Hỏi: Vừa rồi tôi đi kiểm tra sức khỏe, qua siêu âm bác sĩ phát hiện trong túi mật có sỏi. Bệnh này nguyên nhân từ đâu, nên kiêng cữ gì, có cần điều trị gì không?
Nguyễn Thị Xuân Lan (phường 9, TP Tuy Hòa)
Trả lời: Túi mật là cơ quan hình quả lê dài khoảng 6cm, nằm ngay dưới gan ở bờ sườn phải, làm chức năng là “bình” chứa dịch mật. Dịch mật do gan sản xuất, được dẫn qua hệ thống đường mật để đổ vào ruột giúp tiêu hóa thức ăn (chủ yếu là dầu mỡ); một phần dịch mật sẽ được giữ lại và cô đặc ở túi mật.
Thành phần chủ yếu của mật là cholesterol và leucithin được hòa tan bởi các muối mật. Trường hợp mật chứa cholesterol quá mức bão hòa, thì hình thành những tinh thể, rồi thành sỏi. Sỏi có thể lớn, nhỏ, một hoặc nhiều viên. Ngoài ra, sự chít hẹp hoặc dị dạng của đường mật, hoặc do giun chui lên đường mật bị chết, các sắc tố mật kết tụ quanh xác giun lâu ngày thành sỏi mật.
Một số yếu tố có thể góp phần tạo sỏi mật như: việc nhịn ăn sáng thường xuyên, hay để bụng đói quá lâu. Ăn nhiều thức ăn ngọt trong thời gian dài cũng gây ra sỏi mật. Lượng đường sử dụng quá nhiều sẽ làm gia tăng sự tiết insulin và tăng nhanh sự tích lũy cholesterol làm mất tỉ lệ cân bằng giữa cholesterol với các thành phần trong mật, gây kết tủa cholesterol. Sử dụng quá nhiều đường còn làm cho mỡ tự chuyển hóa, làm tăng tiết cholesterol thúc đẩy nhanh sự phát sinh bệnh sỏi. Chế độ ăn quá nhiều chất béo (mỡ động vật) cũng sẽ làm thay đổi thành phần dịch mật và có thể gây sỏi.
Nữ giới, người trên 60 tuổi, những người bị béo phì, bệnh tiểu đường dễ bị sỏi mật. Với những sỏi mật không gây triệu chứng thì có thể theo dõi và chưa cần phải điều trị. Trong trường hợp người có sỏi mật và túi mật viêm cấp tính thì cần mổ cắt bỏ túi mật. Với tiến bộ ngày nay, có thể cắt túi mật bằng nội soi, ít đau, có thể xuất viện 2-3 ngày sau mổ.
Nếu sỏi nhỏ cỡ dưới 5mm, túi mật còn khả năng co bóp tốt, có thể điều trị bằng thuốc uống làm tan sỏi như Ursolvan. Tuy nhiên, thuốc chỉ dùng cho những trường hợp sỏi cholesterol không bị vôi hóa. Thuốc phải uống liên tục từ 6-12 tháng, bệnh hay bị tái phát sau khi ngưng điều trị.
Bác sĩ ĐOÀN VĂN HẢI
