Xã Ea Bia nằm ngay bên cạnh thị trấn Hai Riêng của huyện Sông Hinh, nhưng đời sống của đại bộ phận nhân dân còn nhiều khó khăn nên tiếp tục được đầu tư Chương trình 135 giai đoạn 2. Đâu là nguyên nhân khiến Ea Bia vẫn còn là xã đặc biệt khó khăn?
Nước sạch được đầu tư từ chương trình 134 cung cấp đến từng hộ dân ở xã Ea Bia – Ảnh: N.TRƯỜNG
Xã Ea Bia nằm về phía đông nam thị trấn huyện lỵ Sông Hinh, có diện tích tự nhiên 2.713 ha và dân số 2.207 người, trong đó người dân tộc thiểu số chiếm 89,4%. Hạ lưu sông Hinh chảy qua địa phận của xã Ea Bia chia cắt buôn Chách ở bờ nam và 6 buôn nằm dọc theo bờ bắc. Từ trung tâm xã đến buôn Chách phải vòng qua thị trấn Hai Riêng xuống xã Đức Bình Đông, theo đường vào đập tràn hồ thuỷ điện Sông Hinh, rồi đi ngược trở lại với đoạn đường gần 15 km.
Những năm qua, Ea Bia được đầu tư xây dựng nhiều công trình hạ tầng thuộc các dự án Chương trình 135, 134, hạ tầng nông thôn dựa vào cộng đồng, tập trung nâng cấp đường giao thông trong các buôn, cải tạo đồng ruộng, phát triển thuỷ lợi, phát triển lưới điện cung cấp đến 97% hộ được sử dụng, cung cấp nước sạch đến từng hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở 5/7 buôn, xây dựng nhà rông văn hoá, phòng lớp học đến từng buôn, 74 hộ đồng bào dân tộc thiểu số được hỗ trợ xây lại nhà ở khang trang. Nhờ vậy, diện mạo buôn làng đổi thay đáng kể, đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. Tuy vậy, do những điều kiện đặc thù của xã miền núi, sản xuất nông nghiệp nơi đây kém phát triển nên cuộc sống của một bộ phận nhân dân vẫn còn khó khăn, thu nhập bình quân đầu người mới đạt 2 triệu đồng/năm, chỉ bằng 50% so với bình quân chung của huyện; toàn xã còn 221 hộ nghèo chiếm 42,54%. Vì vậy mà Ea Bia chưa thoát khỏi xã đặc biệt khó khăn.
Đời sống của người dân ở Ea Bia chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ người dân ở đây thiếu đất sản xuất. Ông Ma Vinh, cán bộ địa chính xã Ea Bia cho biết: Toàn xã có 1.893 ha đất sản xuất nông nghiệp nhưng có đến 30% diện tích do người dân các xã xâm canh. Theo điều tra của Phòng Dân tộc huyện Sông Hinh, bình quân đất sản xuất ở Ea Bia chỉ có 0,4ha/người, trong xã có 219 hộ đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất sản xuất. Năm vừa qua, toàn xã đưa vào gieo trồng được 926 ha, gồm 142 ha lúa nước, 73 ha lúa rẫy, 22 ha bắp, 70 ha mía, 290 ha sắn, 320 ha mè và đâïu đỏ, 20 ha dưa lấy hạt… Chăn nuôi đại gia súc là thế mạnh của miền núi, nhưng do Ea Bia thiếu đồng cỏ nên việc phát triển đàn bò cũng hạn chế.
