Chuyện “người vác tù và hàng tổng” lâu nay được xem là công việc của đấng mày râu. Nhưng ở huyện miền núi Sông Hinh có một nữ thủ lĩnh “vác tù và hàng tổng” được bà con quý mến, kính trọng. Đó là trường hợp của Mí Cách ở buôn Zô, xã Ea Ly.
Mí Cách - một nữ trưởng buôn năng nổ, nhiệt tình, hết lòng vì công việc. - Ảnh: V.THÙY
Với dáng vẻ nhỏ nhắn, trông Mí Cách trẻ và khỏe hơn nhiều so với cái tuổi 55 của mình. Năm 1994, sau khi nhường lại đất để xây dựng nhà máy sắn, Mí Cách rời buôn Nhum (xã Ea Bia) lên buôn Zô khai hoang lập nghiệp. Mí Cách kể lại: “Hồi đó ở đây chỉ có vài nóc nhà tạm bợ, không đường, không trường, không trạm, nhưng đất đai thì phì nhiêu nên đã thu hút ngày càng nhiều bà con đồng bào dân tộc các tỉnh phía Bắc đến đây sinh sống. Tháng 10/2000, buôn Zô được thành lập. Đến nay buôn có 186 hộ với 789 dân, được Nhà nước đầu tư xây dựng các công trình điện, đường, trường, trạm… nên đời sống của bà con phần nào bớt khó khăn”.
Sự phát triển của buôn Zô gắn liền với các hoạt động xã hội của Mí Cách. Từ ngày đầu thành lập buôn đến nay, Mí Cách được bà con trong buôn tín nhiệm bầu vào nhiều chức vụ khác nhau như: Chi hội trưởng Phụ nữ, Chi hội trưởng Cựu chiến binh, cộng tác viên dân số kế hoạch hóa gia đình, cộng tác viên y tế, Trưởng ban Mặt trận buôn. Ở bất kỳ lĩnh vực nào, mí đều năng nổ, nhiệt tình và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Bà Nguyễn Thị Vân, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Ea Ly cho biết: Những năm đầu mới thành lập, nhiều hộ dân ở buôn Zô rất cần vốn để sản xuất, nhưng khi cán bộ ngân hàng đến thấy cảnh nghèo nàn, tạm bợ thì chùn bước không dám cho vay. Tôi và Mí Cách phải nhiều lần thuyết phục cán bộ huyện mới cho bà con vay vốn để phát triển sản xuất. Cũng từ đó, Mí Cách kiêm luôn “chức” tổ trưởng tổ vay vốn của buôn. Ma Ca tâm sự: “Được Mí Cách hướng dẫn, gia đình tôi vay vốn ưu đãi của ngân hàng để mua một cặp bò cái về nuôi. Chỉ sau vài năm đàn bò đã nhân lên hàng chục con, nhờ vậy có tiền để làm nhà mới”. Không chỉ Ma Ca, nhiều gia đình ở buôn Zô cũng được Mí Cách hướng dẫn vay vốn, cách làm ăn mà trở nên khấm khá, mua sắm nhiều vật dụng phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho gia đình như hộ Mí Công, Mí Nguyệt, Ma Lé, Ma Ngôi, Ma Thuy... Trong buôn có đến 151 hộ vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội với số tiền hơn 2 tỉ đồng.
Với vai trò là cộng tác viên dân số, Mí Cách thường xuyên gần gũi, tâm sự hướng dẫn cách phòng tránh thai cho chị em trong buôn. Mí đã vận động được 31 ca tự nguyện đình sản. Mí Nguyệt nói: “Mấy năm trước, nói đi khám phụ khoa là chị em lẩn trốn, xấu hổ. Nhưng nay thì khác rồi, chỉ cần Mí Cách vận động là chị em hưởng ứng ngay”.
