Tại kỳ họp lần thứ 7 của Ủy ban Liên chính phủ về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể vừa diễn ra ở Paris (Pháp), Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã thông qua quyết định công nhận 17 di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của nhân loại, trong đó có Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của Việt Nam.
Các thiếu nữ dâng hoa trong lễ Giỗ Tổ Hùng Vương - Ảnh: N.HUY
Các di sản văn hóa phi vật thể mới của nhân loại gồm: Trang phục cưới truyền thống ở Tlemcen (Algeria) - được vinh danh bởi giá trị độc đáo truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, Bản anh hùng ca ở Armenia gắn với các câu chuyện kể, các bài hát, bản nhạc về anh hùng David có công bảo vệ quê hương trong cuộc chiến không cân sức chống lại quỷ dữ, Lễ hội hóa trang ở Imst (Áo) với sự tham gia của các vũ công đeo mặt nạ, diện trang phục tuyệt đẹp thể hiện tinh thần đoàn kết của người dân vùng Imst, Nghệ thuật chế tác và trình diễn đàn tar góp mặt trong nhiều hoạt động âm nhạc truyền thống của đất nước Azerbaijan, Nghệ thuật âm nhạc và nhảy múa Bigwala của người Basoga ở Uganda - thường được trình diễn trong các sự kiện trọng đại của hoàng gia… Ngoài ra, Nghề thủ công làm đồ đất nung ở quận Kgatleng, vùng Đông Nam Botswana, Kỹ thuật làm túi thêu của người Papua (Indonesia), Nghệ thuật dệt thảm Kyrgyz … cũng được UNESCO ghi nhận và vinh danh trong dịp này.
Hồ sơ Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ của Việt Nam là một trong 35 hồ sơ được xem xét và bỏ phiếu công nhận là di sản phi vật thể tiêu biểu của nhân loại trong kỳ họp thứ 7 của Ủy ban Liên chính phủ về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO. Theo đánh giá của các chuyên gia thế giới, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của Việt Nam đáp ứng được 5 tiêu chí nghiêm ngặt do UNESCO đề ra như tính cấp bách hay tính đại diện, có tính thực hành tốt trong đời sống cộng đồng, có sức lan tỏa và khích lệ. Đây là di sản đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam được vinh danh ở loại hình tín ngưỡng. Với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, đây là lần đầu tiên UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ Tổ là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Điều đáng tự hào nữa là bộ hồ sơ khoa học về di sản của Việt Nam đã nhận được số phiếu tuyệt đối (24/24).
Bà Cecile Duvelle, Trưởng ban thư ký Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, nhận xét: “Việt Nam đã rất tích cực từ lâu và năm nay đến lượt Việt Nam cho thế giới thấy những gì các bạn đã làm, những nỗ lực tổng thể, hoạt động của các ủy ban, các viện bảo tàng. Rõ ràng, Việt Nam là một hình mẫu cho thấy không phải quốc gia giàu có nhất mới đưa ra được những biện pháp bảo tồn tốt nhất. Hồ sơ tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được làm rất tốt”.
Tín ngưỡng thờ Hùng Vương bắt nguồn từ hàng nghìn năm trước với niềm tin cả dân tộc có cùng chung nòi giống “con Rồng cháu Tiên”, cùng chung một nguồn cội. Bởi thế, hàng nghìn năm qua, lễ Giỗ Tổ được tổ chức đều đặn vào ngày 10/3 âm lịch. Với việc đưa tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của Việt Nam vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể, UNESCO không chỉ muốn vinh danh đời sống tâm linh của người Việt mà còn khuyến khích các dân tộc khác, qua tấm gương của Việt Nam, thực hiện việc thờ cúng tổ tiên.
Hiện nay, Việt Nam đã có 7 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, bao gồm: Nhã nhạc cung đình Huế (vinh danh năm 2003), Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên (2005), Quan họ, Ca trù (cùng được vinh danh năm 2009), Thánh Gióng (2010), Hát xoan Phú Thọ (2011) và nay là Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ.
Được biết, mỗi năm, UNESCO dành khoảng 1% ngân sách hoạt động, tương đương khoảng 6,5 triệu USD nhằm giúp các quốc gia đào tạo kỹ năng quản lý di sản. Ngoài ra, các quốc gia thành viên của UNESCO còn tài trợ cho một quỹ riêng nhằm bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể.
TRẦN THU (tổng hợp)
Các thiếu nữ dâng hoa trong lễ Giỗ Tổ Hùng Vương - Ảnh: N.HUY
