Đến nay, hầu hết phụ nữ trẻ ở các buôn Kiến Thiết, Độc Lập A, Độc Lập B (xã Ea Chà Rang, huyện Sơn Hòa) đã biết dệt thổ cẩm. Có được điều ấy vì nơi đây có một cán bộ Hội Phụ nữ ngày đêm truyền lại nghề dệt thổ cẩm cho các em, các cháu. Người cán bộ hội ấy là Mí Tý.

Mí Tý dệt thổ cẩm - Ảnh: HỒNG ÁNH

 

Xã Ea Chà Rang có đến hơn 80% đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó nhiều nhất là người Ê Đê. Từ việc chỉ còn một hai người trong mỗi buôn biết dệt thổ cẩm thì chỉ trong hai năm qua, nghề dệt thổ cẩm đã được khôi phục ở các buôn làng nơi đây.

Vừa đến buôn Kiến Thiết đã thấy sặc sỡ những tấm thổ cẩm được các mí, các cô dệt và phơi ở hai bên đường. Mí Tý hôm nay không cùng chồng lên rẫy vì đang dệt dở chiếc áo mà một khách quen vừa đặt. 300.000 đồng được khách đặt cọc cho chiếc áo ấy và mí đã dệt hai ngày rồi, nhưng vẫn chưa xong. Mí Tý cười bảo: “Nếu dệt giỏi thì mỗi ngày cũng kiếm được cả trăm ngàn đấy”.

Những năm gần đây cũng có nhiều người đến Ea Chà Rang để đặt hàng thổ cẩm, nhưng đếm đi đếm lại cả xã cũng chỉ còn vài người biết dệt. Là Chủ tịch Hội Phụ nữ xã, Mí Tý nói chị đau lòng lắm khi thấy nghề truyền thống của dân tộc mình đang bị mai một, trong khi cái nghề này cũng có thể giúp phụ nữ trong xã tăng thêm thu nhập đáng kể. Chính từ những bức xúc ấy, mí đã đến ủy ban xã, rồi đến Trung tâm Hướng nghiệp dạy nghề, Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội huyện để đề nghị mở lớp dạy thổ cẩm cho chị em. Thế nhưng, khi Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội cùng Trung tâm Hướng nghiệp dạy nghề huyện Sơn Hòa phối hợp mở lớp tại đây thì chẳng có mấy chị em đi học. Mí Tý lại đến tận các bếp nhà thủ thỉ thuyết phục các chị em đi học để vừa có thêm thu nhập lại vừa giữ được nghề truyền thống dân tộc mình. Và cũng không ai khác, chính mí đứng ra dạy lại cho các chị em từ cách giữ khung dệt đến cách luồn chỉ và dệt nên những hoa văn độc đáo. Mỗi lớp 40 học viên, chỉ sau hai năm, cả xã Ea Chà Rang đã có đến hơn 50% bếp nhà có khung dệt. Đêm đêm, những cô gái Ê Đê từ rẫy về lại ngồi vào khung dệt. Ban đầu, họ chỉ dệt được những chiếc quai đeo túi rồi đến những tấm đắp. Bây giờ, ai cũng có thể dệt được những chiếc áo, chiếc ênh, tấm khăn trải bàn. Có những thôn như thôn Độc Lập A, từ chỗ không còn một người biết dệt thổ cẩm, giờ đây, nhà nào cũng biết dệt. Mí Tý vui lắm. “Giờ thì mình không sợ nghề truyền thống của dân tộc mình bị mất nữa. Nhà nào cũng dệt được hết. Mình vui lắm!” - chị tâm sự.

Ngày trước, Mí Tý học dệt thổ cẩm từ người mẹ, khi mí đứng còn thấp hơn cả cái gùi. Mí cũng dạy lại con gái của mình biết luồn chỉ khi cháu lên sáu. Nhưng mí hiểu không thể chỉ dạy lại cho con gái khi cả xã chẳng còn mấy người biết dệt thổ cẩm. Chính vì thế mà mí rất nhiệt tình dạy nghề này cho chị em trong xã. Mí Diêm, người trước đây không hiểu gì về nghề truyền thống của dân tộc mình, cũng đã học từ Mí Tý cách dệt thổ cẩm một năm nay. Mí Diêm tâm sự: “Nghề của dân tộc mình thì không bỏ được đâu. Phải dệt rồi còn dạy cho lũ nhỏ nữa chớ”.

Mí Reo cũng được học dệt thổ cẩm từ Mí Tý. Càng học càng mê. Giờ đây, Mí Reo không chỉ biết dệt mà còn hiểu được một cách cặn kẽ vì sao trong sắc màu thổ cẩm dân tộc Ê Đê mình, màu đen là màu chủ đạo. Đó là màu của đất đai mà bao đời nay người Ê Đê gắn bó, sinh ra, lớn lên từ đó và mất đi cũng về với nó.

Tất cả sự say mê và tình yêu vốn văn hóa dân tộc mình của những người phụ nữ Ê Đê ở Ea Chà Rang đã được khơi dậy như thế, từ một cán bộ Hội Phụ nữ còn rất trẻ là Mí Tý.

HỒNG ÁNH