Hỏi: Tôi có cháu nhỏ 3 tuổi, thường hay bị sốt. Đi khám, bác sĩ cho thuốc không rõ loại. Ở nhà tôi thường cho cháu uống Paracetamol, uống nhiều thuốc hạ nhiệt có hại gì không. Nếu không đi khám bác sĩ được, có thể cho uống thuốc gì khác thưa bác sĩ?
Đoàn Thị Thanh Hoa (xã Hòa An, huyện Phú Hòa)
Trả lời: Sốt là chứng thường gặp ở trẻ nhỏ 1-3 tuổi. Có nhiều nguyên nhân gây sốt ở trẻ em, nhưng thông thường nhất là do các loại siêu vi trùng gây bệnh ở đường hô hấp. Các siêu vi trùng này có khi chỉ gây sốt nóng đến 39-400C, kéo dài nhiều ngày; có khi sốt kèm theo ho, chảy mũi nước. Vì các bệnh do siêu vi trùng thường không có thuốc đặc trị, nên đối với các trường hợp trên, việc điều trị cho trẻ chủ yếu là chăm sóc, nuôi dưỡng và đa số bệnh tự khỏi sau vài ngày.
Sốt là một phản xạ tự nhiên, có tác dụng giúp cơ thể tiêu diệt vi trùng. Như vậy không phải mọi trường hợp trẻ sốt đều phải uống thuốc hạ nhiệt:
- Tốt nhất cần sắm một cái cặp nhiệt độ loại dùng cho trẻ. Với trẻ dưới 5 tuổi, nên đo thân nhiệt ở trực tràng. Đặt bé nằm sấp trong lòng, 1 tay giữ mông, thoa một ít dầu ăn để làm trơn đầu nhiệt kế rồi từ từ đưa vào hậu môn trẻ. Để khoảng 2 phút rồi lấy ra xem nhiệt. Xong rửa nhiệt kế bằng xà phòng. Có thể dùng loại nhiệt kế đeo tai.
- Trẻ sốt dưới 390C, không cần hạ nhiệt. Cần có người thường xuyên chăm sóc theo dõi để trẻ an tâm; xoa nắn chân tay, vuốt nhẹ lưng từ cổ đến cuối mông trẻ nhiều lần giúp máu huyết lưu thông.
- Trẻ sốt thường biếng ăn, nhưng cần cho trẻ uống đủ nước. Nếu trẻ đang bú mẹ, tiếp tục cho trẻ bú; chọn loại nước uống trẻ vẫn thích như nước cam, nước chanh, dừa, có pha chút muối (0,5gram/100ml, độ mặn như nước mắt), có thể cho trẻ uống dung dịch bù nước ORS, 1 gói pha trong 1 lít nước chín; hoặc dạng viên Hydrite, mỗi viên pha trong 200ml nước chín.
- Đặt trẻ nằm nghỉ nơi thoáng mát, tránh ôm chặt trẻ trong lòng hoặc đắp chăn, bọc khăn nhiều (mặc dù trẻ kêu lạnh), có thể làm tăng thân nhiệt của trẻ.
- Trẻ sốt từ 390C trở lên cần cho uống thêm thuốc hạ nhiệt, thông thường nhất là loại paracetamol (acetaminophel) với liều 10mg/kg cân nặng mỗi lần, cách 4-6 giờ 1 lần. Chú ý đọc kỹ hàm lượng thuốc ghi trên bao gói để phân liều cho đúng. Trong những ngày bệnh có sốt cần cho uống thuốc đều theo liều đã chỉ định, chứ không phải khi thấy sốt mới cho uống. Có thể dùng loại thuốc đặt hậu môn, ngày 2 lần. Uống nhiều thuốc paracetamol hoặc quá liều có thể gây độc cho gan.
- Nếu chưa đến giờ uống thuốc mà trẻ vẫn sốt cao thì dùng biện pháp hạ sốt bằng cách lau mình bằng nước ấm. Pha nước ấm (nhúng tay vào được) lau đều khắp người cho trẻ, khi nước bốc hơi khô thì lau lại. Theo dõi khi nhiệt độ giảm còn 37-380C thì ngừng lau.
- Trường hợp trẻ sốt cao kéo dài trên 3 ngày, sốt kèm ho nhiều, tím tái, lồng ngực bị co rút, thóp (mỏ ác) phồng, cứng gáy; hay sốt cao kéo dài trong mùa có dịch sốt xuất huyết, cần đưa trẻ đến bác sĩ.
Bác sĩ ĐOÀN VĂN HẢI
