Những ngày vừa qua, bà con nông dân tập trung ra đồng gieo sạ vụ lúa hè thu 2023. Trên khắp các tuyến đường nội đồng, xe máy, xe đạp thồ lúa giống, xếp hàng dài trên bờ ruộng.

Thời vụ sạ lúa hè thu diễn ra giữa thời điểm nắng nóng gay gắt. Vì vậy, từ tờ mờ sáng, nông dân đã ra đồng làm đất, tiếng nói, tiếng cười vang khắp đồng quê.

Ăn sáng, trưa trên bờ ruộng

Trên cánh đồng thôn 5, xã An Ninh Đông, huyện Tuy An, bất chấp nắng nóng, bà con nông dân vẫn ra đồng để kịp hoàn thành các công đoạn gieo sạ. Giữa trưa, ông Trần Văn Tiến dừng lái máy cày ngồi nghỉ uống nước trên bờ ruộng, cho hay: Bà con xuống giống đồng loạt nên họ hối, tôi phải tranh thủ cày luôn trưa. Những ngày bước vào vụ sạ, tôi ăn sáng, ăn trưa ngay trên bờ ruộng. Trước đây sử dụng máy cày tay, còn gọi là máy cày càng (vì có hai càng hai bên), ruộng cày xong, bà con nông dân phải bỏ công cuốc góc. Còn nay dùng máy cày chảo, ôm sát bờ sát góc, giảm bớt một công đoạn. Nhiệm vụ máy cày lần 2 bừa kéo láng rồi cắt đường nước, chủ ruộng chỉ ra xả nước khô rồi sạ.

Khắp cánh đồng, hàng chục chiếc xe gắn máy, xe đạp chở lúa giống chất thành từng đống, xếp hàng trên bờ. Ông Bùi Văn Quí, đang đổ lúa giống từ trong bao tải ra thúng, chuẩn bị gieo sạ, cho biết: Bà con sạ theo lịch thời vụ trúng ngày nắng nóng, mà vụ hè thu thì đâu biết có ngày nào mát. Có những ngày gần trưa nhiệt độ lên đến 39, 40 độ, nắng thiếu điều cháy da nhưng chúng tôi cũng phải cơm ăn cơm dỡ ứng trực tại ruộng để tranh thủ sạ.

Có người vội vội vàng vàng chở bao lúa giống ra đến đường nội đồng coi lại thiếu cái thúng, chạy trên bờ ruộng hỏi mượn người này người kia. Ai cũng mồ hôi mồ kê ướt đẫm áo nhưng tiếng cười nói, chuyện trò râm ran trong lúc làm việc giúp họ vơi bớt cực nhọc.

Liền kề với cánh đồng thôn 5, xã An Ninh Đông là cánh đồng Ba Biện, xã An Ninh Tây, huyện Tuy An. Nhiều nông dân khi bừa kéo láng xong, xả nước ruộng chờ khô rồi dùng cây sào buộc bó rơm nhỏ trước đầu để khai thông rãnh nước. Cũng có người dùng cây sào buộc chắp cái vá múc canh để thực hiện công đoạn này. Sau khi khai thông đường nước, mọi người chờ rút nước là bắt đầu gieo sạ.

Nông dân xã Xuân Quang 3 (huyện Đồng Xuân) sạ lúa. Ảnh: LÊ TRÂM

Tát nước ruộng trũng

Cánh đồng Đội 1, thôn Phước Nhuận, xã Xuân Quang 3, huyện Đồng Xuân là cánh đồng trũng thấp nên những đám ruộng ở đây người dân gọi là ruộng rộc. Vùng miền núi, ban ngày trời nắng gắt nhưng chiều tối thường có mưa giông. Chiều sạ ruộng xong vừa bưng thúng về nhà, tối trời đổ mưa làm ruộng ngập úng, bà con nông dân phải túc trực, dùng nồi, thau, gàu sòng để tát nước. Chị Trịnh Thị Bảy, mặc áo trùm đầu chống nắng, vừa tát nước vừa cho hay: Cánh đồng này hễ đến mùa sạ ruộng là thường gặp mưa, bà con moi chỗ góc ruộng một cái hố sâu cho nước chảy dồn lại rồi tát. Đám nào ngập úng nặng tát bằng nồi, thau không khô thì phải dùng gàu sòng hoặc máy bơm.

Trong lúc nghỉ tay chờ nước chảy về đầy hố, ngồi trên bờ ruộng, mọi người cùng chuyện trò và chia nhau chùm nhãn mới cúng rằm, mấy trái khế xanh chấm muối ớt… rất vui vẻ.

Cánh đồng ruộng rộc Đội 7, thôn Phước Lộc, xã Xuân Quang 3, ban đêm người dân cũng tranh thủ ra thăm ruộng sạ, đắp lỗ mậu do cua đùn và tát nước. Ông Phan Văn Đen làm ruộng lâu năm ở đây cho biết: Ruộng ở đây ban đêm không làm siêng be bờ, đắp lỗ mậu do cua, lươn đùn thì nước tràn vào tát cả ngày không khô. Vì vậy, buổi tối ai cũng ra ruộng. Mùa sạ, trên cánh đồng có đủ thứ âm thanh, tiếng máy bơm, tiếng nồi thau tát nước, có người mở điện thoại nghe ca nhạc, cải lương…

Theo Sở NN&PTNT, vụ hè thu này toàn tỉnh gieo sạ khoảng 24.000ha. Tùy theo thời gian sinh trưởng của từng giống lúa và điều kiện cụ thể, ngành Nông nghiệp bố trí gieo sạ gọn, tập trung theo từng vùng để lúa trổ bông sau tiết lập thu (ngày 8/8), thu hoạch gọn trước ngày 20/9. Hiện nông dân tại các huyện Tuy An, Đồng Xuân, TX Đông Hòa, TX Sông Cầu, TP Tuy Hòa… đã gieo sạ trà sớm. Ngành Nông nghiệp khuyến cáo nông dân gieo sạ nhanh gọn, sử dụng giống lúa đạt tiêu chuẩn, thích nghi với từng tiểu vùng sinh thái, phù hợp với mùa vụ và thị trường tiêu thụ. Các địa phương, cơ sở sản xuất cần rà soát diện tích sản xuất lúa, chủ động cân đối nguồn nước, khoanh vùng sản xuất, tập trung chỉ đạo sản xuất cho từng vùng. Cùng với đó, các đơn vị, địa phương xây dựng phương án phòng chống hạn để chủ động khai thác sử dụng nguồn nước tiết kiệm và hiệu quả, hạn chế đến mức thấp nhất tác động xấu do hạn gây ra. 

MẠNH LÊ TRÂM