Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội và sự gia tăng về dân số, bộ mặt nông thôn Phú Yên từng bước thay đổi, những mái ngói san sát xen lẫn các nhà tầng kiên cố.
Tuy nhiên, kéo theo đó là diện tích đất ở của khu vực nông thôn ngày càng bị thu hẹp cộng với sự thay đổi những thói quen tiêu dùng, người dân nông thôn cũng sử dụng túi nylon, bao bì đóng gói bằng kim loại, giấy tráng kẽm… làm gia tăng lượng rác thải khó phân hủy. Lo ngại nhất là việc sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học, tình trạng vứt xác súc vật chết làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh trên diện rộng.
Điều mà chúng ta có thể nhận thấy khi về các vùng nông thôn là rác thải ở khắp mọi nơi, từ bờ sông, kênh mương, ao hồ, đường liên thôn, liên xã đến nghĩa trang… Đi dọc bờ nam sông Bàn Thạch, chợ Hòa Xuân Tây (huyện Đông Hòa), thấy rác rến tràn ngập bờ sông, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc làm ô nhiễm cả một khu vực dân cư. Mặc dù Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Đông Hòa bố trí xe thu gom rác thải đều đặn hai ngày/tuần tại các xã Hòa Xuân, Hòa Vinh, dọc quốc lộ 1A, nhưng do lượng rác quá lớn, dân cư lại sống phân tán nên việc thu gom rác gặp nhiều khó khăn.
Nhiều địa phương khác trên địa bàn Phú Yên cũng chưa có giải pháp khả thi để thu gom rác thải sinh hoạt phát sinh mỗi ngày. Theo các nhà khoa học về môi trường, bình quân mỗi người dân sống ở khu vực nông thôn thải ra 0,6-0,7kg rác/ngày. Nếu nhân với 80% dân số ở vùng nông thôn thì sẽ có một khối lượng rác rất lớn.
Rác thải, nước ứ đọng từ các ao hồ bị ô nhiễm đã tạo điều kiện cho lăng quăng, muỗi sinh sản phát triển mạnh, là nguyên nhân chính bùng phát dịch sốt xuất huyết trong thời gian qua. Bên cạnh rác thải, ô nhiễm từ thuốc bảo vệ thực vật và phân bón cũng rất đáng lo ngại. Hàng năm, trên địa bàn tỉnh Phú Yên, nông dân đã sử dụng hàng trăm tấn thuốc trừ sâu, diệt cỏ, hàng ngàn tấn phân bón hóa học và hóa chất trong chăm sóc, bảo vệ nông sản… trong đó có một số hóa chất không rõ xuất xứ, thành phần hóa học phức tạp, có độc tố cao tồn lưu lâu dài trong lòng đất, nước và không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gia súc.
Bên cạnh đó, việc nuôi trồng thủy sản tự phát, thiếu quy hoạch, thức ăn thừa không được xử lý, thói quen vứt xác súc vật chết, chai lọ đựïng thuốc trừ sâu xuống kênh mương cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước, tạo điều kiện cho ký sinh trùng và vi khuẩn gây bệnh lan nhanh.
Để xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn, cần phải thực hiện các giải pháp đồng bộ, nâng cao nhận thức của toàn dân về Luật Bảo vệ môi trường, tăng cường vai trò quản lý Nhà nước về môi trường ở cấp huyện, xã. Cụ thể, cần bổ sung cán bộ quản lý môi trường cấp huyện và bồi dưỡng kiến thức quản lý môi trường cho cán bộ địa chính xã. Phát huy vai trò của Mặt trận và các đoàn thể trong việc tuyên truyền vận động toàn dân tham gia bảo vệ môi trường; đưa nội dung bảo vệ môi trường vào giảng dạy cho học sinh bậc tiểu học.
Trong các quy hoạch trung tâm huyện, xã, nhất thiết phải quy hoạch điểm tập kết rác thải, xây dựng ở mỗi cánh đồng một nơi chứa vỏ bao, chai lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật để sau khi sử dụng bà con nông dân tập kết về một chỗ và có biện pháp thu gom xử lý an toàn.
Giải quyết vấn đề môi trường không phải một sớm một chiều mà phải thường xuyên, kiên trì. Do vậy, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, các ngành phải huy động được sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp, của từng gia đình, từng người dân.
PHAN BÁ TUẤN
(Ban Dân vận Tỉnh ủy Phú Yên)
