Nhân Tuần lễ nuôi con bằng sữa mẹ (từ ngày 1 đến 7/8), Báo Phú Yên có cuộc phỏng vấn bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản, Chủ tịch Hội Y tế thôn bản tỉnh về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ.
Nhân viên Chi hội y tế thôn bản TP Tuy Hòa phát tờ rơi tuyên truyền nuôi con bằng sữa mẹ - Ảnh: T.THỦY
* Bác sĩ có thể cho biết cụ thể lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ?
- Nuôi con bằng sữa mẹ là một phương pháp nuôi dưỡng an toàn và rất hiệu quả đối với trẻ nhỏ, vì sữa mẹ là loại thức ăn tốt nhất cho trẻ và không có loại thức ăn nào có thể thay thế được. Các bà mẹ cần nắm lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ, từ đó thấy được tầm quan trọng của nó.
Có hai lợi ích rõ rệt là lợi ích của sữa mẹ và lợi ích của việc bú mẹ. Sữa mẹ thích hợp về mặt sinh học đối với trẻ sơ sinh, có thành phần nước và chất dinh dưỡng thích hợp nhất cho trẻ sơ sinh.
Sữa mẹ là nguồn thức ăn vô khuẩn, sạch sẽ, trẻ bú mẹ trực tiếp nên đảm bảo vô khuẩn; vi khuẩn không có điều kiện phát triển; đồng thời sữa mẹ có chứa các chất kháng khuẩn và chống dị ứng nên trẻ bú sữa mẹ ít bị nhiễm khuẩn, dị ứng và tỉ lệ tử vong thấp hơn so với trẻ được nuôi bằng sữa nhân tạo. Trong sữa mẹ còn có chất bổ dưỡng trợ giúp, kiến tạo não bộ và thần kinh, đó là đặc trưng cao cấp của con người mà sữa động vật, sữa nhân tạo không có được.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng thiên nhiên vốn rất công bằng, việc nuôi con bằng sữa mẹ hữu ích không chỉ với em bé mà với cả người mẹ. Việc cho con bú sữa mẹ sẽ gắn kết tình cảm mẹ con cao hơn. Về mặt y khoa, cho con bú làm cho não bộ bà mẹ tiết ra chất để go bóp tử cung, hạn chế khả năng có thai sớm; giảm băng huyết ở tử cung ở bà mẹ sau sinh; giả sử có xảy ra thì mức độ không trầm trọng. Cho con bú, giúp bà mẹ ngăn ngừa chứng viêm nội mạc tử cung, phòng bệnh tiểu đường, chống ung thư, sớm phục hồi “dáng xưa” và đẩy lùi stress…
* Vậy đâu là cách cho trẻ bú có hiệu quả cao, thưa bác sĩ?
- Ngay sau sinh, bà mẹ nên cho trẻ bú liền, chậm nhất là 30 phút. Điều này khác với truyền thống, nhưng chúng ta phải cố gắng áp dụng, vì chính lúc đói để lại hậu quả không tốt cho não bộ và một số cơ quan chức năng sau này của trẻ. Bà mẹ nên cho trẻ bú liên tục trong 6 tháng đầu với khẩu hiệu: khát cho bú bằng sữa, đói cho ăn bằng sữa mẹ. Có chút khác biệt giữa khoa học và truyền thống là sau khi cho bú, các bà mẹ hay cho bé uống nước, tức là làm loãng sữa mẹ trong bao tử em bé, gây khó tiêu, chưa kể là nước không vô trùng, gây nhiều bệnh tật. Điều cần lưu ý là bà mẹ phải cho bé bú theo nhu cầu; cho bú cạn một bên vú rồi mới tiếp bên kia, để cơ thể tiếp tục sản xuất sữa. Khi em bé bệnh, mẹ bệnh, thì càng phải cho bé bú, trừ những trường hợp chống chỉ định tuyệt đối, ví dụ mẹ mắc những bệnh lây lan, ung thư hoặc uống nhiều thuốc điều trị, ảnh hưởng cho em bé.
Khi cho em bé bú, bà mẹ nên ẵm bồng và cho bé ngậm vú đúng cách. Mẹ đang trong giai đoạn cho con bú phải bổ sung dinh dưỡng bao gồm cả nguồn nước thực phẩm, ăn uống, nghỉ ngơi, vệ sinh phù hợp. Em bé được ăn bổ sung vào tháng thứ 6, theo nguyên tắc từ lỏng tới đặc và chú trọng “tô màu bát bột”. Thời gian duy trì cho bú tốt nhất hiện nay là từ 18 đến 24 tháng.
* Bác sĩ đánh giá thế nào về tình hình thực tế nuôi con bằng sữa mẹ ở Phú Yên?
- Tại Phú Yên, ở nông thôn tỉ lệ trẻ bú mẹ cao, có nơi đạt 80% nhưng phần lớn bà mẹ không thực hành đúng theo tiêu chuẩn khoa học. Với những trường hợp mổ đẻ hay thai kỳ bị bệnh lý, các bà mẹ sử dụng nhiều thuốc nên họ ngại cho con bú. Còn đối tượng công chức, viên chức, tuy biết nhiều kiến thức nhưng do quỹ thời gian hạn chế, áp lực trong công việc, nên bé không được bú đúng, bú đủ, mà phần lớn các bà mẹ lựa chọn sữa nhân tạo bổ sung. Vì vậy, tỉ lệ thật sự bà mẹ cho con bú đúng chỉ từ 30 đến 40%. Điều đặc biệt, không ai cho trẻ bú mà không cho uống nước ở 6 tháng đầu đời, điều này khác với quy định của khoa học.
Một thực tế cho thấy, tỉ lệ suy dinh dưỡng khi mẹ mang thai trong bụng từ 0 đến 6 tháng là 5%; tỉ lệ bé suy sinh dưỡng ngay sau sinh là 2,5 đến 3,5%; khi bé bú mẹ thì tỉ lệ này là 4 đến 6%; khi bé từ 1 đến 5 tuổi, tỉ lệ này tăng lên 17,2% (thống kê cuối năm 2012) và tỉ lệ suy dinh dưỡng chiều cao/tuổi là 31,07%. Từ đó cho thấy việc nuôi con bằng sữa mẹ là rất hiệu quả; trước 6 tháng những bệnh thuộc về em bé rất thấp và tăng dần khi em bé đi nhà trẻ, mẫu giáo… Bệnh tật vì dinh dưỡng xảy ra trong giai đoạn em bé từ 6 tháng đến 5 tuổi sẽ để lại những hậu quả khó trị.
Truyền thông thay đổi hành vi về việc nuôi con bằng sữa mẹ qua phương tiện truyền thông đại chúng thời gian qua ở tỉnh đạt 30%. Qua kênh truyền thông của y tế, 40 đến 50% bà mẹ đã chuyển đổi nhận thức, trong đó vai trò lớn là của cộng tác viên y tế thôn, buôn, khu phố theo nguyên lý: đến từng ngõ, gõ từng nhà, trực tiếp tư vấn, rà từng đối tượng. Tuy nhiên, nhân viên y tế thôn ít được đào tạo và hưởng phụ cấp rất thấp, chỉ từ 0,2 đến 0,5% lương cơ bản; không có bảo hiểm y tế… nên khó động viên họ nhiệt tình hơn trong công tác tuyên truyền.
* Xin cảm ơn bác sĩ!
THU THỦY (thực hiện)