Người Ê Đê thường có thói quen nuôi nhốt gia súc dưới sàn nhà gây mất vệ sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe. Mí Cách đã vận động các gia đình làm chuồng bò ra góc vườn xa có mái che mưa, nắng, vừa sạch sẽ, vừa thu gom được phân để bón cây trồng. Mí Cách nói: “Muốn vận động bà con thì mình phải làm trước để mọi người thấy được cái hay, cái lợi”. Không dừng lại ở đó, mới đây với 8 triệu đồng vay từ nguồn vốn xây nhà cầu tự hoại, Mí Cách thêm vào cả chục triệu đồng để xây hệ thống nhà cầu, nhà tắm, bể, bơm nước, vòi hoa sen... Mí Cách cho biết, bây giờ không phải đi xách nước như trước nữa, làm thế này sạch sẽ. Hiện mình đang vận động một số hộ có điều kiện cùng làm để giữ vệ sinh chung trong buôn làng”.
Buôn Zô là địa bàn nhiều đối tượng theo Tin lành Đề ga, thường xuyên lui tới hoạt động. Để chủ động đối phó, Mí Cách đã thành lập đội tuyên truyền vận động nhanh gồm 25 chị. Theo Mí Cách mỗi khi có nghi vấn sẽ phân công cụ thể từng chị em tiếp xúc các “điểm nóng” để nắm bắt tình hình, đồng thời tuyên truyền vận động bà con không nghe, không tin, không làm theo lời xúi giục của kẻ xấu vì chúng chỉ muốn phá hoại sự bình yên của buôn làng.
Không những năng nổ, nhiệt tình với công tác xã hội, Mí Cách còn giỏi trong việc phát triển kinh tế gia đình. Theo mí, phải biết làm kinh tế thì nói dân làng mới nghe. Với lợi thế đồng cỏ rộng, Mí Cách tập trung phát triển chăn nuôi bò, có những thời điểm đàn bò nhà mí lên đến 40 con. Với 5 ha đất sản xuất, mí trồng xen canh, luân canh nhiều loại cây trồng khác nhau như bắp lai, sắn, mè... thu nhập bình quân hàng năm trên 40 triệu đồng. Từ nguồn thu nhập này, mí sắm được máy cày, máy kéo để vận chuyển nông sản.
Khi đảm nhận trọng trách “người vác tù và hàng tổng” của buôn, công việc của Mí Cách tăng lên gấp bội. Từ chuyện vợ chồng xích mích, đám thanh niên uống rượu say đánh nhau, xử phạt trâu bò ăn hoa màu cũng gọi trưởng buôn đến giải quyết. Mí Cách cho biết: “Làm trưởng buôn vui, nhưng đôi khi cũng buồn. Vui vì lời nói của mình được nhiều người nghe theo, còn những lúc hòa giải không thành thì thấy buồn, áy náy”.
Đến nay, dù đã kinh qua nhiều năm “vác tù và hàng tổng” nhưng Mí Cách vẫn còn nhiều điều trăn trở, như tình trạng thiếu nước sinh hoạt vào mùa khô, hay tỉ lệ hộ nghèo còn cao so với các thôn, buôn khác. Bà Nguyễn Thị Vân, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Ea Ly cho biết: “Mí Cách luôn nhiệt tình, năng nổ, hay giúp đỡ mọi người nên được bà con trong buôn rất kính trọng, giới trẻ trong buôn hay cán bộ ngân hàng đều gọi mí là mẹ”.
Ông Đinh Ngọc Dạn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Ea Ly nhận xét: “Đầu năm 2009, khi làm công tác chuẩn bị nhân sự bầu trưởng buôn Zô, chúng tôi băn khoăn bởi từ trước đến nay trưởng thôn, buôn là nữ rất ít, trong khi đó công việc lại rất lớn. Nhưng với số phiếu tuyệt đối, chúng tôi rất yên tâm. Thực tế cho thấy, quá trình công tác Mí Cách được đánh giá là một nữ trưởng buôn xuất sắc. Ngoài ra, Mí Cách rất tích cực tuyên truyền vận động bà con trong buôn học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, sống đoàn kết hòa thuận giữa các dân tộc anh em”.
VĂN THÙY
