Trước đây, cây khổ qua rừng (mướp đắng) mọc rất nhiều trong rừng tự nhiên, song hiện loại thân dây leo này không còn nhiều do người dân đổ xô đi vặt lá, nhổ tận gốc đem bán. Biết được công dụng đặc biệt trong y học cổ truyền và hiện đại, thời gian gần đây một số người đi tìm hạt giống về trồng trong vườn nhà, cho lá, hoa vàng sặc sỡ và khổ qua rừng sai trái không khác gì cây mọc trong rừng.

Cây cho trái sai, đều không khác gì khổ qua nhà - Ảnh: P.NAM

Khác với khổ qua nhà, trái khổ qua rừng nhỏ, tròn, vỏ mấu nhọn, đắng và có dược tính cao hơn. Trong y học cổ truyền, từ lá, dây, quả và hạt khổ qua rừng có công dụng chữa nhiều bệnh khác nhau.

Cây có tính hàn, không độc, tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, trừ phiền, trừ đờm, cắt cơn ho bệnh phổi. Theo y học hiện đại, khổ qua rừng có tác dụng diệt vi khuẩn, virus, chống lại các tế bào ung thư, hỗ trợ tốt cho bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng tia xạ, chống lão hóa, các bệnh về tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, tổn thương thần kinh, viêm đường tiết niệu, tiểu đường, ngăn chặn sự hấp thu glucose vào tế bào, ức chế hoạt tính các men tổng hợp glucose, giúp cơ thể tăng tiết insulin… Đặc biệt, cây có công dụng rất tốt với bệnh nhân tiểu đường. Ngoài ra, khổ qua rừng có tác dụng ngừa thai (phụ nữ đang mang thai hoặc muốn có con không nên dùng). Tuy nhiên, phụ nữ muốn giảm cân nên uống hoặc ăn khổ qua rừng thường xuyên có tác dụng tiêu hao lượng mỡ và ức chế sự thèm ăn.

Hiện nay, nhiều người lấy dây và lá tươi đem giã, nấu lấy nước uống hằng ngày, hay đem phơi khô để dành. Những năm gần đây, khổ qua rừng được dùng làm món đặc sản trong thực đơn của các nhà hàng lớn, được nhiều người ưa chuộng vì không nhiễm thuốc bảo vệ thực vật, không có phân bón và thuốc hóa học.

PHƯƠNG NAM