Thời gian qua, việc đình công ở các doanh nghiệp ở tỉnh ta chưa xảy ra, nhưng lãn công, khiếu nại, khiếu kiện về các chế độ cho người lao động (NLĐ) thì không ít. Điều này đòi hỏi tổ chức công đoàn cần phát huy hơn nữa vai trò của mình, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định trong các doanh nghiệp.

Công đoàn phát huy vai trò

Trên địa bàn Phú Yên hiện có 2.969 doanh nghiệp đăng ký hoạt động, trong đó số doanh nghiệp có tổ chức công đoàn chiếm tỉ lệ rất thấp. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ khi bị xâm phạm.

Trong 5 năm trở lại đây, tình hình tranh chấp lao động (TCLĐ) trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ta tuy diễn ra không nhiều nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như cuộc sống của NLĐ. Riêng năm 2016, toàn tỉnh đã xảy ra 3 vụ TCLĐ tập thể về quyền, lợi ích của NLĐ và chủ sử dụng lao động.

Các vụ việc xảy ra hầu hết liên quan đến việc thanh toán tiền lương và chế độ khi công ty ngừng hoạt động kinh doanh; quyền lợi của NLĐ về đơn giá tiền lương, tiền làm thêm giờ. Các vụ TCLĐ đều được LĐLĐ tỉnh phối hợp các sở, ngành, Ban quản lý Khu kinh tế, Sở LĐ-TB-XH… tổ chức hòa giải, đảm bảo quyền lợi, đáp ứng yêu cầu của NLĐ.

Theo bà Trịnh Thị Ngọc Thủy, Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật LĐLĐ, nguyên nhân chính của những vụ TCLĐ xuất phát từ quan hệ lao động - tiền lương; thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi; BHXH, BHYT, BHTN… Hầu hết các vụ TCLĐ chưa được xử lý theo đúng trình tự pháp luật quy định.

NLĐ tự phát tạm thời ngừng việc chưa có sự hòa giải của hòa giải viên lao động hay Hội Trọng tài lao động tỉnh; BCH Công đoàn chưa lấy ý kiến NLĐ và chưa có sự lãnh đạo của tổ chức công đoàn cơ sở tại doanh nghiệp… Tất cả các vụ tạm thời ngừng việc nêu trên là không đúng trình tự pháp luật quy định.

Với vai trò và chức năng bảo vệ quyền và lợi ích của NLĐ tại các doanh nghiệp, sau khi nắm thông tin phản ánh, tổ chức công đoàn đã kịp thời phối hợp với các ngành tích cực tham gia giải quyết nhiều vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp giữa NLĐ và chủ doanh nghiệp.

Tiêu biểu như giải quyết TCLĐ tại Công ty CP Foodtech chi nhánh Phú Yên (KCN Hòa Hiệp), Chi nhánh Công ty CP Vận tải biển Hoàng Anh tại Phú Yên và Công ty TNHH TS Phú Yên (TP Tuy Hòa) về đơn giá sản phẩm, làm thêm giờ, đóng BHXH, tăng ca, tiền lương khi chấm dứt hoạt động và cho thôi việc trái phép…

Sau khi nhận thông tin, Công đoàn phối hợp với Ban quản lý Khu kinh tế, Sở LĐ-TB-XH và một số đơn vị liên quan đã có buổi làm việc với NLĐ và lãnh đạo công ty. Kết quả, lãnh đạo công ty đồng ý giải quyết một số yêu cầu của NLĐ và NLĐ đồng ý cách giải quyết của doanh nghiệp. Ngoài tham gia giải quyết các vụ TCLĐ, tổ chức công đoàn còn tham gia giải quyết đơn thư khiếu nại khi NLĐ bị đơn phương chấm dứt hợp đồng, bố trí việc làm không phù hợp.

Đơn cử như giải quyết đơn thư khiếu nại của bà Châu Thị Liên là nhân viên kế toán làm việc tại Công ty TNHH Sanhua (KCN Hòa Hiệp). Bà Liên có hợp đồng lao động với công ty hết hạn từ tháng 3/2016; sau thời gian nghỉ thai sản (tháng 3-8/2016), đến tháng 9 bà Liên đi làm lại nhưng công ty bố trí làm công việc khác nên bà không đồng ý và có đơn khiếu nại. Sau khi nhận đơn thư, Công đoàn cùng Ban quản lý Khu kinh tế đã kiểm tra, nắm rõ sự việc tại đơn vị này. Kết quả, bà Liên được công ty hỗ trợ chi phí đi tìm việc khác và bà đồng ý.

Cần có giải pháp cụ thể

Trước tình hình trên, LĐLĐ tỉnh đã tập trung chỉ đạo các CĐCS trong doanh nghiệp chú trọng đối thoại, thương lượng, ký kết thỏa ước lao động như: Hướng dẫn BCH CĐCS trong phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức đối thoại tại nơi làm việc; tổ chức tập huấn về kỹ năng thương lượng tập thể cho đội ngũ cán bộ công đoàn...

Nói về giải pháp nhằm phòng ngừa TCLĐ trong các doanh nghiệp hiện nay, ông Hồ Hồng Nam, Phó Chủ tịch thường trực LĐLĐ tỉnh cho biết: “Cùng với thường xuyên chỉ đạo các cấp công đoàn trong tỉnh hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ, LĐLĐ tỉnh tiếp tục chú trọng nâng cao hoạt động của văn phòng tư vấn nhằm hỗ trợ, hướng dẫn cho các tổ tư vấn pháp luật tại các doanh nghiệp để trợ giúp pháp lý cho NLĐ trong trường hợp NLĐ bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng. Đồng thời tăng cường tuyên truyền các nội dung quy định của pháp luật liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ NLĐ, người sử dụng lao động”.

Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế Phú Yên, cho hay: Hiện nay, tổng số lao động tại các KCN tỉnh hơn 6.500 người, tất cả đều được doanh nghiệp ký hợp đồng lao động. Thời gian qua, Ban quản lý Khu kinh tế phối hợp với LĐLĐ tỉnh, Sở LĐ-TB-XH tổ chức các buổi tuyên truyền phổ biến các chính sách, pháp luật liên quan đến lao động như Bộ luật Lao động, Luật BHXH…

Đặc biệt, các đơn vị cũng phối hợp kiểm tra, thanh tra lao động đối với các công ty, doanh nghiệp hoạt động tại các KCN. Nhìn chung, các doanh nghiệp đã thực hiện theo các quy định pháp luật lao động như: trả lương không thấp hơn so với mức lương quy định, tham gia BHXH, BHYT cho phần lớn lao động đang làm việc…

THÁI NGỌC