Luật Công đoàn (sửa đổi) năm 2012 và Nghị định 191/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định tất cả các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế không phân biệt nơi đã thành lập hay chưa thành lập tổ chức công đoàn đều phải có nghĩa vụ đóng kinh phí công đoàn (KPCĐ) bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, hiện trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều doanh nghiệp chưa thực hiện tốt việc đóng KPCĐ, nhất là những doanh nghiệp ngoài nhà nước, nơi chưa có tổ chức công đoàn.

Nhiều doanh nghiệp không đóng phí công đoàn

Toàn tỉnh hiện có khoảng 2.200 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất kinh doanh, thu hút hơn 56.300 lao động đến làm việc nhưng chỉ có gần 1.000 doanh nghiệp đã lập công đoàn cơ sở, số còn lại vẫn chưa có tổ chức công đoàn. Trong khi theo quy định, doanh nghiệp có tổ chức công đoàn hay không có tổ chức công đoàn cũng phải trích nộp 2% quỹ lương đóng BHXH để đóng KPCĐ. Bà Phạm Thị Ngọc Tú, Phó Chủ tịch, kiêm Trưởng Ban Tài chính LĐLĐ tỉnh, cho biết: “Để kịp thời triển khai việc thu nộp KPCĐ theo quy định mới, các cấp công đoàn đã ký kết quy chế phối hợp với Cục Thuế, đồng thời phối hợp với các ngành chức năng (Tài chính, Kho bạc Nhà nước, BHXH) nhằm thực hiện đúng, tốt hơn trong thu KPCĐ, hỗ trợ kinh phí đảm bảo hoạt động công đoàn cơ sở và cấp trên cơ sở… Tuy nhiên, việc thu KPCĐ vẫn đang đặt ra nhiều khó khăn cho công đoàn các cấp. Nhiều doanh nghiệp thiếu trách nhiệm trong việc trích nộp, nhất là những doanh nghiệp ngoài nhà nước, nơi chưa có tổ chức công đoàn”.

Qua hơn 3 năm thực hiện thu KPCĐ theo quy định mới, hàng năm đều đạt cao hơn với kế hoạch (năm 2013: 64%, năm 2014: 104%, năm 2015: 112% và 9 tháng đầu năm 2016: 75%) nhưng nguồn thu chủ yếu tập trung ở khu vực hành chính sự nghiệp, còn khu vực sản xuất kinh doanh vẫn còn ở mức khiêm tốn.

Để thực hiện tốt việc thu KPCĐ, các cấp công đoàn đã tích cực tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp ngoài nhà nước, nơi chưa có tổ chức công đoàn tham gia đóng KPCĐ. Nhiều doanh nghiệp có quan hệ lao động ổn định, có số lượng lao động đông, hoạt động công đoàn đi vào nề nếp, minh bạch trong thu chi đã thực hiện đúng việc trích nộp KPCĐ như: DNTN Hồng Ngọc, Công ty TNHH Kính mắt Sài Gòn, Công ty CP An Hưng, Công ty CP Vật liệu xây dựng Phú Yên, Công ty TNHH Cà Phê Huy Tùng. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn nhiều doanh nghiệp thiếu trách nhiệm trong việc trích nộp KPCĐ với nhiều lý do như làm ăn thua lỗ, công nhân làm việc không ổn định, hàng hóa không xuất bán được. Ông Nguyễn Xuân Thanh, Chủ tịch CĐCS Công ty CP Vật liệu xây dựng Phú Yên, cho biết: “Hàng năm, công ty đều thực hiện tốt việc trích nộp KPCĐ theo quy định. Nhờ vậy, CĐCS công ty có kinh phí bảo đảm các hoạt động tổ chức vui chơi giải trí, tặng quà trong những ngày lễ, tết và hỗ trợ công nhân viên, lao động khi ốm đau, gặp khó khăn đột xuất…”.

Nói về những bất cập, khó khăn khi thu KPCĐ trong doanh nghiệp, ông Lương Công Hạnh, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP Tuy Hòa, cho hay: Tình trạng các doanh nghiệp “lách luật” viện cớ kinh doanh theo kiểu nhỏ lẻ, không ổn định, thuê lao động theo thời vụ nên không đóng KPCĐ xảy ra thường xuyên. Điều này vô tình làm mất đi quyền lợi của NLĐ cũng như gây thất thoát quỹ BHXH và KPCĐ. Theo ông Hạnh, cái khó hiện nay là dù đã có chế tài xử phạt (theo Nghị định 95/2013/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực lao động và Nghị định88/2015/NĐ-CPsửa đổi, bổ sung, quy định về mức phạt đối với doanh nghiệp không đóng hoặc chậm đóng KPCĐ), nhưng vẫn chưa có văn bản nào hướng dẫn, quy định cụ thể cơ quan, hay tổ chức nào được quyền xử phạt và số tiền xử phạt sẽ do ai quản lý.

Các giải pháp khắc phục

Theo LĐLĐ tỉnh, để khắc phục tình trạng nhiều doanh nghiệp ngoài nhà nước chây ỳ, không đóng KPCĐ trong năm 2016 và các năm tiếp theo, công đoàn cấp trên cơ sở trực tiếp là LĐLĐ các huyện, thành phố, thị xã, công đoàn ngành đã được LĐLĐ tỉnh phân cấp quản lý tài chính tăng cường tập huấn, tuyên truyền để cán bộ công đoàn cơ sở và chủ doanh nghiệp hiểu rõ tầm quan trọng của việc đóng KPCĐ và các nội dung cơ bản của Luật Công đoàn, Nghị định 191/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về tài chính công đoàn và Điều 24c vi phạm quy định về đóng KPCĐ của Nghị định 88/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Ông Mã Quang Hưng, Phó Chủ tịch Công đoàn Khu kinh tế, cho biết: “Định kỳ hàng quý, chúng tôi đều kiểm tra, lập biên bản xử phạt các doanh nghiệp chưa đóng KPCĐ. Đồng thời nắm chắc số lượng doanh nghiệp trong các khu công nghiệp tham gia thực hiện tài chính công đoàn đểvận động, thuyết phục, gửi công văn nhắc nhở, đôn đốc đóng KPCĐ theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”.

Bà Phạm Thị Ngọc Tú chia sẻ: Cục Thuế, BHXH và LĐLĐ tỉnh phải thường xuyên thông tin với nhau để có số liệu chính xác về doanh nghiệp và quỹ lương đóng BHXH của các doanh nghiệp làm cơ sở đôn đốc thu phí công đoàn. Đồng thời phối hợp với các ngành chức năng thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra, nhắc nhở và lập biên bản xử phạt. Những đơn vị nào còn nợ trích treo mà không chuyển, những đơn vị nào không trích treo mà cũng không trích chuyển, hay những đơn vị nợ dây dưa lâu dài thì chúng tôi sẽ làm tờ trình UBND tỉnh để có biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

Để việc thu KPCĐ đạt hiệu quả, LĐLĐ tỉnh sẽ tiếp tục mở các lớp tập huấn, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho cán bộ công đoàn, có chế độ khen thưởng đối với những người tích cực trong thu 2% phí công đoàn… Chỉ có như vậy, việc thu KPCĐ mới diễn ra thuận lợi, giúp công đoàn các cấp có thêm điều kiện hoạt động, chăm lo tốt hơn nữa đời sống vật chất và tinh thần NLĐ.

NGỌC HÂN