Công nhân cắt gọt kim loại đang được thị trường lao động Hàn Quốc hợp tác tuyển dụng

Không phải vì trào lưu phim Hàn Quốc trên truyền hình mà nhiều người Việt Nam mơ về một cuộc sống sung túc ở xứ sở kim chi. Thực tế, điều kiện sống cũng như lao động ở đất nước này cao hơn so với nhiều nước trong khu vực châu Á. Mức lương tối thiểu 900 USD/tháng/người cộng với những khoản thu nhập tăng ca, các chế độ xã hội khác thực sự hấp dẫn lao động Việt Nam.

Ở Phú Yên, chương trình xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc bắt đầu từ năm 2005, tập trung vào 3 đầu mối là Trường Cao đẳng Xây dựng số 3, Trường Cao đẳng Công nghiệp Tuy Hoà (trước đây là Trường Trung cấp Công nghiệp Tuy Hoà) và Trường Cao đẳng Nghề Phú Yên (trước đây là Trường Trung cấp Nghề kỹ nghệ nghiệp vụ Phú Yên). Trong đợt đầu tiên, các trường rất khó khăn khi vận động các lao động trẻ đi lao động ở Hàn Quốc. Lý do là, người lao động còn chưa quen với việc bỏ ra một khoảng tiền lớn để đi làm thuê mà không biết kết quả thế nào. Ông Phạm Văn Tâm, Phó hiệu trưởng Trường Cao đẳng Xây dựng số 3 (thời điểm ấy là Trưởng phòng Đào tạo) nhớ lại: “Đợt đầu chúng tôi được Bộ Xây dựng phân bổ 30 lao động; Trường Cao đẳng Xây dựng miền Tây được phân bổ 70 lao động, nhưng trường này không nhận, lại “ấn” về Phú Yên. Lúc ấy, vận động ghê lắm mới đạt được chỉ tiêu trên giao. Nhưng sau đợt xuất khẩu đầu tiên thành công, mọi chuyện đã khác hẳn”. Nhiều lao động sang Hàn Quốc làm việc sau 2 tháng đã tiết kiệm đủ số tiền vay ban đầu để xuất cảnh. Những tháng sau, họ tích lũy để làm vốn, mua đất xây nhà ở quê… Anh Trần Xuân Bảy sau khi hết hợp đồng một năm, đã được chủ công ty ký gia hạn đến 3 năm với mức lương hơn 1.000USD/tháng. Anh Nguyễn Văn Phương ở xã Hoà Vinh (huyện Đông Hoà) sau 1 năm lao động tại Hàn Quốc đã gửi về nhà một khoản tiền khá lớn để trả nợ ngân hàng, đồng thời mua đất, xây nhà hơn trăm triệu. Có người may mắn được vào làm việc ở những công ty ăn nên làm ra, mức lương lên tới gần 2.000 USD/tháng. Hầu hết những người lao động sang Hàn Quốc đều có nguyện vọng được gia hạn hợp đồng càng lâu càng tốt.

Đến nay, Trường Cao đẳng Xây dựng số 3 đã xuất khẩu sang Hàn Quốc 252 lao động là học sinh, sinh viên của trường. Nói về tiêu chuẩn để được chọn lựa, ông Tâm cho hay: “Kể từ năm 2006, việc chọn học sinh để đưa vào diện có thể xuất khẩu sang Hàn Quốc trở nên khắt khe hơn, bởi chỉ tiêu ít (mỗi đợt 30 lao động), trong khi số học sinh đăng ký cao gấp chục lần. Vì thế, tất cả những tiêu chí xét ưu tiên như đối tượng chính sách, gia đình có công, khu vực nông thôn, miền núi, bộ đội xuất ngũ, học lực, đạo đức… đều được vận dụng”.

Quy trình tuyển chọn lao động xuất khẩu sang Hàn Quốc khá chặt chẽ. Sau khi được chọn bước một, người lao động phải trải qua đợt kiểm tra sức khỏe. Những người mắc các bệnh truyền nhiễm, viêm gan siêu vi B, HIV/AIDS… lập tức bị loại. Những người khoẻ mạnh được tham gia lớp học tiếng Hàn. Tốt nghiệp khoá học này, họ phải nói thông, viết thạo trước những sát hạch viên người Hàn Quốc. Tiếp tục, họ được học định hướng (về nghề nghiệp, văn hoá ứng xử, quy tắc làm việc trên dây chuyền sản xuất hiện đại trong các nhà máy, công ty…). Sau đó, phải khám sức khoẻ lần cuối tại những bệnh viện được chỉ định, trước khi hoàn tất các thủ tục xuất cảnh. Người lao động phải bỏ ra gần 20 triệu VNĐ để hoàn thành tất cả thủ tục.

Chương trình này được áp dụng cho những đầu mối được phép đào tạo xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc. Trường Cao đẳng Nghề Phú Yên, từ năm 2005 đến nay, mới chỉ đưa được 53 lao động xuất khẩu sang Hàn Quốc. Bà Nguyễn Thị Hồng Hoa, cán bộ phòng Đào tạo Trường Cao đẳng Nghề Phú Yên cho biết: Năm 2005 xuất khẩu 42 lao động, năm 2006 có 9 chỉ tiêu, nhưng chỉ đi được 8 lao động. Đợt 1 năm 2007, Cục Quản lý lao động nước ngoài phân cho trường 56 chỉ tiêu. Nhưng đến nay, mới chỉ 3 lao động đã đi sang Hàn Quốc, 15 lao động đang học định hướng, số còn lại đang tiếp tục tuyển chọn và làm các thủ tục cần thiết.

Số lượng lao động xuất khẩu ở trường này thấp, ngoài nguyên nhân tuyển chọn khắt khe còn do tâm lý chưa mặn mà với việc xuất khẩu lao động, dù sang Malaysia hay Hàn Quốc. Ông Phạm Văn Tâm, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Xây dựng số 3 phân tích: “Trường tôi dễ dàng tuyển dư số lượng là do học sinh từ rất nhiều tỉnh, nhất là các tỉnh phía Bắc, rất nhạy trong vấn đề xuất khẩu lao động, bởi anh em, bạn bè, họ hàng của họ đã đi rồi. Còn người Phú Yên có tâm lý ngại lao động xa nhà.

Từ năm 2007, ngoài quy trình xét tuyển nêu trên, đối với lao động ngành xây dựng phải trải qua một đợt kiểm tra chuyên môn, tay nghề tại Hà Nội do người Hàn Quốc trực tiếp giám sát. Nếu đường bay, kẻ chỉ không thành thục là coi như mất những khoản tiền bỏ ra để học tiếng Hàn, học định hướng, khám sức khoẻ… Điều này buộc các trường đào tạo nghề và người lao động có trách nhiệm hơn để có tay nghề thực sự.

TRẦN QUỚI