Tìm hướng thoát nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số, huyện Sông Hinh chủ trương phát triển lúa nước nhằm giải quyết lương thực tại chỗ, từ đó đẩy mạnh chuyển đổi cây trồng trên diện tích đất nương rẫy bằng các cây công nghiệp có hiệu quả kinh tế. Tại Ea Bia, bên cạnh hỗ trợ cho người dân khai hoang tận dụng đất ven sông, suối để sản xuất lúa nước, huyện đã ưu tiên sử dụng vốn Chương trình 134 san ủi đồng ruộng hơn 40 ha ở hai buôn Dành A, Dành B và xây dựng hệ thống kênh mương dài 7 km lấy nước từ đập dâng Ea Trol. Tuy nhiên công trình này nhiều năm qua chưa phát huy tác dụng như mong muốn do nước không đến được đồng ruộng. Trước vụ đông xuân này, huyện đã củng cố lại đội quản lý thuỷ nông điều tiết nước hợp lý nên mới đưa nước đến được đồng ruộng Ea Bia. Lúc này, lúa đông xuân vụ 2006- 2007 đã trải màu xanh, còn con kênh xây kiên cố vẫn ăm ắp nước hứa hẹn một vụ mùa khá hơn. Tuy nhiên xem kỹ từng chân ruộng, chúng tôi nhận thấy lúa phát triển không đều, nơi này xanh tươi mơn mởn, nơi khác lại ngả màu vàng do “đói” phân. Điều này cho thấy bà con chưa nắm chắc kỹ thuật thâm canh lúa nước. Ông Niê Y Son, cán bộ xã Ea Bia cho biết: Vụ đông xuân này cả xã đưa vào sản xuất được 104 ha lúa nước, tăng gần 20 ha so với vụ đông xuân trước, nhiều nhất là ở các buôn Dành A và Dành B với hơn 50 ha, song hiện tại toàn xã đã có 20 ha bị hạn do thiếu nước và có khả năng mất trắng. Còn năm trước, tuy thời tiết thuận lợi nhưng năng suất lúa của xã cũng chỉ đạt bình quân 35 tấn/ha.
Trong khi đó, phần lớn đất canh tác của Ea Bia là nương rẫy ven đồi núi thuộc loại đất thịt nạêng lẫn đá cuội hoặc sạn ruồi đã bạc màu và sản xuất lệ thuộc vào điều kiện tự nhiên nên năng suất các loại cây trồng đều thấp. Năm vừa qua được đánh giá là thời tiết thuận lợi nhưng năng suất sắn chỉ đạt 15 tấn/ha, mía đạt 35 tấn/ha, mè đạt 0,5 tấn/ha. Do vậy mà hiệu quả kinh tế mang lại cho người dân cũng không cao. Điều này đòi hỏi cần tăng cường công tác khuyến nông cho bà con để nâng cao hơn nữa năng suất cây trồng.
Tuy là xã miền núi nhưng Ea Bia chỉ có 191 ha đất lâm nghiệp, trong đó đất có rừng 50 ha, tính ra độ che phủ của rừng chỉ chiếm 18,4%. Trong khi, đất đai ở đây qua nhiều năm khai thác đã bạc màu thì trồng rừng là hướng đi tỏ ra thích hợp cho Ea Bia. Ông Nguyễn Văn Sỹ, cán bộ Phòng Dân tộc huyện Sông Hinh, cho biết: Hiện nay trồng rừng kinh tế rất có hiệu quả, sau khi trồng chừng 5 năm, bắt đầu thu hoạch thì mỗi ha cũng có giá trị trên 50 triệu đồng. Hơn nữa khi có rừng sẽ tạo thảm thực bì để có thể phát triển chăn nuôi bò đàn và rừng còn có tác dụng chống xói mòn đất giữ độ ẩm cho đất góp phần tăng năng suất các loại cây trồng khác. Vấn đề đặt ra, là có dự án đầu tư trồng rừng hoặc có nguồn vốn hỗ trợ bà con trồng rừng và giúp đỡ bà con có thu nhập khác trong thời gian chờ đến khi thu hoạch rừng. Bên cạnh đó, nằm cạnh thị trấn Hai Riêng đang có điểm công nghiệp cũng là cơ hội cho Ea Bia giải quyết lao động và phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp để tăng thu nhập cho người dân. Đây cũng là một hướng đi mới cho Ea Bia để vươn lên thoát nghèo.
Hiện tại, Ea Bia đang được tiếp tục đầu tư từ các Chương trình 134, 135, trong đó bên cạnh tiếp tục đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầng còn có các nội dung giải quyết đất sản xuất, hỗ trợ phát triển sản xuất. Nếu sử dụng có hiệu quả những nguồn vốn đó, hy vọng bà con các dân tộc thiểu số của xã miền núi này sẽ có cuộc sống ổn định hơn và Ea Bia sớm ra khỏi xã đặc biệt khó khăn.
NGUYÊN TRƯỜNG
