Không chỉ là một người có uy tín ở lĩnh vực bản đồ học, Giáo sư - tiến sĩ Ngô Đạt Tam còn quan tâm đến những vấn đề xã hội, như bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình... Cuộc trò chuyện của Báo Phú Yên với vị giáo sư có thâm niên 50 năm giảng dạy xoay quanh những vấn đề mà không chỉ phụ nữ mới quan tâm.

Phát tờ rơi tuyên truyền pháp luật cho phụ nữ  - Ảnh: NGỌC DUNG

 

* Theo giáo sư, Luật Phòng chống bạo lực gia đình sẽ tác động như thế nào đến thực trạng bạo lực gia đình mà phần lớn nạn nhân là phụ nữ?

- Luật Phòng chống bạo lực gia đình là một đảm bảo tốt để tiến dần đến việc chống bạo lực trong gia đình. Nhiều người đàn ông, do ảnh hưởng của tư tưởng phong kiến, cho rằng bạo lực gia đình là chuyện riêng của gia đình họ, chứ không nghĩ rằng như vậy là vi phạm. Nhưng một khi đã có luật rồi thì họ phải... coi chừng. Đó là cơ sở để tiến tới bảo vệ người phụ nữ.

* Liệu các cơ quan chức năng có còn phải mất nhiều thời gian để thay đổi một quan niệm lạc hậu, rằng bạo lực gia đình là chuyện riêng của mỗi nhà?

- Muốn thay đổi tư duy, thứ nhất là phải nâng cao nhận thức về pháp luật cho người dân, thứ hai là thay đổi những suy nghĩ do tín ngưỡng. Ngày xưa, về mặt xã hội, chuyện vợ chồng đánh nhau hay yêu thương nhau thuộc về nội bộ gia đình. Và người ta còn nghĩ đó là nghiệp quả tiền kiếp. Nợ từ kiếp trước thì kiếp này phải trả. Cho nên bao giờ “nó” đánh đủ rồi thì “nó” thôi không đánh nữa. Đấy là những cơ sở để một là phải tuyên truyền pháp luật, hai là thay đổi quan niệm xuất phát từ tín ngưỡng và lý giải những bất hợp lý ảnh hưởng đến bạo lực trong gia đình.

* Có ý kiến cho rằng tình trạng bạo lực gia đình vẫn còn, phần là do nhận thức pháp luật của một bộ phận nhân dân còn thấp, chế tài chưa nghiêm, phần là do chưa có những trung tâm để tư vấn, can thiệp kịp thời. Theo giáo sư, sự ra đời của những trung tâm này có cần thiết?

- Rất cần. Hiện nay, nhiều người quan niệm rằng chống bạo hành là chống đánh đâïp phụ nữ, cứu giúp phụ nữ. Thực ra, những trung tâm như vậy - nếu được thành lập - để chống những hành vi bạo lực trong gia đình, thì không chỉ cứu giúp phụ nữ, cứu giúp bà vợ bị đánh mà còn cứu cả người đàn ông hung hãn ấy. Để họ đừng tha hóa, đừng suy thoái về đạo lý, đừng vi phạm pháp luật đến mức nghiêm trọng.  Phải hiểu là phòng chống bạo lực để cứu cả hai. Trừng phạt người có lỗi cũng là cách để cứu họ, chứ không phải để hành hạ, để trả thù. Phải ngăn họ trước khi họ vi phạm pháp luật nghiêm trọng hơn. 

* Mấy năm trước, phát biểu tại một hội thảo ở Phú Yên, giáo sư đã đề cập đến sự bất hợp lý và cường độ lao động của người phụ nữ. Theo giáo sư, làm thế nào để bình đẳng giới thật sự?

- Lần đó tôi có đề cập đến vấn đề giải phóng phụ nữ, bình đẳng giới. Theo tôi nếu làm không cẩn thận, thì người phụ nữ “bị” giải phóng chứ không phải “được” giải phóng. Tại sao như vậy? Đến cơ quan thì phụ nữ bình đẳng với nam giới, cũng có thể làm việc như nam giới làm, không có một ưu đãi đối với giới tính. Khi ra khỏi cơ quan, người đàn ông về nhà nghỉ ngơi chờ ăn cơm, người phụ nữ còn phải rẽ vào chợ, về chuẩn bị bữa ăn. Ăn xong chồng xem tivi còn vợ thì thu xếp kết thúc ngày lao động ấy và chuẩn bị cho ngày lao động tiếp theo. Thế thì cường độ lao động của phụ nữ là không hợp lý… Ở nhiều quốc gia, phụ nữ khi sinh con được nghỉ hai ba năm. Có những quốc gia cho phép phụ nữ sinh con được nghỉ không ăn lương, đến khi nào có điều kiện thì đi làm mà không mất chỗ làm.

Tính chất sinh học, sinh lý và chức năng của phụ nữ khác với nam giới. Vì vậy, cần phải đề xuất những chính sách phù hợp để phụ nữ được hưởng.

* Xin cảm ơn giáo sư!

YẾN LAN