Đề án Sàng lọc trước sinh và sơ sinh nằm trong dự án Nâng cao chất lượng giống nòi tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011-2015, được triển khai từ cuối năm 2011. Thế nhưng vẫn còn nhiều bà mẹ chưa biết tới cũng như chưa hiểu rõ về ý nghĩa của đề án này.
Lấy máu gót chân để kiểm tra sức khỏe trẻ em - Ảnh: D.ANH
Theo thống kê của Chi cục DS-KHHGĐ Phú Yên, mỗi năm, Việt Nam có hơn 1 triệu trẻ em được sinh ra, trong đó có 10.000-20.000 trẻ sinh ra thiếu men G6PD; hơn 1.000 trẻ bệnh down; gần 1.000 trẻ bị dị tật ống thần kinh; gần 300 trẻ bị suy giáp bẩm sinh… khiến trẻ sinh ra có thể tử vong hoặc trở thành gánh nặng về mặt tâm lý, kinh tế cho gia đình và xã hội nếu còn sống.
Sàng lọc trước sinh bằng cách siêu âm đo độ mờ da gáy nhằm phát hiện bệnh rối loạn di truyền (down, edward), dị tật ống thần kinh (thoát vị màng não tủy, nứt đốt sống, thai vô sọ) và nhiều bệnh do rối loạn cấu trúc nhiễm sắt thể. Sàng lọc sơ sinh bằng cách lấy máu gót chân trẻ sơ sinh để phát hiện các bệnh lý về nội tiết và chuyển hóa (thiếu men G6PD, thiểu năng tuyến giáp bẩm sinh).
Bác sĩ Vũ Ngọc Dững, Phó chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, cho biết: “Trong hầu hết các buổi tập huấn sàng lọc trước sinh và sơ sinh, có đến hơn 90% các bà mẹ đồng ý sử dụng biện pháp kỹ thuật sàng lọc, chứng tỏ các bà mẹ rất ủng hộ đề án này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bà mẹ, nhất là ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa chưa hiểu rõ ý nghĩa của đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh nên không tham gia đề án. Mục tiêu hàng đầu mà Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh trong giai đoạn 2011-2015 đưa ra là nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân về đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh”.
Sàng lọc trước sinh và sơ sinh nhằm phát hiện sớm tật bệnh của thai nhi và trẻ sơ sinh để kịp thời phòng ngừa, chữa trị, giảm thiểu số lượng thai kỳ dị tật bẩm sinh và số trẻ chậm phát triển về thể chất và tinh thần. Đây là tiền đề giúp cho ra đời những công dân khỏe mạnh trong tương lai.
Năm 2012, 100% các bệnh viện tuyến huyện đã triển khai chương trình sàng lọc sơ sinh và bước đầu thực hiện chương trình sàng lọc trước sinh. Theo Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, trong 10 tháng đầu năm 2012, Chi cục đã tiến hành sàng lọc trước sinh cho 943 bà mẹ mang thai, phát hiện 1 trường hợp bị dị tật quẹo bàn chân và được bác sĩ tư vấn nên bà mẹ chủ động sinh ở Trung tâm Chỉnh hình và phục hồi chức năng Quy Nhơn (Bình Định). Trong 250 trẻ sơ sinh được lấy máu gót chân thì phát hiện 1 trường hợp trẻ sơ sinh bị suy giáp trạng bẩm sinh.
Đề án triển khai nhân rộng sẽ mang một ý nghĩa thiết thực đối với việc nâng cao chất lượng dân số của Việt Nam. Tuy nhiên, kinh phí dành cho đề án hạn chế, nên chỉ tiêu ngành Dân số Phú Yên đặt ra trong năm 2012 chỉ 2% bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh và 6% trẻ sơ sinh được lấy máu gót chân. Một khó khăn khác là, mẫu giấy lấy máu gót chân trẻ sơ sinh do Trung tâm sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Trường Đại học Y dược Huế cung cấp cho Phú Yên thường muộn hơn thời gian quy định, gây trở ngại cho công tác triển khai thực hiện đề án.
Dù còn một số khó khăn, nhưng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã chuẩn bị sẵn sàng nhân lực và trang thiết bị phục vụ, nhân rộng Đề án Sàng lọc trước sinh và sơ sinh, phấn đấu đến năm 2015 toàn tỉnh sẽ đạt 30% trẻ được sàng lọc trước sinh và sơ sinh.
DIỆU ANH
