Tất cả các chủ hồ khác đã tuân thủ nghiêm chỉnh quy trình vận hành liên hồ, giúp cắt, giảm lũ hạ lưu, nếu không, chắc chắn lũ lụt còn nghiêm trọng hơn”.
QUỐC THANH (tổng hợp)
