Hỏi: Chúng em đang chuẩn bị cho chuyến dã ngoại. Vậy cần chuẩn bị những gì để phòng ngừa say nắng, xin bác sĩ chỉ giúp.
Nguyễn Phúc Thành (Phường 2, TP Tuy Hòa)
Trả lời: Say nắng là do tác dụng trực tiếp của tia nắng mặt trời chiếu thẳng vào đầu không có che nón, mũ, gây rối loạn trung tâm điều nhiệt; do cơ thể bị mất nhiều nước dưới tác động của sức nóng, gây cô đặc máu, tụt huyết áp, suy thận.
Triệu chứng của say nắng gồm: mệt mỏi, hoa mắt, mặt đỏ, khát nước, đau cơ bắp, buồn nôn hoặc nôn. Các biểu hiện nặng hơn gồm mặt tái nhợt, da tím tái, vã mồ hôi (có khi không), vật vã, mê sảng, co giật. Nhiệt độ cơ thể có thể lên đến 41-420 C, thở nhanh, tim nhanh, mạch yếu.
Say nắng là trường hợp cấp cứu, nên mọi hành động đối với nạn nhân đều phải nhanh chóng. Đầu tiên cần khẩn trương đưa nạn nhân vào nơi có bóng mát, nới rộng quần áo, nếu mặc nhiều phải bỏ bớt ra, tạo không khí thoáng. Sau đó nếu bị say nắng nhẹ, cần lau nước mát khắp người cho bốc hơi (phải liên tục thay khăn ướt), quạt cho nạn nhân. Cho uống nước ấm có pha chút muối, uống từ từ từng ngụm nhỏ, hết khát thì thôi. Có thể cho uống nước khoáng. Nếu có dung dịch ORS pha uống càng tốt, 1 gói pha trong một lít nước chín hoặc dùng dạng viên (Hydrit table), 1 viên trong 200ml nước (5 viên /lít). Chú ý cần pha đúng tỉ lệ mới có tác dụng.
Trường hợp nặng, cho nạn nhân vào bồn tắm có nước mát, khi nhiệt độ cơ thể trở về 38-390C thì đem ra lau khô, mặc sạch. Hoặc lau nước đá khắp mình, đồng thời xoa bóp cơ thể liên tục. Đa số trường hợp chỉ cần sơ cứu tốt là đủ.
Trường hợp bị hôn mê, co giật phải chuyển nhanh nạn nhân đến các cơ sở y tế gần nhất.
Đề phòng say nắng, khi làm việc, sinh hoạt, đi ngoài trời nắng nên mặc quần áo rộng, thoáng, màu sáng; đội nón mũ rộng vành, tránh cởi trần. Lúc khát có thể ăn các loại trái cây nhiều nước như dưa hấu, uống đủ nước (nước chín, nước trà, nước chè xanh, nước khoáng, nước trái cây), có thể đến 3-4 lít nước/ ngày. Gặp trời nắng gắt, cần đội nón mũ rộng đủ che cả gáy. Khi đi chơi, du lịch có thể cho nước vào bình xịt, khi bị nóng quá thì xịt lên mặt, đầu, ngực. Như vậy đi dã ngoại, ngoài chuẩn bị đủ nước uống, có thể cần thêm vài gói hoặc viên ORS, mua ở các hiệu thuốc tây.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
